Σύνορα και δασμοί υπό πίεση. Νέα τάξη πραγμάτων;

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter
Μετά από έντονες διαπραγματεύσεις και μία κίνηση που μοιάζει περισσότερο με προσωρινή ανακωχή παρά με μόνιμη λύση, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Donald Trump, αποφάσισε να παγώσει για 30 ημέρες την προγραμματισμένη επιβολή 25% δασμών στις καναδικές εισαγωγές (και 10% στις ενεργειακές εξαγωγές) μετά από συζητήσεις και συμφωνία με τον πρωθυπουργό του Καναδά, Justin Trudeau. Η απόφαση αυτή, που ανακοινώθηκε μετά από την τελευταία 45λεπτη τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ηγετών, δίνει μία προσωρινή ανάσα στις διμερείς εμπορικές σχέσεις, αν και οι δηλώσεις του αμερικανού προέδρου δεν εξαλείφουν την επιβολή των δασμών.

Το συμφωνημένα
Για να εξασφαλίσει την αναστολή των δασμών, ο Καναδάς δεσμεύτηκε να αναπτύξει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ενίσχυσης των συνόρων, επενδύοντας 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια για νέες υποδομές, εξοπλισμό και προσωπικό ασφαλείας. Συγκεκριμένα το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει 10.000 συνοριοφύλακες που θα περιπολούν τη διασυνοριακή γραμμή (του 48ου παράλληλου), ελικόπτερα, drones και τεχνολογικές αναβαθμίσεις στα συνοριακά σημεία ελέγχου και στενότερη συνεργασία με τις αμερικανικές αρχές για τον έλεγχο της διακίνησης ναρκωτικών και μεταναστών.
Επιπλέον, ο Trudeau, μεταξύ άλλων ανακοίνωσε τη σύσταση της «Καναδο-Αμερικανικής Συνδυασμένης Δύναμη Κρούσης» (Canada-U.S. Joint Strike Force). Μία κοινή δύναμη Καναδά-ΗΠΑ που θα στοχεύει στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και του ξεπλύματος χρήματος.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας, ο Καναδάς δεσμεύτηκε επίσης να ορίσει έναν «τσάρο» φαιντανύλης καθώς και να αναγνωρίσει τα μεξικανικά καρτέλ ως τρομοκρατικές οργανώσεις. Ένα ζήτημα το οποίο καθίσταται ιδιαίτερης σημασίας για τον Αμερικανό πρόεδρο αφού έχει κατηγορήσει τον Καναδά για αδράνεια στον περιορισμό της διακίνησης ναρκωτικών.

Οικονομικές επιπτώσεις
Η αρχική απόφαση του Trump να επιβάλει δασμούς 25% στις καναδικές εισαγωγές είχε προκαλέσει ανησυχία στις επιχειρήσεις και στην κυβέρνηση του Καναδά δεδομένης της ιστορικής και ιδιαίτερα στενής εμπορικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του 2023 οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Καναδά με το διμερές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών να ανέρχεται σε σχεδόν 3,6 δισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα. Οι καναδικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ ανέρχονταν σε 530 περίπου δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, ενώ τα αμερικανικά αγαθά και υπηρεσίες που εισάγονται στον Καναδά ανέρχονται σε 420 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι εξαγωγές του Καναδά στις ΗΠΑ που θα πλήττονταν περισσότερο από την επιβολή δασμών είναι i. η γεωργία αφού η χώρα εξάγει το 57% των αγροτικών προϊόντων του στις ΗΠΑ, ii. η αυτοκινητοβιομηχανία αφού οι καναδικές επιχειρήσεις συναρμολόγησης εξαρτημάτων για την αμερικανική αγορά θα υφίσταντο σοβαρές απώλειες, iii. η ενέργεια παρότι οι δασμοί στον ενεργειακό τομέα προβλέπονταν στο 10% καθώς η αμερικανική εξάρτηση από το καναδικό πετρέλαιο καθιστά αυτόν τον κλάδο στρατηγικά ευαίσθητο και για τους ίδιους τους αμερικανούς.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις καναδών πολιτικών και οικονομολόγων, η εφαρμογή δασμών ο Καναδάς θα χάσει πάνω από 150.000 θέσεις εργασίας μέσα στο 2025 ενώ το ΑΕΠ θα υποχωρήσει κατά 0,8%.

