Η Σμύρνη Μάνα Καίγεται

Η Σμύρνη μάνα καίγεται καίγεται και το βιος μας
ο πόνος μας δε λέγεται δε γράφεται ο καημός μας
Ρωμιοσύνη ρωμιοσύνη δε θα ησυχάσεις πια
ένα χρόνο ζεις ειρήνη και τριάντα στη φωτιά
Η Σμύρνη μάνα χάνεται τα όνειρά μας πάνε
στα πλοία όποιος πιάνεται κι οι φίλοι τον χτυπάνε
Ρωμιοσύνη ρωμιοσύνη δε θα ησυχάσεις πια
ένα χρόνο ζεις ειρήνη και τριάντα στη φωτιά.

γραφει ο Πλάτων Ρούτης

Όσο και να προσπαθήσει κανείς να είναι αντικειμενικός στον δράμα και τον σφαγιασμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από τους Τούρκους στρατιώτες, θα του είναι πολύ δύσκολο και αυτό γιατί όλους μας έχει σημαδέψει άμεσα ή έμμεσα. αυτή η τραγωδία. Βρίσκονται ακόμα ανάμεσά μας αυτοί που σε περασμένη ηλικία σήμερα, επέζησαν και μας διηγήθηκαν ιστορίες από την προσωπική τους εμπειρία. Με τα μάτια τους υγρά από τον χαμό δικών τους ανθρώπων και με πόνο στο στήθος, μας έχουν μιλήσει αυτά που ο ιστορικός της εποχής εκείνης δεν μπορούσε να συλλάβει. Δηλαδή πως περιγράφεις τον ανθρώπινο πόνο; Δε γράφεται με λέξεις εκτός να τον πεις με τα χείλη, με τα μάτια και με ένα βλέμμα που έχει μπροστά του σκοτωμούς, αίμα, βία και αδικία. Μόνο οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας τα έχουν πει γιατί τα έζησαν τόσο έντονα.

Ιστορική αναφορά

Η Μικρασιατική Καταστροφή ( Στις 13Σεπτεμβρίου 1922, με το νέο ημερολόγιο) αποτελεί μια από τις πιο τραγικέςστιγμές της Ιστορίας της Ελλάδας. Είναι το αποτέλεσμα της συμμετοχής τηςάρχουσας τάξης της Ελλάδας στα επεκτατικά /ιμπεριαλιστικά σχέδια των Εγγλέζωνστην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς Ανατολής. Οι Εγγλέζοι επεδίωκαν με την επέμβασητου Ελληνικού στρατού στην Τουρκία να ανοίξει για αυτούς μια δίοδο ανατολικάπρος τις περιοχές και κράτη που ήταν πλούσιες σε κοιτάσματα πετρελαίου για τονέλεγχο των πρώτων υλών.  Σε αυτό το σχέδιοβοήθησε η αστική τάξη της Ελλάδας προωθώντας μέσω αυτής της συμμετοχής στηνπράξη τη θεωρία της «Μεγάλης Ιδέας», δηλαδή της προσάρτησης εδαφών στην Ελλάδακαι έτσι να ικανοποιηθούν τα συμφέροντα των Ελλήνων κεφαλαιοκρατών, τα οποίαδιαπλέκονταν μ' αυτά των τότε ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, ιδιαίτερα της Αγγλίας.

Της καταστροφής είχε προηγηθεί η Μικρασιατικήεκστρατεία, που άρχισε στις 2 Μάη 1919 με την απόβαση των ελληνικώνστρατευμάτων στη Σμύρνη. Η ολική καταστροφή καταγράφηκε τον Σεπτέμβρη του 1922με το κάψιμο της Σμύρνης. Οι «Προστάτιδες Δυνάμεις» οδηγούσαν σε μια μεγάληπεριπέτεια, την Ελλάδα. Ο Ελληνικός καπιταλισμός σέρνονταν στο άρμα πρώτα τωνβρετανικών, αργότερα των γαλλικών ιμπεριαλιστικών σχεδίων. Η «αξιοπιστία», η«συνεργασιμότητα» της ελληνικής αστικής τάξης: Εστειλε 10.000 Ελληνες στρατιώτεςστην Ουκρανία, να πολεμήσουν με τις δυνάμεις του Βρετανού στρατηγού Ντενίκιν,ενάντια στη σοβιετική εξουσία. Το Μάη του 1919, με την παρότρυνση του ΛόιντΤζορτζ, ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει τη Θράκη - Σμύρνη. Προχωρούσε στα βάθητης Μικράς Ασίας.

