«Το γράμμα που δεν έφτασε ποτέ»

επιμέλεια Πλάτων Ρούτης

Από τις σημειώσεις του Τάκη Βαρελά με την άδεια του.

Απέναντι από την εκκλησία του SanNicola, στο ορεινό χωριό Farindola της Πεσκάρα στην Ιταλία, είναι τοποθετημένοένα γλυπτό το οποίο απεικονίζει μια γυναίκα, η οποία κρατάει στα χέρια της έναφάκελο.

Πήγα κοντά, το είδα.

Ήταν ολόσωμο, σε λευκό μάρμαρο, όρθιο τοσώμα της γυναίκας, το πρόσωπο περίλυπο, σκεπτικό θα έλεγα. Τα χέρια κρεμασμένα,λες και δεν την ενδιέφερε αυτό που κρατούσε…

Είπα, μάλλον κάποια Madonna θα είναι καιτο προσπέρασα μην δίνοντας και πολλή σημασία για το λόγο που φτιάχτηκε αυτό τογλυπτό, άλλωστε, δεν θα καταλάβαινα και τίποτε, αφού Ιταλικά δεν γνώριζα για ναδιαβάσω τον τίτλο

Και να, που όλα γύρισαν ανάποδα…

Στη περιήγηση - ξενάγηση που μας έκανε οNandir, ένας νέος Ιταλός, πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου των Νέων τηςFarindola που μας είχε προσκαλέσει στο Διεθνές Φεστιβάλ Τέχνης στάθηκε μπροστάστο άγαλμα και άρχισε να μας εξηγεί, για το γλυπτό και το λόγο που φτιάχτηκε καιπρος τιμή ποιων…

Ο Nandir, κατάλαβε, ότι εγώ δεν μπορούσανα καταλάβω τι έλεγε και με πλησίασε, μεταφράζοντας φωνητικά στο Googletranslate από τα Ιταλικά στα Ελληνικά…

Έμεινα άφωνος!!!

Όχι για τη μετάφραση, αλλά για τα αίτια,το γεγονός και το συμβολισμό του αγάλματος και του τίτλου του!

«Το γράμμα που δεν έφτασε ποτέ!»

Κινηματογραφικές εικόνες διαπέρασαν στομυαλό μου όσο ο Nandir εκφωνούσε τη μετάφραση στα Ελληνικά..

«…Αυτό, είναι τομνημείο των Ιταλών εργατών ανθρακωρύχων από τη Farindola και την περιοχήτου Abruzzo που έχασαν τη ζωή τους στο Βέλγιο όταν κατέρρευσε η στοάπου δούλευαν μετά από έκρηξη στο ορυχείο του Marcinelle.

Ήταν Αύγουστος του 1956.  Εποχή των μεταναστεύσεων, όταν οι νέοι, εγκατέλειψαν τη χώρα μας, απότη φτώχεια, για να βρουν μια καλύτερη μοίρα.

Τα πρόσωπά τουςφωτίστηκαν από την ελπίδα, αλλά δεν ήξεραν, ότι αυτό το φως θα έκλεινε, από μιαπυρκαγιά που προκάλεσε μια σπίθα, όταν ένα βαγονέτο ξέφυγε από τις ράγες καιέκοψε τα καλώδια, με αποτέλεσμα να προκύψουν αλυσιδωτές εκρήξεις μέσα στιςστοές!

Υπήρχαν πολλά θύματακαι 60 από αυτά ήταν κάτοικοι από την περιοχή Abruzzo.

Στις 8 Αυγούστου κάθεχρόνο, γιορτάζουμε τη μνήμη αυτών των εργατών που συναντήθηκαν στο σκοτάδι τουθανάτου, στην άνθιση της νιότης τους.

Με την ευκαιρία τηςεξηκοστής επετείου της τραγωδίας, φτιάχτηκε προς ανάμνηση τους, αυτό το έργο,όπου χαράχτηκαν μερικές επιστολές τις οποίες οι σύζυγοι των νεκρών εργατών,έστελναν στους άνδρες τους στο Marcinelle, τις οποίες δεν έλαβαν ποτέ καιεπέστρεφαν με την ένδειξη: "Χωρίς παραλήπτη!".

Να γιατί το έργο έχειτίτλο "Το γράμμα που δεν έφτασε ποτέ!"».

