15η σημαντικότερη αγορά της ελληνικής τυροκομίας ο Καναδάς

Ο Καναδάς αποτελεί την 15η σημαντικότερη αγορά ελληνικών τυριών παγκοσμίως σύμφωνα με την έκθεση «Η καναδική αγορά φέτας» αφού το 1,05% της παραγόμενης ποσότητας στην Ελλάδα εξάγεται στον Καναδά.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση «Οι εξαγωγές της ελληνική φέτας ωφελήθηκαν από την σύναψη της Περιεκτικής Συμφωνίας Οικονομίας και Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)-Καναδά (CETA)» αφού σύμφωνα με τα επίσημα καταγεγραμμένα στοιχεία από το 2018 έως και το 2023 «Σημειώθηκε αύξηση σε όρους αξίας κατά 111% φθάνοντας τα εννέα (9) εκατομμύρια ευρώ, και σε όρους ποσότητας κατά 49% φθάνοντας τους 980 τόνους». Τα στοιχεία αυτά απεικονίζουν μία θετική πραγματικότητα ως προς το κομμάτι των εξαγωγών παρότι η Ελλάδα είναι ένα από τα κράτη-μέλη της ΕΕ που δεν έχουν κυρώσει ακόμα την Συμφωνία.
Σε επίπεδο τιμών η φέτα συγκαταλέγεται ακόμα στα τυριά με την χαμηλότερη τιμή στις προθήκες των σουπερμάρκετ (~35-40$/κιλό) όταν άλλα εισαγόμενα τυριά κυμαίνονται άνω των 60$ ανά κιλό. Ένα αρνητικό χαρακτηριστικό της ελληνικής φέτας στην καναδική αγορά είναι ότι η τιμή της είναι συχνά χαμηλότερη από αυτήν του λευκού τυριού που παράγεται εδώ και την πωλούν ως φέτα ενώ δεν έχει καμία απολύτως σχέση είτε ως υφή, είτε ως γεύση, είτε με τα διατροφικά στοιχεία του παραδοσιακού «λευκού χρυσού» της Ελλάδας. Η αύξηση των τιμών που έφτασε το 41% το 2023 σε σχέση με το 2022 οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στις πληθωριστικές τάσεις που κυριάρχησαν την συγκεκριμένη περίοδο παγκοσμίως.

Αύξηση των εισαγωγών κατά 25% σε πέντε χρόνια
Το θετικό αυξητικό πρόσημο που σημειώνεται στο μερίδιο εισαγωγών φέτας στον Καναδά από την Ελλάδα είναι πολύ υποσχόμενο καθώς υποσκελίζει συνεχώς το ποσοστό εισαγωγών τύπου φέτας από χώρες όπως την Δανία, την Βουλγαρία και το Ισραήλ. Επισημαίνεται και πάλι πως αυτές οι χώρες, όπως και ο Καναδάς, παράγουν λευκά τυριά τα οποία ονομάζουν «φέτα». Επί του συγκεκριμένου, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μείωση που καταγράφηκε στις εισαγωγές «τύπου φέτας» από την Δανία το 2022 (24,9%) σε σχέση με το 2017 (34,6%). H ακολουθία μείωσης του ποσοστού εξαγωγών στον Καναδά ακολουθήθηκε και στα βουλγαρικά λευκά τυριά αφού το 2022 καταγράφηκαν εισαγωγές της τάξεως του 8,2% από 12,2% το 2017. Η συνολική μείωση που έχει καταγραφή επί των δύο παραδειγμάτων -Δανίας και Βουλγαρίας- την περίοδο 2017-2022 είναι οι εξαγωγές της Δανίας μειώθηκαν κατά 17,2% (2017: 30,2% σε 13% το 2022) ενώ της Βουλγαρίας μειώθηκε κατά 7,9% (2017: 18,9% σε 11% το 2022). Αντιστρόφως ανάλογη είναι η αύξηση κατά 25% των ελληνικών εξαγωγών φέτας στην καναδική αγορά (46,6% το 2017 σε 71,6% το 2022).

