Πρωτομαγιά: Αγώνες που βάφτηκαν με αίμα

Γράφει ο Πλάτων Ρούτης proutis0107@rogers.com

Εδώ πέσαμε. Παιδιά του λαού. Γνωρίζετε γιατί.

Γυμνοί, κατάσαρκα φορώντας τις σημαίες, –

η Ελλάδα τις έραψε με ουρανό και άσπρο κάμποτο.

Ακούσατε τις ομοβροντίες στα μυστικόφωτα αττικά χαράματα.

Είδατε τα πουλιά που πέταξαν αντίθετα στις σφαίρες

αγγίζοντας με τα φτερά τους τον ανατέλλοντα πυρφόρον

Είδατε τα παράθυρα της γειτονιάς ν’ ανοίγουν στο μέλλον. Εμείς

μερτικό δε ζητήσαμε. Τίποτα. Μόνον

θυμηθείτε το: αν η ελευθερία

δε βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας,

εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γεια σας

Γιάννης Ρίτσος, “Σκοπευτήριο Καισαριανής”.

Η πρώτη Μάη είναι μέρα ορόσημο για τους αγώνες των εργατών όλου του κόσμου και η Ιστορία  έχει γράψει πολλά για αυτούς τους αγώνες για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια.

Η πρώτη του Μάη σημαδεύτηκε με δυο σημαντικά γεγονότα από τις θυσίες των Ελλήνων.

Οι Έλληνες εργάτες αγωνίστηκαν και έδωσαν τη ζωή τους για να ανέβει η τιμή και η αξιοπρέπεια του εργάτη λίγο ψηλότερα. Για να ξεφύγει απο τον εργατικό μεσαίωνα, για το δικαίωμα στην δουλειά με συνθήκες ανθρώπινες και αξιοπρεπείς για αυτούς και τις οικογένειές τους.

Το άλλο επίσης σημαντικό γεγονός είναι ότι οι Έλληνες είπαν όχι στο φασισμό που κατατρόπωνε την Ευρώπη στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Σε μία αναμέτρηση με το τέρας του φασισμού, οι μελανοχίτωνες του Χίτλερ ύψωσαν τα όπλα ενάντια των διακοσίων αγωνιστών στην Μάντρα της Καισαριανής την πρωτομαγιά του 1944. Οι μελλοθάνατοι ύψωσαν τις γροθιές τους, σημάδι ότι ο αγώνας θα συνεχιστεί  και λευκά περιστέρια βγήκαν μέσα από τις παλάμες τους. Με το αίμα τους που χύθηκε στην μάντρα ανέβασαν το μπόι του ανθρώπου πολλές οργιές ψηλότερα.

Οι αγώνες των εργατών για το οχτάωρο ήταν αιματηροί με πολλά θύματα. Ήταν επίμονοι αγώνες για να μπορέσει ο εργάτης να ξεφύγει από τη δουλεία και να ζήσει σαν άνθρωπος. Οι αιματοβαμμένες εξεγέρσεις των εργατών του Σικάγο στις αρχές Μάη του 1886 έγιναν ύστερα από επιτυχημένες διεκδικήσεις των εργατών στον Καναδά το 1872.

Το 1884, 600.000 άνθρωποι συμμετείχαν στις απεργίες που γίνονταν στις ΗΠΑ, και πάνω από 80.000 στο Σικάγο. Αυτό το Σάββατο που ήταν μια εργάσιμη μέρα, οι εργάτες ξεκίνησαν με τις γυναίκες και τα παιδιά τους για να διαδηλώσουν ειρηνικά στο χώρο της συγκέντρωσης στην πλατεία Haymarket.