Δεν σας το κρύβω, ήταν συγκινητικές οιστιγμές, τουλάχιστον για εμένα.

Δεν περίμενα αυτό το αίτιο και τογεγονός που συμβόλιζε το έργο.

Η ανάκληση της ιστορικής μνήμης ήτανδεδομένη πλέον.

Αναρωτήθηκα!

Άραγε, να ήταν μόνο Ιταλοί ανθρακωρύχοιστο Ορυχείο;

Από την έρευνα προέκυψαν συγκλονιστικέςμαρτυρίες…

Το τραγούδι του Δερβενιώτη με τονΚαζαντζίδη « …στις φάμπρικές της Γερμανίας και στου Βελγίου τις στοές…»,ήταν προπομπός της σκέψης μου.

Ψάχνοντας λίγο το χρόνο προς τα πίσω,ξεδιπλωνόταν δυο βίοι παράλληλοι για τη φτωχή εργατική τάξη της Ιταλίας, τηςΕλλάδας, και σχεδόν όλων των Ευρωπαϊκών χωρών που έζησαν τη βαρβαρότητα του Β'Παγκοσμίου Πολέμου και τη συνέχεια του με άλλα μέσα.

Χωριά ολόκληρα, οικογένειες και νιάταπου δεν πρόλαβαν να ανθίσουν, ξεριζώθηκαν και μετανάστευσαν, σκόρπισαν στις 5ηπείρους αναζητώντας μια καλύτερη μοίρα.

Να λοιπόν που μου έλαχε, εδώ στηFarindola, να βρεθώ μπροστά στην ιστορική ταξική μνήμη, που έχει κοινές ρίζεςαπλωμένες από την Ιταλία, την Ελλάδα, τη Γιουγκοσλαβία, την Πολωνία, τηνΤουρκία, την Αμερική, τη Γερμανία, την Αυστραλία και όλο τον κόσμο.

Τους είπα, ότι έρχομαι από εκείνη τηνχώρα, την Ελλάδα, που τα παιδιά της, θάφτηκαν στον ίδιο τάφο με τα δικά σαςπαιδιά, στα κάτεργα του ανθρακωρυχείου του Marcinelle στο Βέλγιο, την ίδιαμέρα, για ένα κομμάτι γλυκό ψωμί, για να έρθουν καλύτερες μέρες.

Δεν ήταν πολλοί οι δικοί μας, αλλά ήτανεργάτες, το αλάτι και η νιότης της γης.

Οι δικοί σας, από μια γωνία της Ιταλικήςγης τη Farindola και το Abruzzo, οι δικοί μας, οι Έλληνες ήταν από την Κρήτη…

… και εδώ αρχίζει το μακρόσυρτο μοιρολόι της φτώχειας, των βασάνωνκαι της μετανάστευσης και της ταξικής βίας που δεν γνωρίζει χρώμα, γλώσσα,θρησκεία και φυλή.

Ένα μοιρολόι θανάτου στους τάφους τηςεργατικής τάξης στα έγκατα της γης, που τα βάφτισαν ορυχεία, και εκ τουαποτελέσματος αποδείχθηκαν νεκροταφεία….

Ναι σωστά μας τα είπε ο Nandir. Όμως,σκάβοντας βαθιά, πίσω από το ιστορικό ταξικό γεγονός, ήρθε στο φως, πληρέστερηκαι αμείλικτη η ιστορία..

Τον Αύγουστο του 1956, στην πόλη Marcinelle του Βελγίου,σημειώθηκε μια πρωτοφανής τραγωδία, που στοίχισε τη ζωή σε 262 εργάτεςανθρακωρύχους, από τους οποίους οι 6 ήταν Έλληνες.

Το ανθρακωρυχείο «Bois de Cazier», ιδρύθηκε στις αρχές του 1800.

Τη χρονιά, πριν την τραγωδία, τοανθρακωρυχείο αυτό, είχε καταγράψει παραγωγή 170 χιλιάδων τόνων άνθρακα καιήταν μια από τις μεγαλύτερες για την εποχή. Αντιλαμβάνεστε την εντατικοποίησητης εργασίας,για την αύξησης της παραγωγής άνθρακα.

