Επέτειος 60 ετών της Καναδικής Ειρηνευτικής Αποστολής στην Κύπρο

Οι υπουργοί Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας και Υποθέσεων (Καναδών Στρατιωτικών) Βετεράνων αναφέρθηκαν στην 60χρονη παρουσία της Καναδικής Ειρηνευτικής Αποστολής στην Κύπρο μετά την εισβολή της Τουρκίας στο νησί. Σε κοινή συνέντευξη τύπου που έδωσαν τόνισαν πως «Οι καναδοί ειρηνευτές εντάχθηκαν στη Διεθνή Δύναμη Ειρήνης του ΟΗΕ στην Κύπρο αντιδρώντας στις συγκρούσεις και την αναστάτωση μεταξύ ελληνικών και τουρκικών δυνάμεων που ξέσπασαν στο νησί της ανατολικής Μεσογείου».
Υπογράμμισαν το γεγονός πως οι καναδικές δυνάμεις και αντιπροσωπείες παγιδεύτηκαν σε μια ζώνη πολέμου αντιμετωπίζοντας «Πολλές προκλήσεις και προσπαθώντας να διατηρήσουν την εύθραυστη ειρήνη από το να καταρρακωθεί και διαδραμάτισαν έναν κρίσιμο ρόλο προσπαθώντας να κρατήσουν μία εύθραυστη ειρήνη και έπαιξαν κρίσιμο ρόλο καθώς διαπραγματεύτηκαν πολλές εκεχειρίες καθώς οι επίσημες ειρηνευτικές συνομιλίες είχαν ξεκινήσει. Οι διαπραγματεύσεις αυτές οδήγησαν στη δημιουργία της Πράσινης Γραμμής, μήκους 180 χιλιομέτρων, που λειτούργησε ως ουδέτερη ζώνη, περιπολούμενη από ειρηνευτικές δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών.
Περισσότεροι από 25.000 Καναδοί έχουν υπηρετήσει σε ειρηνευτικές αποστολές στην Κύπρο από το 1964 μέχρι το 1993, συμπεριλαμβανομένων και των αντιπροσωπειών που ενεργούσαν ως Αρχηγοί της Αποστολής για τον Ειδικό Αντιπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ της UNFICYP (United Nations Peacekeeping Force in Cyprus – Ειρηνευτικές Δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο). Στην κοινή τους δήλωση τόνισαν πως «Σε αυτές τις έξι δεκαετίες καναδικής παρουσίας στο νησί, 28 καναδοί έχασαν την ζωή τους υπηρετώντας την ειρήνη. Όμως, ακόμη και σήμερα υπάρχουν Καναδοί ειρηνευτές που συνεχίζουν να ζουν με φυσικούς και ψυχολογικούς τραυματισμούς που υπέστησαν εκεί».
Το 1993 η τελευταία αποστολή καναδικών ειρηνευτικών δυνάμεων αποχώρησε από την Κύπρο αλλά συνεχίζεται να υπάρχει μία καναδική παρουσία που λειτουργεί εκεί με το επιχειρησιακό όνομα SNOWGOOSE. Η επιχείρηση αυτή είναι μία από τις μακροβιότερες υπερωκεάνιες στρατιωτικές παρουσίες του Καναδά στον κόσμο.
Η δήλωση τους έκλεισε υπογραμμίζοντας πως «Σε αυτήν την επέτειο, αναγνωρίζουμε το υψηλό κόστος αυτής της επιχείρησης στο προσωπικό των Καναδικών Ένοπλων Δυνάμεων που υπηρέτησαν εκεί και τιμούμε τις θυσίες και τις συνεισφορές τους για την διασφάλιση της ειρήνης. Σήμερα, οι σκέψεις μας είναι μαζί τους και με τις οικογένειές τους που τους υποστήριξαν».