Ο ρόλος των Συντηρητικών και των Επαρχιών
Η συμφωνία με τις ΗΠΑ έχει προκαλέσει πολιτικές οξύνσεις εντός Καναδά με τον αρχηγό του ομόσπονδου κόμματος των Συντηρητικών, Pierre Poilievre, να ασκεί κριτική εις βάρος του καναδού πρωθυπουργού κατηγορώντας τον ότι «υπέκυψε στις πιέσεις του Τραμπ" καλώντας την κυβέρνσηση την κυβέρνηση να ενισχύσει την ασφάλεια των καναδικών συνόρων με την αποστολή στρατού.
Ο έπαρχος του Saskatoon, Scott Moe, πρότεινε να τεθεί η Υπηρεσία Συνοριακής Ασφάλειας του Καναδά (CBSA) υπό στρατιωτική διοίκηση, ώστε οι 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται ετησίως για τη φύλαξη των συνόρων να θεωρηθούν στρατιωτικές δαπάνες και να βοηθήσουν τον Καναδά να πλησιάσει τον στόχο του 2% του ΑΕΠ σε αμυντικές δαπάνες που απαιτεί το ΝΑΤΟ.

Και τραπεζικό ζήτημα…;
Παρότι ο Trump είχε εστιάσει τους τελευταίους μήνες στη δική του οπτική των εμπορικών ανισορροπιών και την ασφάλεια των συνόρων, το τραπεζικό σύστημα του Καναδά προστέθηκε ξαφνικά στη ρητορική του. Ο Αμερικανός Πρόεδρος κατηγόρησε την Οττάβα ότι «δεν επιτρέπει στις αμερικανικές τράπεζες να δραστηριοποιηθούν στον Καναδά» χαρακτηρίζοντάς το «κατάφωρη αδικία». Αυτό, όμως, που δεν λέει ο αμερικανός πρόεδρος είναι το γεγονός ότι οι αμερικανικές τράπεζες ζητούν να λογισθούν τα αμερικανικά κεφάλαια που υπάρχουν στα ταμεία τους ως θεματοφύλακας της λειτουργίας τους εδώ. Πράγμα το οποίο δεν μπορεί να γίνει. Ή κάνεις εισροή κεφαλαίων στη χώρα που θέλεις να κάνεις εργασίες ή κάθεσαι στ’ αυγά σου. Μία άλλη αλήθεια που υπάρχει είναι το γεγονός πως 16 αμερικανικές τράπεζες δραστηριοποιούνται ήδη στον Καναδά, με ενεργητικό που φτάνει τα 113 δισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, οι αυστηροί τραπεζικοί κανονισμοί της χώρας περιορίζουν τη λειτουργία ξένων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στη χώρα διασφαλίζοντας την έγκυρη οικονομική ισορροπία και λειτουργία της καναδικής αγοράς.
Σύμφωνα με εκθέσεις του ΔΝΤ αποδεικνύεται ότι οι καναδικές τράπεζες ελέγχουν το 93% των εγχώριων τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων, ενώ την ίδια στιγμή ο διεθνής οργανισμός τις συγκαταλέγει στις ασφαλέστερες παγκοσμίως.
Το εάν η προσωρινή αναστολή των δασμών προσφέρει μία ανάσα στην καναδική οικονομία είναι σίγουρο. Την ίδια στιγμή, όμως, η συνεχιζόμενη πίεση του Donald Trump δείχνει πως οι εμπορικές, και όχι μόνο, σχέσεις Καναδά-ΗΠΑ εισέρχονται σε μία νέα αβέβαιη φάση. Η πρώτες εβδομάδες του Αμερικανού στον προεδρικό θώκο έχει φέρει τεράστια αναστάτωση στη διεθνή σκακιέρα αφού η αναμόχλευση των χαρτιών του διαφαίνεται ότι προσπαθεί να επιβάλει νέες ισορροπίες στη διεθνή έννομη, δικαιική και οικονομική τάξη.

‍