Τα Ελληνικά Γράμματα

Αρχιεπισκόπου Καναδά Σωτηρίου
Κάθε χρόνο ο Ελληνισμός, σ' οποιοδήποτε μέρος της γης κι αν βρίσκεται, γιορτάζει στα τέλη Ιανουαρίου την «Εβδομάδα Ελληνικών Γραμμάτων». Και το κάνει αυτό, γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία μας τιμά στις 30 Ιανουαρίου τους αγίους Τρεις Ιεράρχες, τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον Ιωάννη Χρυσόστομο. Τρεις οικουμενικούς διδασκάλους, «φωστήρες της τρισηλίου θεότητος», γίγαντες της ανθρώπινης σοφίας και της γνώσεως του Θεού.
Δίκαια ο νεώτερος Ελληνισμός συνέδεσε το όνομα των Τριών Ιεραρχών με την ελληνική παιδεία. Δίκαια θεώρησε τους τρεις αυτούς Πατέρες της Εκκλησίας σαν προστάτες των Ελληνικών Γραμμάτων. Δεν υπήρξαν μόνο σοφοί θεολόγοι και εκκλησιαστικοί συγγραφείς και ρήτορες περιωπής, αλλά ήσαν συγχρόνως και βαθείς μελετητές της ανθρώπινης σοφίας. Γνώστες της Ελληνικής φιλοσοφίας. Χειριστές άφθαστοι της ελληνικής γλώσσης. Ποιητές, φιλόσοφοι, επιστήμονες. Με το πλήθος των βιβλίων και ομιλιών που άφησαν πίσω τους - κληρονομιά πολύτιμη στις μεταγενέστερες γενιές- έγιναν πρόδρομοι του πρώτου ελληνικού πανεπιστημίου, της περίφημης Σχολής της Μαγναύρας, που άνθισε αργότερα στην Κωνσταντινούπολη ιδιαίτερα στα χρόνια του ιερού Φωτίου. Έδεσαν σε μια θαυμάσια ενότητα την αρχαία ελληνική παιδεία με τη ζωντανή χριστιανική πίστη. Αξιολογώντας τον ιδεολογικό πλούτο του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, δίδαξαν στους χριστιανούς πώς να ωφελούνται από την υγιή ανθρώπινη σοφία. Η παιδαγωγική μελέτη που έγραψε ο Μ. Βασίλειος για τους νέους της εποχής του «Όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων», είναι δείγμα αυτής της ελληνοχριστιανικής πνευματικής ακμής.
Όπως για τους αρχαίους Έλληνες η πραγματική παιδεία είναι στην ουσία αρετή, έτσι και για τους Τρεις Ιεράρχες. Την ίδια γραμμή κρατάει, αιώνες τώρα, και όλος ο Ελληνισμός που με την ελληνική παιδεία πασχίζει να μεταδώσει στα παιδιά του, όχι μόνο μόρφωση του μυαλού, αλλά και ανώτερες ηθικές ιδέες, βασικά δε πίστη στον Θεό και στις πνευματικές αξίες.
Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος διακήρυττε, ότι «πάσα επιστήμη χωριζομένη αρετής, πανουργία φαίνεται». Δηλαδή, εκπαίδευση που δεν γνωρίζει πνευματικές αξίες, γίνεται πανουργία και καταλήγει καταστρεπτικό όπλο στα χέρια εκείνων «που δεν φοβούνται Θεό», καθώς λέει και ο λαός μας.
Ο λόγος του Θεού στην Καινή Διαθήκη, με τις προτροπές του Αποστόλου Παύλου, θεωρεί αναγκαία την εκπαίδευση των παιδιών κατά Θεόν, «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου», για να γίνουν προσωπικότητες ολοκληρωμένες και όχι «μορφωμένα» τέρατα.
Το πρότυπο του πραγματικά μορφωμένου ανθρώπου που έδωσαν oι Τρεις Ιεράρχες είναι ο άνθρωπος που έχει αρμονικά συνταιριάξει την προγονική σοφία των Ελλήνων με την καλλιέργεια της χριστιανικής πίστης. Ένα ιδεώδες ελληνικό και χριστιανικό. Μια ενότητα των πιο όμορφων στοιχείων που μπήκαν ποτέ στη ζωή της ανθρώπινης κοινωνίας.
ΠΆνω στις δυο αυτές γραμμές χάραξε την πορεία του το ελληνικό μας έθνος όσον αφορά την ελληνική παιδεία. Και δεν εκτροχιάσθηκε. Όσοι έγιναν σωστοί δάσκαλοι του Γένους πότισαν τις γενιές των παιδιών μας με τη γνήσια προγονική σοφία και με τη χριστιανική διδασκαλία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας πάντοτε θεώρησε σαν ένα από τα βασικά έργα της την εκπαίδευση των νέων πάνω σ'αυτές τις γραμμές.
Την ίδια ευθύνη και αποστολή νιώθει η Εκκλησία μας και σήμερα, ιδιαίτερα τώρα, που σε ολόκληρους λαούς γκρεμίζονται ή υπονομεύονται οι πνευματικές αξίες, είτε από νέους τρόπους υλιστικής ζωής στις καταναλωτικές κοινωνίες, είτε από νέες ιδεολογικές ουτοπιστικές κατευθύνσεις.
Εφέτος δυστυχώς, οι γιορτές των Τριών Ιεραρχών και των Ελληνικών Γραμμάτων είναι περιορισμένες. Παρά ταύτα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας, γονείς, δάσκαλοι, κληρικοί, κοινοτάρχες, σύλλογοι, επιστήμονες, επιχειρηματίες, το χρέος που έχουμε να συνεχίσουμε την πορεία του Έθνους μας κρατώντας την Παιδεία μας στις πατρογονικές ελληνικές και χριστιανικές γραμμές.
Με πατρική αγάπη και θερμές ευχές