Οι Αμερικανοί εκλέγουν τον πρόεδρό τους για τα επόμενα 4 Χρόνια

Πλάτων Ρούτης proutis0107@rogers.com

ΟΙ φετινές αμερικάνικες εκλογές χαρακτηρίζονται απο μια ευρύτερη συμμετοχή του κόσμου στην διαδικασία. Είχε απο το 1908 να συμμετάσχει ο κόσμος σε μεγάλους αριθμούς στις εκλογές όπως αυτή την φορά.  Θα  αναφέρω κατά την άποψή μου  κάποιους πιθανούς λόγους για αυτή την ξαφνική συμμετοχή. Υπάρχει τώρα μία μεγάλη εμπειρία του κόσμου μετά τα τελευταία γεγονότα που σημάδεψαν την πολιτική ζωή του τόπου. Υπάρχει μια πολιτικοποίηση ειδικά μεταξύ των μαύρων ψηφοφόρων αλλά και λευκών Αμερικανών μετά το κίνημα black live matters. 

Το κίνημα αυτό αποτελεί σημείο αναφοράς του 2020 και στιγμάτισε τους δρόμους των ΗΠΑ με τις διαδηλώσεις με αφορμή την δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλοϊντ.  Ήταν ένα σύνθημα που αποτέλεσε μία αφορμή για πολλές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε όλο τον κόσμο ακόμα και στην Ελλάδα. Ένα κίνημα που οδήγησε σε μεγάλες αλλαγές σχετικά με τις διακρίσεις και την αντιμετώπιση των μαύρων από τις αστυνομικές αρχές. 

Η οικονομική κατάσταση των Αμερικανών, η ανεργία και η αύξηση της εγκληματικότητας στις πόλεις τους ήταν επίσης ένας άλλος λόγος που τους οδήγησε στην κάλπη σε μεγάλους αριθμούς για τα δεδομένα των Αμερικάνικων εκλογών ελπίζοντας να ψηφίσουν για μία αλλαγή που πρότεινε ο Μπάϊντεν.  Υπάρχει η οικονομική ύφεση που τους πλήττει, ζούνε την ανεργία και την εγκληματικότητα  στις γειτονιές τους, έζησαν και την εκλογή του πρώτου μαύρου προέδρου. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς δηλαδή ένα μεγάλο ποσοστό δεν παρακινήθηκε μέχρι τώρα αρκετά ώστε να πάει να ψηφίσει. 

Το εκλογικό σύστημα στις ΗΠΑ ωστόσο δεν είναι και το πιο δίκαιο. Ο λόγος είναι ότι υπάρχει μια έμμεση δυσπιστία προς την λαϊκή ψήφο. Μην ξεχνάμε ότι το δικαίωμα ψήφου στους πολίτες δόθηκε σταδιακά. Οι γυναίκες στις ΗΠΑ ψήφισαν για πρώτη φορά το 1920. Επίσης το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων με επικεφαλής τον Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ ήθελε να εξασφαλίσει το έμπρακτο δικαιώματα των μαύρων να ψηφίζουν.

Αν και οι μαύροι κέρδισαν το δικαίωμα της ψήφου μετά το τέλος του Αμερικανικού Εμφύλιου Πολέμου, με τη 15η τροπολογία του Συντάγματος οι πολιτείες του Νότου είχαν θεσπίσει νομοθεσίες και τεχνάσματα οι οποίες στερούσαν από τους αφροαμερικανούς τα εκλογικά τους δικαιώματα καθώς τους έλεγχαν το μορφωτικό επίπεδο ή τους έβαζαν να απαντήσουν σε πολύπλοκες ερωτήσεις νομικού περιεχομένου για το Σύνταγμα και τη νομοθεσία. Άρα σε όλη την διαδρομή της αμερικανικής δημοκρατίας υπήρχε μια καχυποψία προς τη λαϊκή ψήφο. Για χρόνια στην Αμερική ψήφιζαν αυτοί που είχαν γη, οι εύποροι και οι γαιοκτήμονες. Το δικαίωμα της λαϊκής ψήφου πέρασε από δοκιμασίες. 

