Ο Doug Ford, οι δικαστές και ο διαχωρισμός των εξουσιών

"Εκλεχθήκαμε για να διορίζουμε ανθρώπους που σκέφτονται σαν εμάς. Δεν πρόκειται να διορίσω Νέο Δημοκράτη (εννοεί του NDP) ή έναν Φιλελεύθερο!"
Οι δηλώσεις αυτές εκστομίστηκαν από τον Έπαρχο του Οντάριο και έχουν προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις για την διαδικασία επιλογής των δικαστών. Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Doug Ford αντιμετώπισε μια σειρά σφοδρών κριτικών από ανθρώπους της νομικής κοινότητας αλλά και της αντιπολίτευσης που τον κατηγορούν για παραβίαση του αρχής της Δικαστικής Ανεξαρτησίας.
Δύο πρώην επιτελικοί συνεργάτες του είναι τώρα μέλη της Επιτροπής που συμβουλεύει την κυβέρνηση της επαρχίας για τον διορισμό δικαστών. Ο έπαρχος επαναλαμβάνει ότι αυτό δεν του δημιουργεί πρόβλημα αφού ο στόχος του είναι να τοποθετήσει τους σωστούς ανθρώπους στη σωστή θέση, έτσι ώστε τελικά η Οντάριο να έχει αυστηρότερους δικαστές οι οποίοι «στέλνουν τους βίαιους εγκληματίες στη φυλακή».

Ποιος διορίζει δικαστές στην Οντάριο;
Ο Γενικός Εισαγγελέας, Doug Downey, είναι αυτός που επιλέγει τους περιφερειακούς δικαστές και ειρηνοδίκες στο Δικαστήριο του Οντάριο υπό την σύσταση της επιτροπής. Οι δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου στο Εφετείο του Οντάριο διορίζονται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Πως λειτουργεί, όμως, η συμβουλευτική επιτροπή διορισμού των δικαστικών; Η επιτροπή βρέθηκε στο επίκεντρο των συζητήσεων αφού ο Matthew Bondy, πρώην αναπληρωτής διευθυντής προσωπικού του Φορντ, είναι πλέον ο Πρόεδρός της και ο Brock Vandrick, πρώην σύμβουλος της κυβέρνησης των Προοδευτικών Συντηρητικών, έχει πρόσφατα γίνει μέλος. Η ανεξάρτητη αυτή επιτροπή υπάρχει από το 1988 έχοντας ως καθήκον να συστήνει υποψήφιους δικαστές και να καθοδηγεί τον Γενικό Εισαγγελέα στη διαδικασία διορισμού τους. Αρχικά, η επιτροπή δημιουργήθηκε «Για να δημιουργήσει μια απόσταση μεταξύ της δικαιοσύνης και της εκτελεστικής εξουσίας, για να διασφαλίσει ότι οι άνθρωποι (οι δικαστές) εκτιμώνται με βάση των προσόντων και των ικανοτήτων τους» όπως υπογραμμίζει η βουλευτής και τομεάρχης δικαιοσύνης των Φιλελεύθερων (Liberals), Lucille Collard.
H Επιτροπή αποτελείται από δεκατρία μέλη: δύο περιφερειακούς δικαστές, τρεις δικηγόρους, επτά πολίτες ως κοινωνικοί εκπρόσωποι και έναν εκπρόσωπο του Δικαστικού Συμβουλίου.

Τι άλλαξε με την κυβέρνηση Φορντ;
Το 2021, η κυβέρνηση Ford άλλαξε τη σύνθεση της Επιτροπής για να εξασφαλίσει ότι ο Γενικός Εισαγγελέας διορίζει την πλειοψηφία των μελών του (10 από τα 13). Ο αριθμός των υποψηφίων που προτείνονται για κάθε δικαστική θέση έχει επίσης αυξηθεί από δύο σε τουλάχιστον έξι. Ο νέος νόμος επιτρέπει στον Γενικό Εισαγγελέα να απορρίπτει την προτεινόμενη λίστα που του δίνεται και να ζητά μια νέα.
Για τον Duff Conacher, συνιδρυτή του Οργανισμού Επίβλεψης της Δημοκρατίας, Democracy Watch, αυτές οι αλλαγές δίνουν στον Γεν. Εισαγγελέα «Πολύ μεγάλο έλεγχο στη διαδικασία διορισμού, καθιστώντας την εξαιρετικά πολιτική, κομματική και ακόμα περισσότερο αντισυνταγματική». Έχει μάλιστα κατά νου να αμφισβητήσει αυτό το σύστημα δικαστικά.

