Καναδάς και ΗΠΑ σε τροχιά εμπορικής σύγκρουσης

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter

Οι θέσεις του Justin Trudeau και η αντίδραση του Donald Trump
Η πρόσφατη επιβολή δασμών από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, σε καναδικά προϊόντα, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τον πρωθυπουργό του Καναδά, Justin Trudeau, οδηγώντας σε μια κλιμακούμενη εμπορική σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών.

Πολιτικές και Οικονομικές Προεκτάσεις
Η απόφαση της κυβέρνησης των ΗΠΑ στις 4 Μαρτίου 2025 να επιβάλει δασμούς 25% στις εισαγωγές από τον Καναδά αποτέλεσε μια ακόμη κλιμάκωση στις ήδη τεταμένες εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Η αμερικανική κυβέρνηση δικαιολόγησε την απόφασή της επικαλούμενη λόγους εθνικής οικονομικής προστασίας και την ανάγκη αντιμετώπισης της διακίνησης φαιντανύλης, ωστόσο, η κίνηση αυτή ερμηνεύεται και ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής του προέδρου Trump να πιέσει τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ σε διμερείς διαπραγματεύσεις που θα ευνοούν την αμερικανική βιομηχανία.
Η επιβολή δασμών 25% στα καναδικά προϊόντα, και συγκεκριμένα στα αγαθά που σχετίζονται με την αυτοκινητοβιομηχανία και τις πρώτες ύλες, έρχεται σε μια περίοδο όπου η Βόρεια Αμερική προσπαθεί να διασφαλίσει τη σταθερότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας, ιδιαίτερα μετά τα προβλήματα που προκάλεσε η πανδημία και οι προηγούμενες εμπορικές εντάσεις επί της διακυβέρνησης του αμερικανού προέδρου το 2018. Ο ισχυρισμός της Ουάσινγκτον ότι οι δασμοί είναι απαραίτητοι για την καταπολέμηση της διακίνησης φαιντανύλης δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με τη σύνδεση ανάμεσα σε ένα εμπορικό μέτρο και ένα ζήτημα δημόσιας υγείας και καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος.

Η άμεση αντίδραση του Καναδά και κλιμάκωση της ρητορικής
Ο Καναδός πρωθυπουργός αντέδρασε άμεσα, χαρακτηρίζοντας την απόφαση αυτή ως "παντελώς ανόητη", τονίζοντας ότι δεν υπάρχει "καμία απολύτως δικαιολογία ή οποιαδήποτε ανάγκη για τέτοιους δασμούς σήμερα". Οι δηλώσεις του ήταν ιδιαίτερα αυστηρές, κάτι που σηματοδοτεί ότι η καναδική κυβέρνηση δεν προτίθεται να αντιμετωπίσει τη νέα εμπορική επίθεση των ΗΠΑ με διαλλακτικότητα.
Η επιλογή του Trudeau να χρησιμοποιήσει τόσο αιχμηρή γλώσσα δεν είναι τυχαία. Ο Καναδάς βρίσκεται σε μια ευαίσθητη περίοδο οικονομικής ανάκαμψης, με τον πληθωρισμό να πιέζει τα νοικοκυριά και τη βιομηχανική παραγωγή να αντιμετωπίζει προκλήσεις από τις διαταραχές στις παγκόσμιες αγορές. Η επιβολή επιπλέον κόστους στις καναδικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες τιμές για τους καταναλωτές και απώλειες θέσεων εργασίας στον βιομηχανικό τομέα, κάτι που ενδεχομένως να έχει πολιτικές επιπτώσεις για την κυβέρνηση του Trudeau, ειδικά ενόψει των επόμενων εκλογών.
Επιπλέον, η απόφαση του Καναδού πρωθυπουργού να αντιπαρατεθεί τόσο σφοδρά με τον αμερικανό πρόεδρο αντανακλά την πολιτική πραγματικότητα ότι μια συμβιβαστική στάση θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως αδυναμία. Το 2018, όταν ο Trump είχε επιβάλει δασμούς σε καναδικό χάλυβα και αλουμίνιο, ο Trudeau είχε δεχθεί έντονες πιέσεις να αντιδράσει πιο δυναμικά, γεγονός που φαίνεται να τον οδηγεί αυτή τη φορά σε μια άμεση και αποφασιστική στάση.

Οικονομικές και διπλωματικές επιπτώσεις
Η απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλουν νέους δασμούς στα καναδικά προϊόντα δεν έχει μόνο εμπορικές επιπτώσεις αλλά και σοβαρές διπλωματικές συνέπειες. Ο Καναδάς είναι παραδοσιακά ένας από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ και η εμπορική σχέση των δύο χωρών έχει βασιστεί σε αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες, όπως η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου USMCA (πρώην NAFTA). Η απόφαση της Ουάσινγκτον να επιβάλει μονομερώς δασμούς χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με την Οτάβα θέτει υπό αμφισβήτηση τη σταθερότητα αυτής της συμφωνίας και δημιουργεί εύλογες ανησυχίες για το εάν η κυβέρνηση Τραμπ σκοπεύει να επαναδιαπραγματευτεί εκ νέου το εμπορικό πλαίσιο των δύο χωρών.
Η κίνηση του Καναδά να απαντήσει με αντίμετρα ύψους 30 δισ. δολαρίων σε αμερικανικά προϊόντα δείχνει ότι η Οτάβα δεν προτίθεται να δεχθεί αμαχητί τις νέες οικονομικές πιέσεις. Οι καναδικές εταιρείες που εξαρτώνται από το διασυνοριακό εμπόριο, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και ο ενεργειακός τομέας, θα είναι από τους πρώτους που θα υποστούν τις συνέπειες αυτής της εμπορικής διαμάχης.