Στα ανθρακωρυχεία αυτής της περιοχήςκατευθύνθηκαν οι Έλληνες μετανάστες, που ήλθαν στο Βέλγιο για να εργαστούν ωςανθρακωρύχοι, από τις αρχές του 1950 και μετά. Μια δουλειά απάνθρωπα σκληρή,πνιγμένη στην καρβουνόσκονη, ανάμεσα σε τρυπάνια και φτυάρια, σε ράγες καιβαγονέτα, μέσα σε γαλαρίες και σε στοές, που έφθαναν μέχρι τα 500 μ. καικάποιες φορές μέχρι και τα 1200 μ. κάτω από τη γη.

Άνθρωποι που επέλεξαν τα τάρταρα τηςξενιτιάς, από την αβάσταχτη φτώχεια της πατρίδας τους, τα αποτελέσματα της βαρβαρότηταςτου πολέμου, με μια λάμπα για ήλιο και ο ένας δίπλα από τον άλλο, τη μια στοδρόμο για τη φλέβα και την άλλη στο δρόμο για την επιφάνεια, αυτή που έλεγανχαμοζωή.

Έλληνες, Βέλγοι, Ιταλοί, Γιουγκοσλάβοι, Ισπανοί, Γερμανοί,Τούρκοι, Πολωνοί, Κινέζοι, Ούγγροι, Ολλανδοί, Γάλλοι, Βρετανοί, Ουκρανοί,Ρώσοι, με γλώσσα διαφορετική, αλλά με ίδιαμοίρα, εκεί στο ανθρακωρυχείο «Bois de Cazier»...

Εργάτες! Η νιότη του κόσμου, στα έγκατατης γης δολοφονημένοι για τα κέρδη της πλουτοκρατίας.

Από τις 07.45 το πρωί της 8ης Αυγούστου1956, στις στοές του ανθρακωρυχείου «Bois de Cazier» είχαν κατέβει για εργασία274 άνδρες. Ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη η εξόρυξη (μέχρι και σε βάθος 1035 μ.)περίπου μισή ώρα μετά το ξεκίνημα της βάρδιας (08.15 π.μ.), ένα από τα βαγονέτα,που μετέφεραν τα κομμάτια του άνθρακα, ανατράπηκε και χτύπησε στα ηλεκτροφόρακαλώδια, υψηλής τάσης, του μηχανισμού ανέλκυσης.

Στις 08.25 το πρωί, σήμανε συναγερμόςκαι κλήθηκαν τα σωστικά συνεργεία.

Στην επιχείρηση κατάσβεσης και διάσωσηςπου ακολούθησε, έσπευσαν αμέσως πολλοί ιταλικής καταγωγής διασώστες, για λόγουςεπικοινωνίας με τους εγκλωβισμένους, διότι ήταν γνωστό ότι στη στοά που είχεαποκοπεί, εργάζονταν κυρίως Ιταλοί εργάτες-μετανάστες.

Οι έρευνες για τους αγνοούμενους,κράτησαν μέχρι τις 23 Αυγούστου 1956. Την ημέρα αυτή εντοπίστηκε ένας υπόγειοςθάλαμος, όπου τα συνεργεία διάσωσης διέκριναν ότι μπορεί να υπήρχαν οιτελευταίοι επιζώντες.

Οι ελπίδες όλες τελείωσαν στις 3 ταξημερώματα της ημέρας αυτής, όταν ένας από τους Ιταλούς διασώστες που κατόρθωσενα φθάσει μέχρι τον υπόγειο θάλαμο βγήκε έξω και ανακοίνωσε στη μητρική τουγλώσσα: «Tutticadaveri» («παντού πτώματα»).

Η εργατική τάξη μετρά τους νεκρούς της βίαιης ταξικήςεκμετάλλευσης της.

Συνολικά 262 ανθρακωρύχοι ανασύρθηκαν νεκροί από το ανθρακωρυχείο.

Οι 136 ήταν Ιταλοί, 95 ήταν Βέλγοι, 8 Πολωνοί, 6 Έλληνες, 5Γερμανοί, 5 Γάλλοι, 3 Ούγγροι, 1 Βρετανός, 1 Ολλανδός, 1 Ρώσος και 1 Ουκρανός.Μόνο 12 επέζησαν.