Το οχτάωρο όμως καθιερώθηκε μετά την ιστορική απεργία της εταιρείας La Canadiense στην Ισπανία. Η ανακοίνωση της μείωσης μισθών, καθώς και ορισμένες απολύσεις στην Βαρκελώνη, ήταν αρκετές για να πυροδοτήσουν μια από τις πιο επιτυχημένες απεργιακές δράσεις στην ιστορία. Μετά από αλλεπάλληλες απεργίες το Φεβρουάριο του 1919, οι απεργοί ζητούν αυξήσεις στους μισθούς, αναπροσαρμογή αμοιβών και 8ωρη εργασία. Η απεργία εξαπλώνεται με ανάλογα αιτήματα και σε άλλα εργοστάσια. Καθοδηγείται από την Εργατική Ομοσπονδία της Ισπανίας CNT και κατακλύζει ολόκληρη την Βαρκελώνη, με 100.000 εργάτες να παίρνουν μέρος συνολικά. Γίνονται συλλήψεις και φυλακίσεις απεργών. Σε συμπαράστασή τους κατεβαίνουν κι άλλοι εργάτες με τα ίδια αιτήματα, ενώ οι εργάτες του εργοστασίου ηλεκτρισμού κλείνουν τους διακόπτες, βυθίζοντας την πόλη στο σκοτάδι και ακινητοποιώντας ένα μεγάλο μέρος της Καταλονίας.

O γενικός διοικητής της πόλης κηρύττει στρατιωτικό νόμο, φοβούμενος το ολοένα και αυξανόμενο κύμα απεργών. Η Βαρκελώνη κηρύσσεται σε κατάσταση πολιορκίας. Με βάση το στρατιωτικό νόμο, συλλαμβάνονται περίπου 3.000 απεργοί και σχεδόν όλη η ηγεσία της CNT. Οι εργάτες του La Canadiense επιστρατεύονται. Το ίδιο γίνεται και με τους εργάτες σε εργοστάσια ύδρευσης, ηλεκτρισμού, κ.ά.

Μετά από αλλεπάλληλες απεργίες και κινητοποιήσεις χιλιάδων εργατών από άλλους κλάδους, τον Απρίλιο του 1919, η απεργία αυτή γίνεται η πιο επιτυχημένη στην ισπανική ιστορία, αφού αναγκάζει την ισπανική κυβέρνηση να θεσμοθετήσει το 8ωρο -η πρώτη κυβέρνηση στον κόσμο που θεσμοθετεί κάτι τέτοιο.

Οι αγώνες των εργατών στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και στον Καναδά πέτυχαν να ορίσουν το οχτάωρο της εργασίας την ημέρα.

Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα

Τα πρώτα εργατικά κινήματα στον ελλαδικό χώρο δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα με την ανάπτυξη της καπνοκαλλιέργειας τον 19ο αιώνα. Η πρώτη απεργία στον τότε υπό οθωμανική διοίκηση ελλαδικό χώρο, έγινε την Πρωτομαγιά του 1888 στην πόλη της Δράμας, από τους καπνεργάτες με κύριο αίτημα τις δέκα ώρες εργασίας, καθώς εκείνη την εποχή οι εργάτες εργάζονταν από δώδεκα έως και δεκατρείς ώρες ημερησίως.

Το 1892 έγινε η πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στο νεοελληνικό κράτος, από το Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Καλλέργη. Το 1893 2.000 εργάτες διαδήλωσαν ζητώντας οκτάωρο, Κυριακή αργία και κρατική ασφάλιση στα θύματα εργατικών ατυχημάτων. Το1894, γίνεται μια μεγάλη συγκέντρωση με τα ίδια αιτήματα που λήγει με 10 συλλήψεις και τον Αύγουστο ακολουθεί η σύλληψη του σοσιαλιστή Σταύρου Καλλέργη.

Το 1936 κορυφώνονται οι διαδηλώσεις από τους καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης. Τα γεγονότα ξεκίνησαν γύρω στον Φεβρουάριο, με κατάληψη ενός εργοστασίου ύστερα από την απόρριψη των αιτημάτων των εργατών και συνεχίστηκε με συμπαράσταση καπνεργατών από άλλα εργοστάσια. Εναντίον τους χρησιμοποιήθηκε τόσο η αστυνομία όσο και ο στρατός. Δεν υπήρχε κεντρική συγκέντρωση αλλά μικρές συγκεντρώσεις με ομιλητές σε διάφορα μέρη της πόλης.

