Η πανάρχαια ιστορία του Κατακλυσμού και οι ρίζες της παράδοσης

Από τη θεά Αφροδίτη και την Παλαιά Διαθήκη, στα τσιατισστά και το 1918 - Γιατί στη Λάρνακα γίνεται η πιο μεγάλη γιορτή;
Η γιορτή του Κατακλυσμού, είναι παλαιόθεν μια από τις πιο όμορφες λαϊκές γιορτές και όλοι οι πολίτες ανεξαρτήτως κατάστασης, χαίρονται στις παραλιακές πόλεις με χορούς και τραγούδια.

Όλη η Κύπρος γιορτάζει τον Κατακλυσμό αλλά λίγοι γνωρίζουν την μακρά παράδοση και έθιμα αυτής της γιορτής ή ακόμα και το τι πραγματικά γιορτάζεται αυτή την μέρα.

Η Γιορτή του Αγίου Πνεύματος
Η γιορτή του Κατακλυσμού γιορτάζεται την Κυριακή της Πεντηκοστής και τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος και έλκει τις ρίζες της από τη «Γένεση» της Παλαιάς Διαθήκης, από την Ελληνική Μυθολογία και την Κυπριακή Λαογραφία, που είναι συνδεδεμένη με τη Θεά Αφροδίτη, την θεά του έρωτα.
Χριστιανικά, την Κυριακή της Πεντηκοστής γιορτάζουμε την εμφάνιση του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές του Χριστού, πενήντα μέρες μετά την ανάστασή Του και δέκα μέρες μετά την ανάληψή Του.
Την Δευτέρα γιοτάζουμε την Αγία Τριάδα αφού δεν μπορεί να απομονωθεί ένα Πρόσωπο από τα άλλα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, αλλά για να τιμηθεί το Άγιο Πνεύμα, όριστηκε να εορτάζεται και κατά την Πεντηκοστή, αλλά και ξεχωριστά την Δευτέρα.

Τα έθιμα του Κατακλυσμού
Το έθιμο του Κατακλυσμού κατά κανόνα έχει ρίζες στην ειδωλολατρεία και στη λατρεία της Θεάς Αφροδίτης και του Άδωνη που γιόρταζαν οι αρχαίοι Κύπριοι σε βωμούς τους με τελετές τις οποίες συνόδευαν λουτρά καθαρμού, αθλητικοί αγώνες, τραγούδια και χοροί, ποιητικοί και μουσικοί αγώνες.
Οι πρώτες αναφορές σε εφημερίδες για τον Κατακλυσμό χρονολογούνται στα τήλε του 19ου αιώνα όπου περιγράφονται όλες οι εκδηλώσεις, καλλιτεχνικές και αγωνιστικές.
Παράλληλα με τις θρησκευτικές εκδηλώσεις στις εκκλησίες, υπάρχει πλούσιο εορταστικό πρόγραμμα που διαρκεί έξι μέρες και έχει μια ποικιλία από διαγωνισμούς παραδοσιακών κυπριακών ποιημάτων, ερωτικών τραγουδιών και των πολυαγαπημένων των Κυπρίων, «τσιαττιστών». Επίσης μεγάλη σημασία έχουν και οι παραδοσιακοί χοροί, του καρτζιλαμά, του συρτού, του ζεϊμπέκικου και του χορού του δρεπανιού.
Εκτός από τους πιο πάνω διαγωνισμούς, διοργανώνονται, επίσης, αγώνες ιστιοπλοΐας, κολύμβησης, πετοσφαίρισης, παιδικού τραγουδιού και ερασιτεχνών τραγουδιστών.Το πρόγραμμα επίσης περιέχει , εξαρτωμένου της περιοχής, διάφορα ψυχαγωγικά προγράμματα, λαϊκές συναυλίες, χορευτικές παραστάσεις, σάτιρα και μιμήσεις, επιθεωρήσεις, ταχυδακτυλουργικές επιδείξεις, παιδικές θεατρικές παραστάσεις ή θέατρο σκιών.
Δεν θα μπορούσαν φυσικά να λείπουν τα εμπορικά περίπτερα με παραδοσιακά εδέσματα, οι παραδοσιακές χειροτεχνίες, αλλά και τα περίπτερα με αγαθά νεότερων καταναλωτικών αναγκών.