Κατάθεση στεφάνου
Η Κυβέρνηση του Καναδά θα υποβάλλει φόρο τιμής με την κατάθεση στεφάνου για τα 60 χρόνια καναδικής παρουσίας στην Κύπρο σε μια εορταστική εκδήλωση στο Εθνικό Μνημείο Ειρήνης (Η Συμφιλίωση).
Κύπρος 1960 – σήμερα
Το κείμενο που ακολουθεί η συμπυκνωμένη εξιστόρηση του Κυπριακού ζητήματος και το κείμενο που ακολουθεί είναι η επίσημη θέση και ο ρόλος του Καναδά στο Κυπριακό ζήτημα. Την δημοσιεύουμε ως έχει από την επίσημη ιστοσελίδα της καναδικής κυβέρνησης.
Η παρουσία ειρηνευτικών δυνάμεων του Καναδά στην Κύπρο, από το 1964 μέχρι σήμερα, είναι μία από τις μακροβιότερες και πιο γνωστές υπερωκεάνιες στρατιωτικές υποχρεώσεις του Καναδά στην διεθνή σκηνή. Ένας μεγάλος αριθμός καναδών στρατιωτικών υπηρέτησε στο νησί από το 1964 έως το 1993 ενώ έκτοτε μια μικρή παρουσία των Καναδικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΚΕΔ) παραμένει εκεί σήμερα καθώς συνεχίζονται οι προσπάθειες του ΟΗΕ για ειρήνευση.
Συνολικά, περισσότερα από 25.000 μέλη των ΚΕΔ έχουν υπηρετήσει στην Κύπρο κατά την διάρκεια αυτών των έξι δεκαετιών. Πολλοί από αυτούς υπηρέτησαν περισσότερες από μία φορές, συμμετέχοντας σε διάφορες στρατιωτικές υπηρεσίες.
Το ιστορικό της σύγκρουσης (1960 - 1964)
Σύμφωνα με την καναδική οπτική, οι εντάσεις κορυφώθηκαν μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων στο νησί. Η βία και οι αναταραχές εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την Κύπρο.
Μακροχρόνιες εντάσεις
Το μικρό νησί της Κύπρου έχει μία πολύ μακρά ιστορία. Οι εντάσεις μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων κατοίκων της χρονολογούνται από πολλούς αιώνες πριν. Μετά από αιώνες υπαγωγής στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, το Ηνωμένο Βασίλειο ανέλαβε τον έλεγχο του νησιού το 1878. Η Κύπρος έγινε μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας το 1914 και αργότερα έγινε υποκείμενο της βασιλικής αποικίας το 1925. Οι Έλληνες κάτοικοι της Κύπρου αντιστάθηκαν στη βρετανική κυριαρχία και επιθυμούσαν το νησί να γίνει μέρος της Ελλάδας. Έκαναν εξεγέρσεις και πυρπόλησαν το κυβερνητικό μέγαρο στην Λευκωσία. Ωστόσο, ο τουρκικός πληθυσμός δεν επιθυμούσε την ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Αντίθετα, ήθελαν την Κύπρο να χωριστεί σε ελληνικά και τουρκικά τμήματα.
Οι Η αναταραχές εντείνονται
Οι Βρετανοί προσπάθησαν να κρατήσουν τις εντάσεις υπό έλεγχο. Οι Έλληνες στο νησί προσπάθησαν με μεγαλύτερο ζήλο να αποσπαστούν από την βρετανική αποικιακή κυριαρχία. Η τουρκική αντίσταση επίσης εντάθηκε καθώς αυξανόταν η δημόσια πίεση για την Κύπρο να ενταχθεί στην Ελλάδα. Ορισμένοι ηγέτες της Κύπρου προώθησαν τη βίαιη επανάσταση, ενώ άλλοι προτίμησαν διπλωματικότερους τρόπους.
Στα τέλη της δεκαετίας του '50, η ελληνική αντίσταση ξεκίνησε έναν ένοπλο αγώνα εναντίον της βρετανικής κυριαρχίας με επιθέσεις σε στρατηγικούς στόχους.
