Canada Day και η Σφυρηλάτηση Εθνικής Ταυτότητας

Tην πρώτη Ιουλίου που μας πέρασε γιορτάσαμετην ημέρα των «γενεθλίων» του Καναδά που πραγματοποιήθηκε την 1^η Ιουλίουτου 1867 με το Συνταγματικό Νομοσχέδιο του 1867. Βασικά το νομοσχέδιο αυτό προέβλεπετην ένωση των τριών τότε ξεχωριστών αποικιών της Επαρχίας του Καναδά (Quebec και Ontario), της Nova Scotia, και του New Brunswick υπό μια Επικράτεια εντός της ΒρετανικήςΑυτοκρατορίας ονομαζόμενης «Καναδάς». Όπως καταλάβατε, δεν πρόκειται για ανεξαρτησία,αλλά για την δημιουργία του πρωταρχικού πυρήνα που θα εξελιχθεί σταδιακά σ’αυτό που ονομάζουμε «Καναδάς» σήμερα. Ήταν η πρώτη κίνηση προς την κατεύθηνσητης πλήρης ανεξαρτησίας της χώρας που πραγματοποιήθηκε με το Συνταγματικό Νομοσχέδιοτου 1982.

Με το άρθρο αυτό όμως, δεν επιδιώκω να σας κάνω μάθημα ιστορίας αλλα νααναλύσω τί σημαίνει έθνος και τι σημαίνει αυτό για τον Καναδά, εφ’ όσονσυνέχεια ακούμε στα νέα εκφράσεις όπως «across the nation», «national security», «national tv», ή «national anthem» κλπ. Όπως βλέπουμε, χρησιμοποιείται η λέξη «nation» που στα ελληνικά σημαίνει έθνος. Τί όμωςαποτελεί έθνος, και είναι οι κάτοικοι μιας χώρας σαν τον Καναδά, έθνος;

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, έθνος είναι ένα σύνολο ανθρώπων που χαρακτηρίζονταιαπό το όμαιμον, (κοινή καταγωγή), το ομόθρησκον (ίδια θρησκεία), το ομόγλωσσον (ίδια γλώσσα),  και το ομότροπον (ίδια ήθη και έθιμα). Βασικά, είναι μία οντότητα με ίδιους τρόπουςεπικοινωνίας.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Ηρόδοτα, αλλά και με τους επιστήμονες της ΓερμανικήςΣχολής,  ως χαρακτηριστικά του έθνους προσδιορίζονται ηκοινή καταγωγή, η γλώσσα και οι κοινές παραδόσεις, πράγμα που ισχύει απολύτωςγια έθνη όπως οι Έλληνες, οι Γερμανοί, οι Σέρβοι, κ.α.

Όμως, απ’ την άλλη μεριά, οι Αμερικανοί, οι Ρώσοι, οι Ελβετοί, οι Καναδοίκ.ά., αυτοχαρακτηρίζονται ως έθνη, χωρίς να διαθέτουν πλήρως τα χαρακτηριστικά ενόςέθνους σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ή την Γερμανική Σχολή γενικότερα. Π.χ. διαφέρουνστη γλώσσα όπως οι Ελβετοί ή δεν έχουν κοινή παράδοση όπως οι Αμερικανοί ή οιΚαναδοί. Γι’ αυτό, άλλοι επιστήμονες, αυτοί της Γαλλικής Σχολής, υποστηρίζουνότι κύριο προσδιοριστικό στοιχείο του έθνους είναι η συνείδηση κοινότητας, ησυνείδηση των ίδιων των ανθρώπων ότι αποτελούν εθνικό σύνολο, εθνική κοινότητα,και είναι κοινός ο τρόπος που αυτοπροσδιορίζονται.