Όσοι λοιπόν σήμερα, ψάχνουν να βρουνδιαφορές ανάμεσα στους λαούς της γης, ας αναρωτηθούν για ποιανού το συμφέρον,τόσοι ανθρακωρύχοι θάφτηκαν στα ορυχεία του Βελγίου;

Ποια γλώσσα μιλούσαν οι ιδιοκτήτες, εάνόχι, την γλώσσα του κέρδους.

Το κοινοτάφιο της εργατικής τάξης στοανθρακωρυχείο «Bois de Cazier» του Marcinelle, μας στέλνει σήμερα, ένα και μόνοεπίκαιρο και αναγκαίο μήνυμα: «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε»

Αυτή η πλευρά της επίσκεψης μου στηFarindola δεν ήταν προβλέψιμη.

Ήρθαν έτσι όμως τα πράγματα, όπου ηανάκληση μνήμης πυροδότησε εικόνες και γεγονότα που συνέβησαν σε παρελθόνταχρόνο και εμφανίστηκαν εμπλουτισμένα.

Σήμερα τα καραβάνια των προσφύγωνμεταναστών, από τις χώρες του πολέμου, αν δεν πνιγούν στη θάλασσά της Μεσογείουθα φτάσουν στα νησιά της Ελλάδας στη Χίο, τη Μυτιλήνη, τη Σάμο, την Κώ και απόόπου αλλού, βρουν πέρασμα, έρχονται για να σωθούν και ας ριζώσουν όπου βρουν.

Άλλοι θαλασσοπνιγμένοι, θα φτάσουν στηΛαμπεντούζα της Ιταλίας και από εκεί, όπως και από την Ελλάδα, αφού θα μπουνστη διαλογή, θα φύγουν για τα σύγχρονα δουλεμπορικά του καπιταλισμού, για νασυναντήσουν τους δικούς μας νέους 500.000 Έλληνες μετανάστες, που έφυγαναναζητώντας μια καλύτερη τύχη.

Τριγωνική απανθρωπιά: Πόλεμος - μετανάστευση - άγρια καπιταλιστικήεκμετάλλευση, που δεν διαχωρίζει, λαό, φύλο, χρώμα, γλώσσα και θρησκεία, παράμόνο το κέρδος από την ανθρώπινη αξία!

Το έργο λοιπόν επαναλαμβάνεται ξανά καιδεν είναι φάρσα!

Θεώρησα καθήκον και υποχρέωση μου, ναμοιραστώ, αυτή τη συγκυρία, η οποία προέκυψε από την επίσκεψη μου στηνπραγματική Ιταλία των φτωχών εργατών και αγροτών της Farindola, αποδεκατισμένηςσήμερα από τη μετανάστευση, την ανεργία και τη φτώχεια, στην οποία, όπως καιστην Ελλάδα, κάθε σπίτι έχει, δυο και τρεις ανέργους και μετανάστες σε όλο τοκόσμο.

Η έκρηξη στο ορυχείο «Bois de Cazier»του Marcinelle, στις 8 Αυγούστου 1956 και ο θάνατος, των 262 δολοφονημένωνανθρακωρύχων επιβεβαιώνει, ότι το κεφάλαιο για τις ανάγκες του για περισσότερακέρδη, δεν διστάζει μπροστά σε τίποτα!

Μπροστά στην αύξηση των κερδών του, δενκάνει διακρίσεις σε χρώμα, γλώσσα, πατρίδα, θρησκεία και φυλή.

Θεωρεί την εργατική τάξη όλου του κόσμουενιαία και αναλώσιμη, μεταφερόμενη όπου γης, ήπια ή βίαια στα κάτεργά της, μόνογια τα κέρδη της.

Να λοιπόν η αναγκαιότητα, η επικαιρότηταπου φέρνει μπροστά μας το μήνυμα:

Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!

Άλλος δρόμος δεν υπάρχει!

* Ο Τάκης Βαρελάς,είναι ζωγράφος, βρέθηκε πρόσφατα προσκαλεσμένος μετά από διεθνή διαγωνισμό γιασυμμετοχή στο 9ο Διεθνές Φεστιβάλ Εικαστικών Τεχνώνστη Farindola της Πεσκάρα στην Ιταλίας. Το κείμενο, είναι μέρος τωνσημειώσεων του και αποτελεί υπόσχεση που έδωσε στους κατοίκουςτης Farindola, να κάνει γνωστό αυτό το σημαντικό απάνθρωπο γεγονός πουσυνέδεσε τους λαούς μας