Στα όρια του εμφυλίου πολέμου
Ο κίνδυνος έκρηξης ενός εμφυλίου πολέμου στην Κύπρο παραμόνευε. Οι προσπάθειες για εύρεση ειρηνικής λύσης αποτύγχαναν συνεχώς. Η Βρετανία ηγήθηκε μίας σειράς διαπραγματεύσεων για μια συμβιβαστική λύση και πρότεινε την δημιουργία της Δημοκρατίας της Κύπρου. Αυτή η λύση, όμως, δεν ικανοποίησε τους περισσότερους Κυπρίους. Δεν υπήρξε πολιτική ένωση με την Ελλάδα όπως ήθελαν οι ελληνοκύπριοι μα ούτε δημιουργήθηκε τμήμα της Κύπρου για τους Τούρκους, όπως επιθυμούσαν αυτοί.
Επίτευξη ανεξαρτησίας
Στις 16 Αυγούστου 1960, η Βρετανία αποχώρησε και η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη χώρα. Το νέο της Σύνταγμα, οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι και η ειδική νομοθεσία είχαν ως στόχο την εξισορρόπηση των συμφερόντων τών ελληνικών και τουρκικών πολιτών. Ωστόσο, η πολιτική κατάσταση ήταν πολύπλοκη. Σύντομα μεγάλες διαμάχες ξέσπασαν με τον τρόπο διακυβέρνησης του νησιού και η βία συνέχισε να εκδηλώνεται και από τις δύο πλευρές.
Τον Δεκέμβριο του 1963 η πλειοψηφία των Ελλήνων εκδίωξε τα τουρκικά μέλη της κυβέρνησης και τους Τούρκους από τις δημόσιες υπηρεσίες. Ξεκίνησαν μεγάλες συγκρούσεις και οι αναταραχές επεκτάθηκαν σε όλη την Κύπρο.
O Καναδάς και η αντίδραση του κόσμου από το 1964 έως και σήμερα
Στις 4 Μαρτίου 1964, τα Ηνωμένα Έθνη ίδρυσαν την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο για να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της τάξης. Η Καναδάς συμμετείχε εξ αρχής.
Καναδάς και αντίδραση του κόσμου
Καθώς η βία εντείνονταν, οι τα Ηνωμένα Έθνη προσπαθούσαν να βρουν έναν τρόπο να βοηθήσουν. Στις 4 Μαρτίου 1964, οι Ηνωμένες Εθνες ίδρυσαν την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο για να βοηθήσουν την αποκατάσταση της τάξης. Η Καναδάς ήταν μέρος αυτής της προσπάθειας από την αρχή.
Στις 13 Μαρτίου 1964, η Βασιλική Αεροπορία του Καναδά άρχισε να μεταφέρει στρατεύματα και εφοδιασμό στην Κύπρο. Οι Καναδοί αντιμετώπισαν μια μεγάλη πρόκληση εκεί. Ήταν δύσκολο να διατηρήσουν την ειρήνη εκεί που υπήρχαν πολλές μικρές ομάδες Τούρκων οι οποίες ζούσαν ανάμεσα στον μεγαλύτερο ελληνικό πληθυσμό. Οι δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών χρειάζονταν τις δεξιότητες των στρατιωτικών δυνάμεων αλλά και τη δυνατότητά τους να αποσβήσουν τις καθημερινές διαφωνίες μεταξύ των δύο πλευρών. Λόγω τέτοιων καταστάσεων, συχνά λέγεται ότι «η διατήρηση της ειρήνης δεν είναι δουλειά του στρατιώτη, αλλά μόνο ένας στρατιώτης μπορεί να το κάνει».
Μια εύθραυστη ειρήνη
Στα χρόνια που ακολούθησαν, αξιωματούχοι των Ηνωμένων Εθνών προσπάθησαν να διαμεσολαβήσουν στις διαφορές που υπήρχαν στην Κύπρο. Δυστυχώς, οι διαπραγματεύσεις συνέχισαν να αποτυγχάνουν και δεν βρέθηκε λύση. Για δέκα χρόνια, κι ενώ η βία συνέχιζε να εκρήγνυται μερικές φορές, οι δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών κατάφεραν να διατηρήσουν η εύθραυστη ειρήνη από την καταρράκωση.