Νεροπόλεμος
Μια σημαντική συνήθεια που διατηρείται αυτή την μέρα είναι το «πιτσίλισμα» με νερό ή κολύμβηση στη θάλασσα τη Δευτέρα του Κατακλυσμού. Στον Κατακλυσμό, ο κόσμος βρέχει ο ένας τον άλλο και αργότερα πάει στην παραλία, είτε για να μπούνε μέσα σε βάρκες για θαλάσσιο περίπατο,είτε για θαλάσσια μπάνια είτε για να παρακολουθήσουν ναυτικούς αγώνες, ιστιοπλοΐες και κωπηλασίες. Αυτό το έθιμο συμβολίζει τον αγιασμό της ψυχής και του σώματος, όπως και την ανανέωση της ζωής με τον εμβαπτισμό του ανθρώπου.
Το ξεχωριστό έθιμο της Κερύνειας
Αξιοσημείωτο να πούμε ότι στην Κερύνεια, υπήρχε το έθιμο ολισθηρός ιστός. Ένας στύλος της Ηλεκτρικής πάνω στην ξύλινη αποβάθρα δενόταν με σχοινιά. Μέσα από μια βάρκα από κάτω άλειφαν τον ιστό με λίπος, και τον περιέχυναν με θαλασσινό νερό, για να γίνεται πολύ πιο γλιστερός. Ο διαγωνιζόμενος προσπαθούσε να περπατήσει πάνω στο κατάρτι μέχρι την άκρη του και να πιάσει μια μικρή Ελληνική σημαία και μετά να πέσει στη θάλασσα. Μόνο πολύ εξασκημένοι κολυμβητές μπορούσαν να κερδίσουν.

Τα τσιαττιστά
Φυσικά τα τσιαττιστά είναι ένα μεγάλο κομμάτι του Κατακλυσμου. Τα Τσιαττιστά αποτελούν ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια της κυπριακής λαϊκής ποιητικής δημιουργίας.
Για να διαγωνιστεί κάποιος στα τσιαττιστά πρέπει να είναι καλός ποιητάρης, να έχει την ικανότητα πολύ γρήγορης σύνθεσης στοίχων και την οξυδέρκεια να απαντά με αμεσότητα στον αντίπαλο του, παρασύροντας τον σε θεματολόγιο της δικής του επιλογής. Γνωστό είναι ότι οι τσιαττιστάες απειλούν ο ένας τον άλλον, χλευάζουν και διασύρουν τους αντιπάλους τους, υπερτονίζοντας τις δικές τους ικανότητες ή χαρίσματα.

Κατακλυσμός στην Λάρνακα
Ο Κατακλυσμός στην Λάρνακα αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα πανηγύρια του νησιού μας και το μεγαλύτερο πανηγύρι (διάρκειας έξι ημερών) του Κατακλυσμού.
Διοργανώνεται τουλάχιστο από τον 19ο αιώνα: " Η Γιορτή του Κατακλυσμoύ μπορούμε να πούμε ότι είναι κατ’ εξοχή γιορτή της Λάρνακα. Είναι θεσμοθετημένη επίσημα από το Δήμο Λάρνακα από το 1918, αλλά πηγές αναφέρουν ότι γιορτάζεται πολύ πιο πριν από αυτή την ημερομηνία."
Ο Κατακλυσμός στην Λάρνακα, ξεχωρίζει λόγω του σεβασμού στην παράδοση σε συνδυασμό με τον σύγχρονο τρόπο εορτασμού: "Η Λάρνακα είναι η μοναδική πόλη που γιορτάζει τον Κατακλυσμό για 6 συνέχεις μέρες με ένα πλούσιο πρόγραμμα με την ταυτόχρονη λειτουργία σε 2 εξέδρες. Το βασικό και καθοριστικό κριτήριο είναι ο σεβασμός στην παράδοση σε συνδυασμό με τον σύγχρονο τρόπο εορτασμού. Ακριβώς αυτό είναι που διαφοροποιεί τον Κατακλυσμό στην Λάρνακα από τις άλλες πόλεις."