Η συμμαχική (Αγγλική) εντολή αξιοποιεί τα οράματα του λαού με την κατακτητική πολιτική της βενιζελικής προπαγάνδας για την μεγάλη ιδέα να απελευθερωθούν δήθεν οι Ελληνικοί πληθυσμοί. Αυτό όμως θα γινόταν προς όφελος των ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων που επιπλέον επεδίωκαν να καταπνίξουν το Τουρκικό απελευθερωτικό κίνημα και να δημιουργήσουν στρατιωτικό προγεφύρωμα ενάντια στο νεαρό κράτος της Σοβιετικής Ρωσίας. Έτσι η Ελληνική Αστική τάξη δέχεται να εμποδίσει το δρόμο της πραγματικής ανεξαρτησίας τόσο του Ελληνικού όσο και του Τούρκικου λαού. Έτσι ξεκινάει η εκστρατεία του Ελληνικού στρατού για να απελευθερώσει δήθεν τον Ελληνικό πληθυσμό της Τουρκίας αλλά και να επανακτήσει τις Ελληνικές πόλεις που κάποτε ήταν Ελληνικές αποικίες.

Η καταστροφή Μουσταφά Κεμάλ

Το μέτωπο των Ελλήνων καταρρέει και μετά την κατάρρευση,την ευθύνη του οποίου έφερε ο τότε Διοικητής του Α΄ Σώματος Στρατού, υποστράτηγος ΝικόλαοςΤρικούπης, και την άτακτη υποχώρηση και αναδίπλωση του ελληνικούεκστρατευτικού σώματος από το Αφιόν Καραχισάρ, (στα μέσα Αυγούστου του 1922), άρχισε καιο ξεριζωμός ενός μεγάλου μέρους του χριστιανικού πληθυσμού (Ελλήνων καιΑρμενίων) προς τη μικρασιατική ακτή, που, κατά τους υπολογισμούς τουΟικουμενικού Πατριαρχείου, έφτανε τις 250.000. Επίσης, στη Σμύρνη είχαν βρεικαταφύγιο και 15.000 Αρμένιοι που συνωστίζονταν στα διάφορα ιδρύματα και σπίτιατης Αρμενικής Κοινότητας.

Με τον όρο καταστροφή της Σμύρνης  που κράτησε τέσσερα ολόκληρα εικοσιτετράωραμέχρι και τις17 Σεπτεμβρίου, αναφέρονται τα γεγονότα της σφαγής του Ελληνικούκαι Αρμενικού πληθυσμού της Σμύρνης από τους Τούρκους, καθώς και της πυρπόλησηςτης πόλης, που συνέβησαν τον Σεπτέμβριο του 1922. Η καταστροφή αυτή άρχισε 7ημέρες μετά την αποχώρηση και του τελευταίου ελληνικού στρατιωτικού τμήματοςαπό τη Μικρά Ασία και μετά την είσοδο του Τουρκικού στρατού, του ιδίου τουΜουσταφά Κεμάλ και των ατάκτων του στην πόλη. Στην Αρμένικη  Εκκλησία του ΑγίουΝικολάου, είχαν καταφύγει τα γυναικόπαιδα και πολιορκούνταν από τους Τούρκους.Οι Έλληνες μπήκαν μέσα στην εκκλησία και έδωσαν νερό και τρόφιμα στουςπολιορκημένους, όμως, οι πολυπληθέστεροι Τούρκοι γρήγορα ανασυντάχθηκαν καιπαίρνοντας πυρίτιδα από γειτονική πυριτιδαποθήκη, περικύκλωσαν και πάλι τηνεκκλησία και την ανατίναξαν. Με τη βοήθεια του ευνοϊκού για τους Τούρκουςανέμου (που έπνεε αντίθετα από την τουρκική συνοικία) και της βενζίνης με τηνοποία οι Τούρκοι ράντιζαν τα σπίτια, η φωτιά κατέκαψε όλη την πόλη, εκτός απότη μουσουλμανική και την εβραϊκή συνοικία και διήρκεσε από τις 13 έως τις 17 Σεπτεμβρίου του 1922(31 Αυγούστου έως 4 Σεπτεμβρίου με το παλαιό ημερολόγιο.

Υπάρχει η εξής μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα απότην σκηνή αυτή της πυρκαγιάς.