--«Η παγκόσμια ακτινοβολία της Εργατικής Πρωτομαγιάς φανερώνει πως το σύστημα της εκμετάλλευσης, των πολέμων και της προσφυγιάς δεν είναι ακλόνητο και αιώνιο», υπογραμμίζει η Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ).

--Κάλεσμα απευθύνει και η Ελληνική Επιτροπή Διεθνούς Δημοκρατικής Αλληλεγγύης (ΕΕΔΔΑ) ενάντια στην πολιτική που μετατρέπει τη χώρα σε ΝΑΤΟικό ορμητήριο και επιτίθεται στα εργασιακά δικαιώματα.

Οι εργατικές κινητοποιήσεις κορυφώθηκαν στην πόλη τον Μάιο του 1936, με τη μεγάλη απεργία και διαδήλωση των καπνεργατών, που πνίγηκε στο αίμα, με συνολικά δώδεκα νεκρούς ανάμεσα στους οποίους και ο 25χρονος αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης, στη διασταύρωση Εγνατία και Βενιζέλου. Η φωτογραφία που απαθανάτισε την μητέρα του να τον θρηνεί μόνη στο μέσον του δρόμου, στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου και Εγνατία, δημοσιεύθηκε στον Τύπο και αποτέλεσε την έμπνευση του Γιάννη Ρίτσου για την συγγραφή της ποιητικής συλλογής του «Ο επιτάφιος». Το έργο του Ρίτσου μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης με την σύνθεση του «Επιτάφιου».

9 Μαΐου 1936: Η μητέρα του Τάσου Τούση θρηνεί τον γιο της, τον πρώτο νεκρό της αιματηρής καταστολής της διαδήλωσης των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης.

Οι εργατικές κατακτήσεις δεν ήρθαν από μόνες τους. Οι εργάτες από όλο τον κόσμο δεμένοι με ένα νοητό νήμα κατέβηκαν στους δρόμους με το μόνο όπλο που τους είχε απομείνει. Ένα πείσμα και μία δυνατή θέληση να ζήσουν ανθρώπινα με τις οικογένειες τους. Κέρδισαν σε πολλές μάχες, την μία μάχη μετά την άλλη και άλλαξαν θεμελιώδεις κανόνες και πρακτικές που φαίνονταν τότε αδύνατον να γίνουν. Καθιέρωσαν το οχτάωρο και βελτιωμένες συνθήκες δουλειάς.

Τόσοι αγώνες, τόσο αίμα για την πρόοδο της ανθρωπότητας και τώρα η κυβέρνηση της Ελλάδας με το εγκληματικό νομοσχέδιο για τα εργασιακά που έχει στα σκαριά, τα γκρεμίζει όλα στο όνομα του κέρδους της ολιγαρχίας. Κάνει ένα άλμα για τα προνόμια και τα κέρδη των λίγων ενάντια στις ζωές των εργαζομένων. Η ανάκαμψη των κερδών μετά την οικονομική κρίση και την πανδημία θα ευνοήσει αυτούς που είναι έτσι και αλλιώς προνομιούχοι στην Ελληνική κοινωνία. Αντίθετα θα συμπιέσει τους μισθούς των εργαζομένων με το νομοσχέδιο έκτρωμα που σχεδιάζει να φέρει σύντομα στη Βουλή.          Η κυβέρνηση ανατρέπει τις κατακτήσεις των εργατών για το οχτάωρο που ψηφίστηκε το 1920 μετά από αιματηρούς αγώνες των εργατών. Το 1920 ψηφίστηκε ο Ν. 2269 για 8ωρη εργασία (48 ώρες εβδομαδιαίως) και αφορούσε μόνο τις βιομηχανικές επιχειρήσεις, με Προεδρικό Διάταγμα στις 27.6/4.7.1932 το 8ωρο επεκτάθηκε και σε άλλους επαγγελματικούς κλάδους και συνεχίστηκε μέχρι το 1936 και για άλλα επαγγέλματα. Όλα αυτά τα αγνοεί και τα καταργεί.