Ο Αμερικάνικος λαός όμως δεν είναι αυτός που εκλέγει τον αρχηγό του Κράτους του.  Με το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα που είναι σε ισχύ στην Αμερική είναι πιθανό ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους από τον λαό να μην είναι ο νικητής.  Το σώμα των εκλεκτόρων είναι αυτό που θα αποφασίσει τον νικητή των εκλογών σύμφωνα με την απόλυτη πλειοψηφία που καταφέρνει το εκάστοτε κόμμα στην κάθε πολιτεία, δηλαδή ο νικητής τα παίρνει όλα.  Πώς όμως λειτουργεί το Σώμα των Εκλεκτόρων;

Σύμφωνα με το Σύνταγμα (Article 2, Section 1) που υπογράφηκε,  στην Φιλαδέλφια των ΗΠΑ  την  17/11/1787, ο πρόεδρος της Αμερικής εκλέγεται στην 1^η Δευτέρα του Δεκέμβρη μετά την 2^ην Τετάρτη αυτού του μήνα από  τους  εκλέκτορες. Αυτοί εκλέγονται βάσει του τρόπου τον οποίον καθορίζει η τοπική νομοθεσία της εκάστης Πολιτείας και είναι 100 για τα μέλη της Γερουσίας, 435 για τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων, και 3 για την πρωτεύουσα Ουάσιγκτον που δεν εκλέγει γερουσιαστές. Ναι μεν οι 538 εκλέκτορες υπόσχονται να ψηφίσουν για πρόεδρο τον υποψήφιο που αποκτά, στις εθνικές εκλογές της πρώτης Τρίτης του Νοέμβρη, την πλειοψηφία των εκλεκτόρων. Αλλά το Σύνταγμα τους επιτρέπει να ψηφίσουν οποιονδήποτε υποψήφιο θέλουν, όπως το 2000 ένας εκλέκτορας από τους τρεις που έστειλε το εκλογικό διαμέρισμα Κολούμπια δήλωσε αποχή  και το 1988 ένας εκλέκτορας της Δ. Βιρτζίνιας μη ψηφίζοντας τον  Μάικλ Δουκάκη πήγε ενάντια στη πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Για την ανάδειξη του προέδρου απαιτούνται μόνον 270 εκλέκτορες. Ο δε υποψήφιος και το κόμμα που θα συγκεντρώσει την πλειοψηφία σε μια Πολιτεία κερδίζει και όλους τους εκλέκτορες αυτής. Ανεξάρτητα από το εάν η διαφορά είναι ένα εκατομμύριο ψήφοι ή μόλις μία. 

Όμως, αυτό δημιουργεί προβλήματα διότι δεν αντιστοιχεί στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα, όπως έγινε για παράδειγμα με τη Χίλαρι Κλίντον στις προηγούμενες εκλογές η οποία αν και είχε πάνω από 2 εκατομμύρια ψήφους από τον εκλεγέντα πρόεδρο, το Ντόναλντ Τραμπ, έχασε τις εκλογές γιατί ο Τραμπ συγκέντρωσε 304 εκλέκτορες έναντι 232 που συγκέντρωσε η Κλίντον. 

Προεκλογικά το πολιτικό κλίμα ήταν πολύ χαμηλό για μία χώρα που θέλει να λέγεται ότι είναι η ηγέτιδα του ελεύθερου κόσμου.  Συκοφαντίες, ψέματα και άσχημοι χαρακτηρισμοί έξω από κάθε πολιτική δεοντολογία μεταξύ των αντίπαλων στρατοπέδων.  Ένα άλλο τρομακτικό που παρατηρήθηκε σε πολλές περιοδείες του Τραμπ. Είδαμε πολλούς Αμερικανούς οπλισμένους, μέχρι τα (δόντια) με μοντέρνα πολεμικά πυροβόλα όπλα να είναι ζωσμένοι με σφαίρες σαν αυτά τα κινηματογραφικά έργα του Ράμπο. Το Αμερικάνικο σύνταγμα επιτρέπει στους πολίτες να οπλοφορούν για την «προστασία του εαυτού τους και της περιουσίας τους».  Αυτό είναι αδιανόητο να συνέβαινε στην Ελλάδα αλλά και σε πολλές πολιτισμένες χώρες. Αυτό θεωρείται σαν τρομοκρατία και πραγματικά είναι παράνομο. Σε μια πολωμένη κοινωνία όπως είναι αυτή τη στιγμή οι ΗΠΑ και με πολλούς πολίτες οπλισμένους μια ανισορροπία θα μπορούσε να γίνει η θρυαλλίδα που θα σπάσει και να δούμε ακραίες και πρωτόγνωρες καταστάσεις.  Αυτό όμως δεν φαίνεται να απασχολεί τους υποψηφίους για την προεδρία. 

