“Russians at war”

Το ντοκυμαντέρ που παρ’ ολίγο δημιούργησε διπλωματικό επεισόδιο

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter

Η προβολή του ντοκιμαντέρ "Russians at War" στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο (TIFF) προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, πρωτοσταντούντος της Πρέσβη της Ουκρανίας στον Καναδά, του Γενικού Προξένου της Ουκρανίας στο Τορόντο και της ουκρανικής κοινότητας του Καναδά στην πρεμιέρα της προβολής της ταινίας στην βόρεια Αμερική.
Η ταινία, που η σκηνοθέτησε η ρωσσο-καναδή κινηματογραφίστρια Anastasia Trofimova, καταγράφοντας τις εμπειρίες Ρώσσων στρατιωτών στον πόλεμο της Ουκρανίας, έγινε βορά έντονων αντιδράσεων που εστίαζαν στην αμφισβήτηση των επίσημων λόγων που οδήγησαν τους ρώσσους στρατιώτες στον πόλεμο. Παρόλο που το ντοκιμαντέρ είχε προηγουμένως προβληθεί στο Φεστιβάλ Βενετίας, η προβολή του στο TIFF συνοδεύτηκε από έντονες διαμαρτυρίες και κατηγορίες ότι η ταινία λειτουργεί ως ρωσική προπαγάνδα. Βέβαια, το ίδιο είχε συμβεί από ουκρανούς κριτικούς οι οποίοι ήταν οι μόνοι που σύσσωμοι είπαν ότι η ταινία είναι προπαγανδιστική.
Η Ουκρανική Καναδική Συνομοσπονδία, μαζί με ουκρανούς επίσημους, ηγήθηκε των διαμαρτυριών, υποστηρίζοντας πως η ταινία προσπαθεί να εξωραΐσει τις εγκληματικές ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία, και ζητώντας από το TIFF να ακυρώσει τις προβολές. Αντιθέτως, το φεστιβάλ υπερασπίστηκε την επιλογή του, υποστηρίζοντας ότι η ταινία δεν περιέχει προπαγανδιστικό περιεχόμενο και ότι αποτελεί μέρος της ελευθερίας έκφρασης, παρά τις ενστάσεις που προέβαλαν ο νέος Ουκρανός Γενικός Πρόξενος στο Τορόντο, Oleh Nikolenko, ο οποίος ανέλαβε τις υποχρεώσεις του στις 11 Μαρτίου του 2024, και η καναδή υπουργός Οικονομικών, Chrystia Freeland. Το TVO, που είχε βοηθήσει στη χρηματοδότηση του ντοκιμαντέρ, απέσυρε τη στήριξή του, γεγονός που πρόσθεσε ένταση στις αντιδράσεις.
Ο Γεν. Πρόξενος της Ουκρανίας σε γράμμα που έγραψε στις 5 Σεπτεμβρίου προς το TIFF, χαρακτηριστικά έγραψε: […] «Είναι ανεύθυνο να επιτρέπεται στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο, μία από τις πιο φημισμένες παγκόσμιες σκηνές κινηματογράφου, να χρησιμοποιείται για να λευκάνει την ευθύνη των Ρώσων στρατιωτών που διαπράττουν εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια της συνεχιζόμενης ρωσικής εισβολής» […].
Στο ίδιο μήκος κύματος και η ουκρανή Πρέσβης, Yulia Kavaliv, απάντησε στην ανακοίνωση του TIFF με ανάρτηση της στο Χ, γράφοντας «Η ρωσική προπαγάνδα δεν είναι το ίδιο με την ελευθερία του λόγου, ρωσικά εγκλήματα πολέμου έχουν διαπραχθεί και τεκμηριωθεί καλά από διεθνείς ερευνητές, τα είδε όλος ο κόσμος», έγραψε. «Με την προβολή αυτής της ταινίας λευκαίνετε τους δολοφόνους και τους βιαστές.
Μεταξύ άλλων, ο Γεν. Πρόξενος της Ουκρανίας στο γράμμα που έστειλε στον Διευθύνων Σύμβουλο του TIFF έγραψε πως δεν πιστεύει πως η ταινία κινηματογραφήθηκε νόμιμα καθώς η πρόσβαση στα κατακτημένα εδάφη από την Ρωσία είναι απαγορευμένη και η Trofimova δεν έλαβε άδεια να διασχίσει τα σύνορα.
Το TIFF, όμως, επέμεινε ότι η ταινία, η οποία είναι συμπαραγωγή Καναδά και Γαλλίας, δημιουργήθηκε χωρίς τη συμμετοχή της ρωσικής κυβέρνησης και ότι αναδεικνύει την ανθρώπινη διάσταση των στρατιωτών σε μια σύγκρουση που έχει αφήσει βαθιές πληγές στην ανθρωπότητα. Η ταινία συνεχίζει να προκαλεί συζητήσεις, καθώς η ουκρανική πλευρά παραμένει σταθερή στις θέσεις της ότι η προβολή της ταινίας σε διεθνή φεστιβάλ δεν συμβάλλει στην αληθινή κατανόηση του πολέμου.

‍