Πραξικόπημα
Η τεταμένη κατάσταση στην Κύπρο εξερράγη τον Ιούλιο του 1974. Ορισμένοι ελληνοκύπριοι πραγματοποίησαν πραξικόπημα επειδή επιθυμούσαν την ενοποίηση με την Ελλάδα. Η γειτονική Τουρκία δεν ήθελε να συμβεί αυτό και σύντομα θα αντιδρούσε με στρατιωτικές δυνάμεις.
Τουρκική εισβολή
Στις 20 Ιουλίου 1974, 40.000 τουρκικοί στρατιώτες ξεκίνησαν την εισβολή στην Κύπρο. Η Τουρκία υποστήριζε ότι προσπαθούσε μόνο να αποκαταστήσει την κατάσταση εκεί και να προστατεύσει τη μειονότητα του τουρκικού πληθυσμού. Οι καναδικές και άλλες δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών βρέθηκαν ξαφνικά παγιδευμένες στο μέσο μιας πολεμικής σύγκρουσης.
Υπήρξαν πολλές και επικίνδυνες καταστάσεις. Κατά τη διάρκεια των μαχών κοντά στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, οι Καναδοί διαπραγματεύτηκαν μία τοπική εκεχειρία. Ελληνικές και τουρκικές δυνάμεις συμφώνησαν να αποσυρθούν από την περιοχή. Οι ειρηνευτικοί μας δυνάμεις κατέλαβαν στη συνέχεια το αεροδρόμιο, αλλά οι Τούρκοι ακόμα απείλησαν με επίθεση. Οι αμυνόμενοι Καναδοί είχαν μόνο μερικά αντιαρματικά όπλα και κάποια βαριά οπλικά συστήματα. Κινήθηκαν επιδέξια γύρω από το αεροδρόμιο υπό την προστασία της νύχτας, (σε τέτοιο βαθμό) ώστε έμοιαζε σαν να προστατευόταν από μια μεγαλύτερη δύναμη. Η στρατηγική απέδωσε. Οι ειρηνευτικές μας δυνάμεις διατήρησαν την κρίσιμη (στρατηγικής σημασίας) θέση.
Γενναίοι καναδοί στρατιώτες
Για αρκετές εβδομάδες, έντονοι αγώνες διεξήχθησαν στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974. Τρεις καναδοί έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 17 τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι Καναδοί επέδειξαν μεγάλη γενναιότητα.
Στις 23 Ιουλίου 1974 μερικοί από τους στρατιώτες μας βρέθηκαν υπό διασταυρούμενα πυρά. Πολλοί στρατιώτες τραυματίστηκαν, συμπεριλαμβανομένου του Normand Blaquière. Ο Michel Plouffe βιάστηκε να παράσχει πρώτες βοήθειες στον τραυματία αξιωματικό με αποτέλεσμα να τραυματιστεί πρόσωπο. Παρά το γεγονός ότι τραυματίστηκε, συνέχισε να φροντίζει τον Blaquière ανάμεσα των πυρών από τα πολυβόλα. Ο Alain Forand σχεδίασε στη συνέχεια την κάλυψη υπό πυρών και κάνοντας έρπην σε αποκεκαλυμμένο έδαφος για να βοηθήσει τους (δύο) τραυματίες. Σέρνοντας, μόνος του, τον Blaquière σε ασφάλεια και στη συνέχεια διέταξε τη διάσωση του Plouffe από τους στρατιώτες Roland Whelan, Joseph Belley και Joseph Pelletier. Ο Plouffe και ο Forand βραβεύτηκαν με το Αστέρι της Ανδρείας για τις εξαιρετικές τους πράξεις. Οι Belley, Pelletier και Whelan απέσπασαν το Μετάλλιο της Ανδρείας.