Όμως, αν συγκρίνουμε τον βαθμό στον οποίο αισθάνοται περισσότερο σαν ενιάιοέθνος, είναι ολοφάνερο ότι οι Αμερικανοί π.χ. ή οι Ρώσοι έχουν περισσότεροπατριωτισμό και εθνική συνείδηση απ’ ότι οι Καναδοί, γιατί; Ίσως θα πρέπει ναπάρουμε τα πράγματα απ’ την αρχή, για το πως δημιουργήθηκαν αυτά τα έθνη. Ας πάρουμεγια παράδειγμα τον Καναδά και τις Η.Π.Α.: σε αντίθεση με τον Καναδά που τουχαρίστηκε η ανεξαρτησία, οι Αμερικανοί πολέμησαν γι’ αυτήν. Ύστερα είχαν και εμφύλιοπόλεμο. Ο πόλεμος της ανεξαρτησίας τους από τη Βρετανική Αυτοκρατορία, και ύστεραο εμφύλιος πόλεμος, τους αυτοπροσδιόρισε και τους σφυρηλάτησε ως εθνική κοινότηταμε κοινές αξίες, κοινό σκοπό και κοινό όραμα. Οι Έλληνες πάλι, πολέμησαν κιαυτοί για την ανεξαρτησία τους από τους Οθωμανούς, πέρασαν κι αυτοί εμφύλιο πόλεμο,και συνεχώς έχουν διεξάγει πολέμους και κοινωνικούς αγώνες από την αρχαιότητα.

Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι όπως φαίνεται, εκτός από ταχαρακτηριστικά προσδιορισμού εθνικής συνείδησης ή ταυτότητας όπως αυτά ορίζονταιαπό τον Ηρώδοτο, την Γερμανική ή την Γαλλική σχολή, είναι τελικά και οι κοινοίαγώνες, είτε αυτοί είναι αγώνες ανεξαρτησίας από ξένο έθνος, είτε αγώνεςκοινωνικοί όπως π.χ. η Γαλλική επανάσταση ή πολιτικοί όπως οι εμφύλιοι πόλεμοι,ή οι επαναστάσεις κατά κάποιου καθεστώτος, π.χ. κατά της Χούντας στην Ελλάδα το1974.

Τελικά, οι αγώνες που δίνει μια ομάδα ανθρώπων όπου πολλές φορές χρειάζεταινα δώσεις την ίδια σου τη ζωή, αυτό κατά τη γνώμη μου αποτελεί από ταδυνατότερα κίνητρα για την διαμόρφωση εθνικής συνείδησης και ταυτότητας. Καιδιερωτώμαι, οι Καναδοί, ποιόν αγώνα ανεξαρτησίας ή ποιούς κοινωνικούς αγώνες έχουνδώσει; Και αν πολέμισαν εναντίων των Η.Π.Α. το 1812 και έκαψαν τον Λευκό Οίκοόπως υπερήφανα καυχόνται, το έκαναν ως Καναδοί ή ως Βρετανοί άποικοι; Το ίδιοισχύει και για την συμμετοχή τους στους παγκοσμίους πολέμους. Και ερχόμαστεστην σύγχρονη εποχή της πολυπολιτισμικότητας του Καναδά: ποιος αισθάνεταιΚαναδός και γιατί; Τί τους ενώνει και τους προσδιορίζει ως Καναδούς; Οιγαλλόφωνοι του Καναδά, πόσο «Καναδοί» αισθάνονται; Κάθε τόσο ζητούν να κάνουνδημοψήφισμα για να αποσχιστούν. Κι αν συμφωνήσουμε ότι αποτελούν έθνος σύμφωναμε τα κριτήρια της Γαλλικής Σχολής, σε περίπτωση πολέμου, π.χ. κάποιαςυποτιθέμενης εισβολής από ξένο κράτος, ποιός θα πολεμήσει για τον Καναδά; Θαενωθούν οι κάτοικοί του ως μια γροθιά ή θα σκορπιστούν και θα φύγουν ο καθέναςστην δικιά του «πατρίδα»; Όταν δεν έχεις πολεμήσει για εθνικά ή κοινωνικάιδανικά ως μια ενιάια οντότητα, τι σε ενώνει; Όταν κάποια πράγματα σουχαρίζονται και δεν τα αποκτάς με αγώνα, πόσο θα τα εκτιμίσεις; Ποιό λοιπόν τομέλλον του Καναδά; Αν έρθουν δύσκολοι καιροί, όπως μια εισβολή, ή κοινωνικέςαναταράξεις, θα μπορέσει να επιβιώσει ή θα διασπαστεί; Για να επιβιώσει, θα χρειαστείνα δημιουργήσει μια δυνατή εθνική ταθτότητα. Θα μπορέσει να το καταφέρει αυτόστους κατοίκους του που ο καθένας τους έχει διαφορετική εθνικότητα καιπολιτισμό;