«…Το βράδυ της μέρας που ξέσπασε η πυρκαγιά,είχα βγει από το σπίτι μου, που βρισκόταν σ’ ένα δρόμο κάθετο στην οδόΧατζηστάμου πήγα στην οδό αυτή, για να πληροφορηθώ τι συνέβαινε. Πρέπει νασημειωθεί πως η πυρκαγιά δεν είχε ακόμα εξαπλωθεί σ’ αυτή τη συνοικία. Εκείσυνάντησα μια ομάδα διακοσίων-τριακοσίων οπλισμένων Τούρκων. Αφού τους είπα ότιήμουν Γάλλος, τους ρώτησα τι έψαχναν. Μου απάντησαν απαθέστατα πως είχανοδηγίες να ανατινάξουν και να κάψουν τα σπίτια της συνοικίας. Προσπάθησα τότενα τους μεταπείσω, αλλά μου απάντησαν: «Είναι ανώφελο, φύγετε, φύγετε!» Καιπράγματι, λίγο χρόνο αφότου εγκατέλειψα το σπίτι μου, οι εμπρηστικές βόμβεςάρχισαν να πέφτουν βροχή επάνω του…».Jubert- Αυτόπτης μάρτυρας, Γάλλοςυπάλληλος τραπέζης.

Υπάρχει και μία άλλη μαρτυρία μιας γιαγιάςπου μου την διηγήθηκε η ίδια παιδί εγώ ακόμα. “Ήμασταν μέσα στο σπίτιφοβισμένοι και ακούγαμε τον χαλασμό έξω στο δρόμο. Σε μια στιγμή έρχεται οΝίκος ο γιος μου και φωνάζει. Μάνα το σπίτι καίγεται. Ο άντρας μου ο  Στέλιος ήταν στα κτήματα και εγώ με τα παιδιάστο σπίτι.  Φωνάζω όλα τα παιδιά και τουςλέω πιαστείτε  από το φουστάνι μου και πάμεστο λιμάνι να σωθούμε και οι μεγάλοι να προσέχουν τα παιδιά. Κρατούσα στηναγκαλιά μου μόνο το βρέφος την κόρη μου και ένα μπούγιο από πράγματα πουμπόρεσα να πάρω. Βγήκαμε έξω από το σπίτι μέσα από τις φλόγες και κινήσαμε γιατο λιμάνι. Στο δρόμο ήταν πολύς κόσμος και όλοι φώναζαν και ούρλιαζαν άλλος ταπαιδιά του άλλος τη γυναίκα του και άλλοι πεσμένοι στο δρόμο. Στα δεξιά καιαριστερά του δρόμου οι Τούρκοι στρατιώτες μας έβλεπαν με ένα μίσος καιγελούσαν. Μερικοί άρπαζαν κάτι κορίτσια και τα έβγαζαν από τον δρόμο. Ποιοςξέρει τι δράματα θα περάσουν αυτά τα κορίτσια στα χέρια των Τούρκων”.

Η γιαγιά αυτή που είχε δώδεκα παιδιά έφτασε μεπολλές περιπέτειες στα Φιλιατρά με ένα Αγγλικό πλοίο και με ένα κοριτσάκι στηναγκαλιά της που δεν το άφησε ούτε στιγμή από ότι μου είπε. Αργότερα μου είπεότι βρέθηκε ο Νίκος ο γιος σε ένα ορφανοτροφείο στη Σύρο και μετά η μία κόρητης μεγαλύτερης ηλικίας σε ένα ίδρυμα φρενοκομείο κακοποιημένη από τουςΤούρκους στρατιώτες.

Τα βιώματα αυτής της γιαγιάς δεν είναι διαφορετικά από αυτά των χιλιάδων προσφύγων που ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους και κυνηγήθηκαν από τους Τούρκους προσπαθώντας να βρουν και αυτοί ένα κομμάτι γης για να ζήσουν αυτοί και οι οικογένειες τους με ειρήνη.

Ο επίλογος μίας τραγωδίας.

Η αντίστροφημέτρηση για την πόλη της Σμύρνης είχε πλέον φθάσει.