Εκεχειρία
Καθώς οι μάχες στην Κύπρο συνεχιζόντουσαν την ίδια στιγμή αναζητούνταν μια διπλωματική λύση. Πραγματοποιήθηκαν διαπραγματεύσεις για μια σειρά εκεχειριών και άρχισαν επίσημες ειρηνευτικές συνομιλίες. Τελικά, ένα σχέδιο για τη διαίρεση του νησιού σε δύο τμήματα τέθηκε σε εφαρμογή. Δημιουργήθηκε μια μακριά ζώνη ασφαλείας, μήκους 180 χιλιομέτρων, που διέσχιζε το νησί από ανατολάς προς δύση, διατρέχοντας τη Λευκωσία. Αυτή αποκαλείται «Πράσινη Γραμμή» και ονομάστηκε έτσι από το χρώμα του δείκτη που χρησιμοποίησε ένας Στρατηγός για να την σχεδιάσει στο χάρτη. Ήταν μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη με τις τουρκικές δυνάμεις στο βόρειο μέρος και τις ελληνικές δυνάμεις στο νότιο. Δεν ήταν μια τέλεια λύση, αλλά σταμάτησε τις μάχες.
Αυτή η λύση είχε κόστος για τον λαό του νησιού. Πολλοί ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα καθώς αναγκάστηκαν να εκτοπιστούν λόγω της διαίρεσης.
Περιπολία στην Πράσινη Γραμμή
Οι ειρηνευτικές δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών περιπολούσαν την Πράσινη Γραμμή τις δεκαετίες που ακολούθησαν. Σε ορισμένα μέρη, οι ελληνικές και τουρκικές ζώνες χωρίζονται μόνο από μερικά μέτρα. Η κατάσταση ήταν πολύ τεταμένη και υπήρχαν πολλές ανταλλαγές πυρών. Συχνά δεν ήταν ασφαλές να μετακινηθεί έστω και ένας σάκος άμμου κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής επειδή θα μπορούσε να προκαλέσει περιστατικό. Οι καναδοί ειρηνευτές έπρεπε να ζουν με το γεγονός ότι έπρεπε να προσπαθούν να κρατήσουν υπό έλεγχο μια εύθραυστη κατάσταση. Ο έλεγχος των συγκεντρώσεων και η αντιμετώπιση δυσαρεστημένων και συνωστισμένων πληθυσμών ήταν μία διαρκής πρόκληση.
Η συμμετοχή του Καναδά εξελίσσεται
Ένας μεγάλος αριθμός καναδικού στρατιωτικών προσωπικού, (ο αριθμός) κυμαινόταν μεταξύ 500 έως και 1,100 ανδρών τη φορά, υπηρέτησε στην Κύπρο για σχεδόν 30 χρόνια. Οι περισσότεροι από τους καναδικές ειρηνευτικές δυνάμεις αποσύρθηκαν το 1993. Παρόλα αυτά, μια μικρή καναδική στρατιωτική παρουσία, με κωδική ονομασία Snowgoose, παραμένει εκεί μέχρι σήμερα. Συνολικά, περισσότεροι από 25.000 Καναδοί έχουν υπηρετήσει για εξάμηνες περιόδους στο νησί μέσα στα χρόνια.
Θυσία
Η ειρηνευτική δράση μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνη υπηρεσία. 28 καναδοί ειρηνευτές έχασαν τη ζωή τους στην Κύπρο. Πλήρωσαν με το απόλυτο τίμημα τις προσπάθειες του Καναδά να βοηθήσει τον λαό του νησιού. Οι θυσίες των (καναδών) ειρηνευτών λαμβάνουν και άλλες μορφές. Για κάποιους, οι τραυματισμοί τους και οι εμπειρίες τους κατά τη διάρκεια αυτών των προκλήσεων στις διεθνείς αποστολές επηρεάζουν τους ίδιους και τις οικογένειές τους για το υπόλοιπο της ζωής τους.

‍