Ο πρόεδρος συγκεντρώνει μεγάλες εξουσίες και αυτό καμία φορά μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Ο κίνδυνος για την αμερικάνικη δημοκρατία προέκυψε επίσης από πρόεδρο των ΗΠΑ για να θυμηθούμε το παρελθόν με το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ το οποίο οδήγησε στην κατάχρησης εξουσίας από τα μέλη της κυβέρνησης του Νίξον και στη συνέχεια στην καθαίρεση του τότε προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον. Δηλαδή η απειλή κατάργησης ή ανατροπής των εξουσιών στην Αμερική μεταξύ δικαστικής εξουσίας, εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας, προήλθε από την υπέρβαση του δικαιώματος του προέδρου να διαχειρίζεται μη συνταγματικές εξουσίες όπως στην περίπτωση του Γουότεργκέιτ. Αλλά το κλειδί στο αμερικανικό σύστημα είναι η ισορροπία θεσμών και λαϊκής βούλησης. Είναι το αριστοτελικό σύστημα των ισορροπιών μεταξύ των εξουσιών. Στην Αμερική ονομάζεται Checks and balances, που δεν είναι τίποτα άλλο από την διάκριση των εξουσιών. 

Έτσι εάν ο Τραμπ δημιουργήσει προβλήματα, αυτά πρώτα θα πρέπει να λυθούν σε επίπεδο κάθε πολιτείας και μετά στο Ανώτατο δικαστήριο. Άρα μπορεί να τραβήξει για καιρό, όχι όμως μετά τις 14 Δεκεμβρίου, όταν δηλαδή συνέλθουν οι εκλέκτορες για να επικυρώσουν την εκλογή.» 

Ίσως να υπάρξει μια παρατεταμένη πολιτική και κοινωνική κρίση, εάν αναλογιστεί κανείς ότι στο Ανώτατο Δικαστήριο οι συντηρητικοί είναι έξι προς τρεις δημοκρατικούς. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει τα άσχημα σενάρια. Πιθανόν όμως τελικά να επικρατήσει το Σύνταγμα όπως έγινε και στο παρελθόν, από τότε δηλαδή που ιδρύθηκε η Αμερική ως ομοσπονδιακό κράτος. 

 Ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ θέλει μια Αμερική περιχαρακωμένη στα σύνορά της, περιστοιχισμένη από τείχη που την προστατεύουν από εισβολείς-μετανάστες, εθνικιστική, που εγκαταλείπει διεθνείς οργανισμούς και βρίσκεται σε μια διαρκή απειλή, όχι μόνο από παραδοσιακούς αντιπάλους της όπως η Κίνα, αλλά και συμμάχους, όπως η Γερμανία. Μία χώρα στην οποία ο δείκτης ευημερίας απεικονίζεται μόνο στο χρηματιστήριο και όχι στο σύστημα υγείας ή παιδείας, όπου οι θεσμοί νοσούν και τα παραδοσιακά checks and balances αμφισβητούνται.  Ο Τζο Μπάϊντεν και οι οπαδοί του πρέπει να προετοιμαστούν και να έχουν ένα σχέδιο για το ενδεχόμενο ενός αμφισβητούμενου αποτελέσματος στις πιο σημαντικές εκλογές των ΗΠΑ στη ζωντανή μνήμη.

Ένα σημαντικό θέμα που είναι στη σκέψη πολλών Ελλήνων, είναι, κατά πόσο θα επηρεάσει η εκλογή του προέδρου στις ΗΠΑ τις σχέσεις με την Τουρκία και τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει ο Τούρκος πρόεδρος Ερντοργάν. Είναι πιθανόν η «συμπάθειά» του προέδρου Τραμπ προς το πρόσωπο του Ερντογάν να τον οδηγήσει στο να αφήσει τη Μεσόγειο στο έλεος του σουλτάνου;  Και τι θα γίνει αν εκλεγεί πρόεδρος ο Τζο Μπάϊντεν;  Κανένας από τους δύο υποψήφιους για την προεδρία δεν θα έπεφτε σε τέτοιο ατόπημα, πόσο μάλλον ο Τραμπ που ξέρει πολύ καλά ποια είναι τα συμφέροντα της χώρας του τα οποία υπερασπίζεται όσο κανείς άλλος. Άλλοι πιστεύουν ότι η εκλογή του Μπάϊντεν στην προεδρια των ΗΠΑ ίσως φέρει νέες ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο και στις σχέσεις  Ελλάδας με την Τουρκία. Το γεγονός είναι ότι όποιος και να είναι ο πρόεδρος της Αμερικής, η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα αλλάξει. Ο Τούρκος πρόεδρος Εντοργάν θα συνεχίσει το παιχνίδι του και  θα το προσαρμόσει στο πρόσωπο του νέου προέδρου. Οι διεκδικήσεις του θα παραμείνουν η θα επεκταθούν ακόμα περισσότερο για να μπορέσει σε μία ενδεχόμενη στιγμή να κάνει επίσημες τις απαιτήσεις του στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και θα προσπαθήσει να φέρει και τις ΗΠΑ αν όχι να συμμετέχουν τουλάχιστον σαν παρατηρητές. 