Νομικά ζητήματα
Στην καναδική αγορά απαντώνται τέσσερα είδη λευκού τυριού -τύπου «φέτας»- πέραν της ελληνικής που ακολουθεί την  προβλεπόμενη σύσταση του τυριού βάση της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Ο πρώτος τύπος είναι η ελληνική «φέτα βίγκαν» (φυτικής προέλευσης) για η οποία πρέπει να διερευνηθεί η νομιμότητα παραγωγής αλλά και εξαγωγής της από την Ελλάδα ως φέτα,  καθώς για να ονομάζεται ένα τυρί που παράγεται στην Ελλάδα ως φέτα πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προδιαγραφές παρασκευής. Οι πρώτες και μόνες ύλες που χρησιμοποιούνται είναι το πρόβειο γάλα σε ποσοστό τουλάχιστον 70%, και το κατσικίσιο (γίδινο) γάλα σε ποσοστό έως και 30%. Ο δεύτερος τύπος είναι η «καναδική φέτα» που παράγεται από εταιρείες οι οποίες θεωρούν ότι έχουν το δικαίωμα χρήσης του ονόματος λόγω των προβλέψεων που καταγράφονται στα άρθρα της CETA. Ο τρίτος τύπος είναι και πάλι καναδικής παραγωγής αλλά εδώ το όνομα «φέτα» συνοδεύεται με την προβλεπόμενη συνοδευτική λέξη like, style, κλπ βάση της CETA. Τέλος, ο τέταρτος τύπος που βρίσκει κανείς στα ράφια των καταστημάτων είναι οι «φέτες» εισαγωγής από Βουλγαρία, Δανία, ΗΠΑ, Ισραήλ, κ.λπ., όπου στις συγκεκριμένες περιπτώσεις η εισαγωγή και κυκλοφορία αυτών των προϊόντων είναι παράνομη -γιατί η φέτα στην ΕΕ είναι προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π)- και η ευθύνη εισαγωγής αυτών των προϊόντων βαρύνει τα καναδικά τελωνεία. Στο σημείο αυτό να σημειωθεί πως ένας σημαντικός αριθμός καναδικών εταιρειών που παράγουν λευκά τυριά που ανήκουν στον δεύτερο και τρίτο τύπο είναι ομογενειακών συμφερόντων.
Πρέπει, επίσης, να επισημάνουμε και να τονίσουμε ότι και ο καταναλωτής δεν είναι άμοιρος ευθυνών στο τι θα επιλέξει ως προϊόν. Όπως με κάθε προϊόν οι καταναλωτές μπορούν, με λίγη προσοχή στο ράφι ή στο διαδίκτυο, να επιλέξουν την ελληνική φέτα, άρα την υψηλότερη ποιότητα σε πολύ καλύτερη τιμή από τις ξένες, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο τις «κακές» απομιμήσεις. Αρκεί να προσέξει ποιο προϊόν είναι αυθεντικό και ποιο δεν είναι.

Η φέτα στην ιστορία
Ο γαστρονομικός «λευκός χρυσός» της ελληνικής τυροκομίας και το διασημότερο ελληνικό τυρί στον κόσμο πρωτοαπαντάται στην ραψωδία Ι, στίχους 216-249, της Οδύσσειας του Ομήρου όπου γίνεται αναφορά σε τυριά αλλά και την παρασκευή τους από τον Πολύφημο.
Επιγραμματικά, κατά την ελληνική μυθολογία, η τέχνη της παραγωγής του τυριού δόθηκε στους ανθρώπους ως δώρο από τους ολύμπιους θεούς αφού το γάλα γενικότερα θεωρούνταν η ιερή τροφή των αρχαίων Ελλήνων. Ο λόγως ήταν γιατί η μητέρα του Δία, Ρέα, κατά μία από τις πολλές εκδοχές του μύθου, τον έκρυψε στο σπήλαιο Ιδαίον Άντρον (όρος Ίδη) της Κρήτης για να τον γλιτώσει από τον Κρόνο ο οποίος εξουδετέρωνε τα παιδιά του καταπίνοντας τα αμέσως μετά την γέννησή τους. Ο Δίας μεγάλωσε πίνοντας γάλα της αίγας τροφού του, Αμάλθειας. Κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου υπάρχουν αναφορές ότι η φέτα ονομαζόταν «πρόσφατος». Η χρήση του λήμματος «φέτα» σήμερα είναι λατινογενής και εμφανίζεται για πρώτη σε αναφορά του 17ου αιώνα αφού το τυρί κοβόταν σε φέτες για να τοποθετηθεί στα βαρέλια.
Τα στοιχεία που παρατέθηκαν είναι αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας του επικεφαλής του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Τορόντο (Εμπορικού Ακόλουθου), κ. Διονύση Πρωτόπαπα, και στοιχείων της καναδικής κυβέρνησης.

‍