Στις 11Σεπτεμβρίου του 1922, δηλαδή δύο ημέρες πριν την έναρξη της καταστροφής τηςπόλης, είχε εκδηλωθεί στρατιωτικό κίνημα στη Χίο και τη Μυτιλήνη. Τούτο είχε ως συνέπεια όλος σχεδόν οελληνικός στόλος με το σύνολο των επίτακτων πλοίων να τεθεί υπό τους κινηματίεςγια τη μεταγωγή του ελληνικού στρατού προς το Λαύριο, προκειμένου ναεπικρατήσει η επανάσταση στην Αθήνα. Μάλιστα δε, το ελληνικό θωρηκτό Κιλκίς πουναυλοχούσε και είχε ως βάση τη Σμύρνη, με την έκρηξη του κινήματος και υπό τονκυβερνήτη πλοίαρχοΔεμέστιχα μετέβη στη Σάμο όπου και παρέμεινε προκειμένου ναεπιβάλει την επανάσταση παρότι οι καπνοί της καταστροφής, (κατά την ημέρα), καιτο φέγγος της πυρκαγιάς, (κατά τη νύχτα), ήταν ορατά τόσο από τη Χίο όσο καιαπό τη Σάμο.  Το πολιτικό κατεστημένο τηςΕλληνικής αστικής τάξης ενδιαφερόταν για το τομάρι του και άφησε τον Ελληνικόπληθυσμό της Σμύρνης εκτεθειμένο στις αγριότητες των Τούρκων.

Την Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου οπληθυσμός είχε διογκωθεί σε 700.000. Τούρκοι στρατιώτες άναψαν φωτιές αρχικάστην αρμενική συνοικία, η οποία μέχρι το μεσημέρι τυλίχθηκε στις φλόγες. Υπότην προστασία δικών τους στρατιωτών, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί εκκένωσαν τουςυπηκόους τους από τη Σμύρνη. Όταν έπεσε το σκοτάδι η πυρκαγιά είχε εξαπλωθείμέχρι την προκυμαία, ασφυκτικά γεμάτη από πρόσφυγες. Τα μεσάνυχτα ο Βρετανόςναύαρχος Μπροκ διέταξε να σταλούν λέμβοι σωτηρίας και τη νύχτα όλα τα πολεμικάπλοία στον κόλπο γέμισαν με 20.000 ψυχές.

Την Πέμπτη 14 Σεπτεμβρίου μισόεκατομμύριο άνθρωποι βρίσκονταν ακόμη στην προκυμαία.

Στις 15 Σεπτεμβρίου 1922 κατάτην τρίτη ημέρα της καταστροφής της Σμύρνης το θωρηκτό Κιλκίς απέπλευσε καιενώθηκε με το θωρηκτό Αβέρωφ, μεταξύ Χίου και Σάμου, που κατερχόταν ολοταχώς τοΑιγαίο προς Πειραιά, προερχόμενο από την Κωνσταντινούπολη, αφού προηγουμένωςείχε σημειωθεί ανταρσία και είχε αποχωρήσει από τη Διασυμμαχική ΑνταντικήΝαυτική Δύναμη, που ναυλοχούσε στο Βόσπορο, (στην οποία είχε ενταχθεί μετά τηνυπογραφή της ανακωχής του Μούδρου), υπό τον κινηματία κυβερνήτη Αντιπλοίαρχο Γ.Χατζηκυριάκο. Η φωτιά έκαιγε ό,τι είχε απομείνει και ο Κεμάλ εξέδωσε διάταγμα,σύμφωνα με το οποίο όσοι παρέμεναν μετά την 1 Οκτωβρίου θα εκτοπίζονταν στηνκεντρική Ανατολία.

Το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου καιτην Κυριακή 17Σεπτεμβρίου χιλιάδες Έλληνες και Αρμένιοι στρατεύσιμης ηλικίαςοδηγήθηκαν σε πορείες στην ενδοχώρα.

Τη Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου οΑζα Τζέννινγκς ξεκίνησετη μεγάλη επιχείρηση εκκένωσης με πλοία από την Ελλάδα.

Το Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου είχανμείνει λιγότεροι από 50.000 πρόσφυγες και με παράταση οκτώ ημερών έφυγαν όλοι.

Η Μικρασιατική Καταστροφή, ερμηνεύεταιμε 1.100.000 νεκρούς, 1.300.00 ξεριζωμένους. Καταγράφεται στην ελληνικήπολιτική ζωή, ως η μεγάλη χρεοκοπία του αστικού εθνικισμού και της «μεγάληςιδέας». Ότι η ελληνική αστική τάξη, δε διαθέτει ιστορικά κανένα ίχνος κάποιαςπροοδευτικής αποστολής αλλά αντίθετα ο προδοτικός ρόλος της φαίνεται καθαρά.Ότι αυτή η αστική τάξη που είναι συνδεδεμένη στο άρμα των ξένων ποτέ στηνιστορία του Ελληνικού κράτους από την ανεξαρτησία του και μετά δεν είχε δώσειδείγματα πατριωτισμού.

Σε ποια πέτρα σε ποιο χώμα, να ριζώσεις τώρα πια, κι απ' το θάνατο ακόμα
πιο πικρή είσαι προσφυγιά