Θυμίζουμε ότι όταν ο Ερντογάν εκτροχιάστηκε, στις 26 Αυγούστου 2020, ο Τραμπ τηλεφώνησε στον Έλληνα Πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη και την επόμενη μέρα στον πρόεδρο της Τουρκίας  Ερντογάν, ώστε να κατευνάσει τα πνεύματα αναφορικά με τις συνεχόμενες παραβιάσεις των Τούρκων στο Αιγαίο και έπειτα ενημέρωσε και πάλι τον Κ. Μητσοτάκη για την εξέλιξη της συζήτησης.
Τόσο η Ελλάδα όσο και Τουρκία, είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ και κάτι τέτοιο έσπευσε να το διαφυλάξει στο ακέραιο ο Αμερικανός Πρόεδρος.

Ο διχασμός που προκάλεσε η θητεία του Τραμπ στις ΗΠΑ είναι τέτοιος ώστε συχνά η αναμέτρηση του με τον Τζο Μπάϊντεν περιγράφεται ως σύγκρουση δύο διαφορετικών κόσμων, δύο εντελώς διαφορετικών οραμάτων για το μέλλον των ΗΠΑ. Μία μεγάλη μερίδα του Δημοκρατικού κόμματος καλεί την επόμενη δημοκρατική διοίκηση να προχωρήσει σε μεγάλες και εκτεταμένες αλλαγές: στην παιδεία, με την ενίσχυση της δημόσιας παιδείας, μειώνοντας σημαντικά το κόστος στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και στη δημόσια υγεία, ώστε να διευρυνθούν οι μεταρρυθμίσεις όπως το Obama Care. Επίσης να ενισχυθεί η κοινωνική δημοκρατία υιοθετώντας πολλές από τις μεταρρυθμίσεις που έχει προτείνει ο γερουσιαστής Σόντερς έτσι ώστε να αρχίσει η ενίσχυση των μη προνομιούχων, των νεόπτωχων και της μεσαία τάξης. 

Περιμένουν τον νέο πρόεδρο από το Δημοκρατικό Κόμμα να κυριαρχήσει με μια νέα συμμαχία εθνοτικών, κοινωνικών και φυλετικών δυνάμεων, που θα προσπαθήσει να επαναφέρει το χαμένο αμερικανικό όνειρο σε μια πολυεθνική και πολυφυλετική κοινωνία όπως είναι σήμερα το αμερικανικό έθνος. Οι Δημοκρατικοί και οι κάθε λογής φιλελεύθεροι  θεωρούν ότι «ο καπιταλισμός στις ΗΠΑ θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί προκειμένου να αναδειχθεί ένα ισχυρό κράτος, όπου τα κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών να καταστήσουν την αμερικανική δημοκρατία ισχυρή, τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο».  Πιστεύουν στην θεωρία ότι η ισότητα των πολιτών θα αποκτήσει πραγματικό περιεχόμενο.

Πρώτον ο καπιταλισμός όχι μόνο στην Αμερική αλλά και σε όλο τον κόσμο έδωσε ότι είχε να δώσει, από εδώ και μετά δεν έχει να προσφέρει τίποτα περισσότερο στον λαό εκτός από πολέμους και καταστροφές για περισσότερα κέρδη. Το κράτος των ΗΠΑ η οποιοδήποτε καπιταλιστικό κράτος με τους μηχανισμούς του, είναι όργανο της κυριαρχίας της άρχουσας τάξης των πλουσίων και από τη φύση του είναι ο μοχλός που θα αντιμετωπίσει όλες τις κοινωνικές αντιθέσεις. Είναι ψέμα και υποκρισία να λένε στο κόσμο να γίνει η δημοκρατία στην Αμερική ισχυρή και να μιλούν για την ισότητα των πολιτών.  Δεν είναι δυνατόν η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ με τους πολυεκατομμυριούχους να είναι στο ίδιο επίπεδο με τον εργάτη, τον άνεργο, τον άστεγο και τον μετανάστη που τον έχουν και δουλεύει στα εργοστάσια, στα ορυχεία και στις φυτείες του Αμερικάνικου Νότου για το κέρδος τους. Ο πλούτος  αυτός στις ΗΠΑ έχει δημιουργήσει ανισότητες και μεγάλο χάσμα μεταξύ μια μικρής ομάδας πλουσίων και της πλειοψηφίας του λαού που δεν έχει τα απαραίτητα για να ζήσει. Από την μία μεριά είναι η άρχουσα τάξη και από την άλλη οι φτωχοί που τους εκμεταλλεύονται και τους παίρνουν την αξία της εργασίας τους. 

Δύο διαφορετικοί κόσμοι στην ίδια υπερδύναμη