Πολιτικό υπόβαθρο της διαμάχης
Πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις, η διαμάχη αυτή έχει και ισχυρό πολιτικό χαρακτήρα. Ο Trump, γνωστός για τη σκληρή του ρητορική απέναντι στους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, φαίνεται να χρησιμοποιεί τους δασμούς ως εργαλείο πολιτικής πίεσης, τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας του. Από την πλευρά του, ο Trudeau επιχειρεί να εμφανιστεί ως ο ηγέτης που δεν υποχωρεί στις αμερικανικές πιέσεις, ενισχύοντας έτσι την εικόνα του στο εσωτερικό της χώρας του, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που αντιμετωπίζει προκλήσεις στην οικονομία και την πολιτική σκηνή.
Η στάση του Trudeau δείχνει ότι η καναδική κυβέρνηση θα συνεχίσει να αντιστέκεται στις πιέσεις της Ουάσινγκτον, ενισχύοντας τη ρητορική της περί οικονομικής κυριαρχίας και εθνικής αξιοπρέπειας. Όπως τόνισε ο ίδιος, "ο Καναδάς δεν πρόκειται να επιτρέψει σε κανέναν να υπαγορεύει τους όρους του εμπορίου μας ή να θέτει σε κίνδυνο τις θέσεις εργασίας και την οικονομία μας".

Η επόμενη μέρα
Με τον εμπορικό πόλεμο να κλιμακώνεται, οι επόμενες εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για την πορεία των σχέσεων Καναδά-ΗΠΑ. Η αμερικανική πλευρά φαίνεται να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο διαπραγματεύσεων, αλλά δεν έχει δοθεί καμία ένδειξη ότι η αμερικανική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να υποχωρήσει.
Για τον Trudeau, το διακύβευμα είναι διπλό. Αφενός, να προστατεύσει την καναδική οικονομία από τις επιπτώσεις των αμερικανικών μέτρων και αφετέρου, να διατηρήσει την πολιτική του αξιοπιστία ως ηγέτης που μπορεί να σταθεί απέναντι στον Donald Trump. Το ερώτημα που παραμένει είναι κατά πόσο η κλιμάκωση αυτής της εμπορικής διαμάχης μπορεί να οδηγήσει σε μια ευρύτερη κρίση στις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών, ή αν τελικά οι πιέσεις των αγορών και των επιχειρηματικών συμφερόντων θα οδηγήσουν σε μια συμφωνία που θα αποτρέψει τις χειρότερες δυνατές συνέπειες.
Σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε ο Trudeau, ανακοίνωσε την επιβολή αντίστοιχων δασμών 25% σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 30 δισεκατομμυρίων καναδικών δολαρίων, υπογραμμίζοντας ότι «ο Καναδάς δεν θα υποχωρήσει». Επιπλέον, προειδοποίησε ότι, εάν οι αμερικανικοί δασμοί παραμείνουν σε ισχύ, ο Καναδάς θα επιβάλει επιπλέον δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 124 δισεκατομμυρίων καναδικών δολαρίων μέσα σε 21 ημέρες.

Η τηλεφωνική επικοινωνία και η συνέχιση των εντάσεων
Στις 5 Μαρτίου, οι δύο ηγέτες είχαν τηλεφωνική επικοινωνία διάρκειας περίπου 50 λεπτών, κατά την οποία συζήτησαν θέματα εμπορίου και διακίνησης φαιντανύλης. Ωστόσο, η συνομιλία δεν οδήγησε σε αποκλιμάκωση της έντασης. Ο Trudeau δήλωσε ότι, παρά την προσωρινή αναστολή ορισμένων δασμών υπογράμμισε ότι «ο Καναδάς θα συνεχίσει να είναι σε εμπορικό πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Ο πρόεδρος της νοτίου χώρας, μέσω ανάρτησής του στο Truth Social, κατηγόρησε τον καναδό πρωθυπουργό ότι χρησιμοποιεί τη διαμάχη για τους δασμούς για πολιτικό όφελος, αναφέροντας ότι «ο Justin Trudeau χρησιμοποιεί το θέμα των δασμών, το οποίο έχει προκαλέσει σε μεγάλο βαθμό ο ίδιος, προκειμένου να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για πρωθυπουργός». Επιπλέον, προειδοποίησε ότι οποιοιδήποτε καναδικοί ανταποδοτικοί δασμοί θα οδηγήσουν σε περαιτέρω αύξηση των αμερικανικών δασμών.

‍