Μπορεί ο έπαρχος και ο Γενικός Εισαγγελέας να επηρεάσουν το έργο των δικαστών;
Το ανεξάρτητο δικαστικό σώμα, το θεμέλιο σώμα κάθε δημοκρατίας, εξασφαλίζει ότι οι δικαστές μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις χωρίς παρεμβολές, βασιζόμενοι μοναχά στα γεγονότα και τους νόμους.
Ο Doug Ford, από την πλευρά του, είναι πεπεισμένος ότι επειδή η κυβέρνησή του εξελέγη δημοκρατικά έχει το δικαίωμα να επιβάλει τους όποιους προσανατολισμούς του κατά των «σκληρών εγκλημάτων» συμπεριλαμβανομένων και αυτών που προτείνουν και αποφασίζουν για τους διορισμούς των δικαστών. Οι νομικές ενώσεις της επαρχίας αλλά και τα κόμματα της αντιπολίτευσης είδαν στην ομιλία του έπαρχου τον κίνδυνο «αμερικανοποίησης» της δικαιοσύνης στο Οντάριο. Μετά από τις συγκεκριμένες δηλώσεις του έπαρχου ο Γενικός Εισαγγελέας, Doug Downey, προσπάθησε να κατευνάσει τις φωνές δηλώνοντας πως «Δεν δίνω ποτέ οδηγίες σε δικαστή». «Οι δικαστές δεν ακολουθούν οδηγίες και θα ήταν ανόητο να το επιχειρήσω. Αυτό θα ήταν υπέρβαση όλων των ορίων. Σας προκαλώ να αξιολογήσετε στους 89 δικαστές που έχω διορίσει μέχρι τώρα και να μου πείτε ότι δεν είναι μια ισορροπημένη λίστα. Όλοι τους είναι οι κορυφαίοι του (δικαστικού) σώματος».
Στην πραγματικότητα, οι δηλώσεις του Doug Ford μπορούν να προκαλέσουν την δημόσια αντίληψη περί δικαίου αλλά και την εμπιστοσύνη των πολιτών. «Ο δικαστής, μόλις διοριστεί, απολαμβάνει πλήρη και απόλυτη δικαστική ανεξαρτησία. Αλλά δεν βοηθά την ενίσχυση και την αξιοπιστία της δικαστικής εξουσίας λέγοντας πως θα διορίσω ανθρώπους που σκέπτονται σαν εμένα» τονίζει ο κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Οττάβα, Pierre Thibault. Από την πλευρά του ο δικηγόρος ποινικών αδικημάτων και αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ποινικών Δικηγόρων, Adam Weisberg, συμπεραίνει πως «Μία αναφορά» του έπαρχου έρχεται να χρωματίσει όλο το έργο της επιτροπής διορισμού δικαστών όταν «Ανεξαρτήτως πια ήταν η πρόθεση, η συνέπεια είναι ότι οποιοσδήποτε διορισμός που ανακοινώνεται μετά από όλα αυτά κινδυνεύει να θεωρηθεί κομματικοποιημένος».
Ακόμα κι αν ο κ. Ford έχει ως στόχο, όπως λέει, να προστατεύσει τους πολίτες του Οντάριο βάζοντας ή αφήνοντας εγκληματίες στη φυλακή, δεν το κάνει με τον σωστό τρόπο, προσθέτει ο κ. Weisberg, αφού «Ο μοναδικός τρόπος για έναν πολιτικό να αλλάξει την πορεία ή την κατεύθυνση του ποινικού δικαίου είναι να νομοθετήσει. Δηλαδή, να αλλάξει τους νόμους και όχι να προσπαθεί να διορίσει συντηρητικούς δικαστές που θα “εφαρμόζουν” τον νόμο όσο καλύτερα μπορούν».
Ο Ντ. Φορντ επαναλαμβάνει συνεχώς πως θέλει να δει περισσότερους εγκληματίες πίσω από τα κάγκελα, ενώ τα δικαστήρια του Οντάριο είναι υπερφορτωμένα και υπολειτουργούν και οι φυλακές είναι υπεράριθμες από πλευράς κρατουμένων» τόνισε η αρχηγός του κόμματος του NDP και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Marit Stiles. «Αυτά είναι τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση» τόνισε μεταξύ άλλων.

O διορισμός των δικαστών σε άλλες επαρχίες της χώρας
Σε ομοσπονδιακό επίπεδο, υπάρχουν επίσης επιτροπές συμβουλευτικών διορισμών δικαστών, στις οποίες η κυβέρνηση διορίζει την πλειοψηφία των μελών. Οι επιτροπές εξετάζουν τις αιτήσεις και παρέχουν λίστες με συστάσεις στον Υπουργό Δικαιοσύνης. Ο οργανισμός Democracy Watch πιστεύει ότι, και εδώ, ο υπουργός έχει υπερβολικό έλεγχο στη διαδικασία. Εμπειρογνώμονες και πρώην κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν κριτικάρει τον ρόλο που διαδραμάτισε το υπουργικό συμβούλιο τα τελευταία χρόνια.
Το Democracy Watch αντίθετα επαινεί το παράδειγμα του Κεμπέκ, το οποίο ενίσχυσε τους κανόνες του δικαστικού της συστήματος μετά από έρευνα που έγινε για κατηγορίες διαφθοράς κατά τη διαδικασία διορισμού δικαστών. Ο καθηγητής Thibault υπογραμμίζει πως «Σήμερα στο Κεμπέκ, η αρμόδια επιτροπή συνεντευξιάζει "όλους τους ανθρώπους που έχουν υποβάλει αίτηση"». Μία διαδικασία η οποία μπορεί να είναι πιο επίπονη αλλά κατά τη γνώμη του είναι πιο δίκαιη.

‍