Θέλει με αυτό το νομοσχέδιο να επιβάλει την «ατομική διαπραγμάτευση» στους μισθούς και όρους εργασίας μεταξύ του εργοδότη και του εργαζόμενου. Σκεφτείτε τον εργαζόμενο που βρήκε εργασία αν θα είναι σε θέση να διαπραγματευτεί τον μισθό και τους όρους εργασίας. Με αυτό τον τρόπο ο νόμος επιβάλει τους όρους εργασίας, μισθούς κλπ  που θα ορίσει και θα επιβάλει ο εργοδότης.

Η κυβέρνηση που ακολουθεί πιστά την Ευρωπαϊκή  Ένωση εξυπηρετώντας τα συμφέροντα του κεφαλαίου, θα πρέπει να πάρει σκληρή απάντηση από την οργανωμένη πάλη των εργαζομένων.  Ο πρωθυπουργός της, διακηρύσσει τις «ανατροπές του αιώνα» για να θάψει μία για πάντα τους εργαζόμενους με το νομοσχέδιο. Σε αυτές τις σημερινές συνθήκες η κυβέρνηση προσπαθεί να ισοπεδώσει εργατικές κατακτήσεις δεκαετιών και τα αυτονόητα δικαιώματα των εργατών με την νομιμοποίηση της 10ωρης δουλειάς και την ακόμη μεγαλύτερη καταστολή των εργατικών αγώνων. Ιδιαίτερα αυτή την δύσκολη εποχή της πανδημίας που η κυβέρνηση και η εργοδοσία δεν μπορούν και δεν θέλουν  να εγγυηθούν την προστασία της ανθρώπινης ζωής.

Στις 6 του Μάη εκατοντάδες εργατικά σωματεία με την απεργίας τους τίμησαν το αγωνιστικό- ταξικό μήνυμα της Πρωτομαγιάς.  Πραγματική απάντηση στις «ανατροπές του αιώνα» που ετοιμάζει η κυβέρνηση μπορεί να δώσει μόνο η συλλογική, οργανωμένη πάλη των εργαζομένων ενάντια στη στρατηγική του κεφαλαίου, της ΕΕ και της κυβέρνησης, διεκδικώντας σύγχρονους όρους δουλειάς, αμοιβής και ζωής, όπως αντιστοιχούν στον 21ο αιώνα.

Ήταν μια Πρωτομαγιάτικη απεργία διαφορετική από τις προηγούμενες, αφού φέτος, 135 χρόνια μετά την εργατική εξέγερση στο Σικάγο για το 8ωρο και 101 χρόνια μετά την κατάκτησή του για τη χώρα μας, κυβέρνηση και εργοδοσία ετοιμάζονται να νομοθετήσουν τη 10ωρη δουλειά χωρίς πρόσθετη αμοιβή, να καταστήσουν «νόμιμο» το εργοδοτικό ξεσάλωμα που εντείνεται τα τελευταία χρόνια με τις πλάτες όλων των κυβερνήσεων.

Το νομοσχέδιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση περιλαμβάνει ακόμα την ποινικοποίηση της συνδικαλιστικής δράσης, νέα εμπόδια στην προκήρυξη απεργίας, ηλεκτρονικό φακέλωμα στα σωματεία, απελευθέρωση των απολύσεων, μονιμοποίηση και γενίκευση της τηλεργασίας. Όσα δηλαδή αποτελούν διακαή πόθο των βιομηχάνων, των επιχειρηματικών ομίλων και εδώ και χρόνια βρίσκονται στα κιτάπια των «βέλτιστων πρακτικών» της ΕΕ, ενώ ήδη εφαρμόζονται σε χώρους δουλειάς, στο όνομα της «θωράκισης» των επιχειρήσεων από την προηγούμενη ακόμα κρίση.

Οι εργάτες όμως το φωνάζουν: Δούλοι του 21ου αιώνα δεν θα γίνουμε!