Το Νόμπελ Φυσικής 2024 στον βρετανοκαναδό Geoffrey Hinton

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter
Ο Geoffrey Hinton, Βρετανοκαναδός επιστήμονας και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τορόντο (University of Toronto), τιμήθηκε φέτος με την υψηλότερη διάκριση στον τομέα της Φυσικής. Η απονομή του βραβείου στον Hinton αναγνωρίζει τη συμβολή του στην εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης (AI), και ειδικότερα στη βαθιά μάθηση (deep learning), έναν τομέα που έχει μεταμορφώσει την επιστήμη, την τεχνολογία και την καθημερινή μας ζωή.

Ποιος είναι ο Geoffrey Hinton
Ο Hinton γεννήθηκε στο Wimbledon της Αγγλίας σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και το 1978 απέκτησε την διδακτορική του διατριβή από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Το 1987 το πανεπιστήμιο του Τορόντο έγινε η ακαδημαϊκή του κατοικία, αφού είχε διδάξει σε πανεπιστήμια της Μεγ. Βρετανίας και των ΗΠΑ, όπου συνέβαλε καθοριστικά στην έρευνα για την τεχνητή νοημοσύνη. Ως καθηγητής του πανεπιστημίου του Τορόντο και διακεκριμένος ερευνητής της Google, παραιτήθηκε από αυτήν το 2023 μετά από δέκα χρόνια για να μπορεί να εκφράζει ελεύτερα τις ανησυχίες του για το ΑΙ- έχει πρωτοστατήσει με τον συν-αποδέκτη του βραβείου, καθηγητή του πανεπιστημίου του Princeton, John Hopfield, στην ανάπτυξη των νευρωνικών δικτύων, μιας τεχνολογίας που βρίσκεται στον πυρήνα της τεχνητής νοημοσύνης.
Η αναγνώριση της δουλειάς του Hinton έρχεται σε μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη βρίσκεται πια στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής, με εφαρμογές που εκτείνονται από την ιατρική και την αστροφυσική έως τη δημιουργία περιεχομένου και την αναγνώριση φωνής. Το έργο του έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι μηχανές αντιλαμβάνονται και αλληλεπιδρούν με τον κόσμο, δημιουργώντας ένα μέλλον γεμάτο νέες δυνατότητες.

Το Επιστημονικό Επίτευγμα
Ο Hinton, μαζί με τους συναδέλφους του, εισήγαγε την ιδέα της «βαθιάς μάθησης» – μια προσέγγιση της τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιεί πολυεπίπεδα νευρωνικά δίκτυα για να «μάθει» από μεγάλα σύνολα δεδομένων. Τα νευρωνικά δίκτυα, εμπνευσμένα από τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου, επιτρέπουν στις μηχανές να αναγνωρίζουν πρότυπα, να βελτιώνουν την ακρίβειά τους μέσω της εμπειρίας και να εκτελούν σύνθετες εργασίες χωρίς ρητή προγραμματιστική καθοδήγηση.
Χάρη στην πρωτοποριακή εργασία του Hinton, οι μηχανές μπορούν να αναγνωρίζουν εικόνες, να κατανοούν φυσική γλώσσα και να εκτελούν καθήκοντα τα οποία θεωρούνταν αποκλειστικά ανθρώπινα. Αυτή η τεχνολογία μπορεί να έχει ευρείες εφαρμογές, όπως στην ιατρική διάγνωση, όπου τα νευρωνικά δίκτυα μπορούν να αναλύσουν εικόνες ακτινογραφιών για τον εντοπισμό παθήσεων, ή στην αυτόνομη οδήγηση, όπου τα αυτοκίνητα μαθαίνουν να κινούνται με ασφάλεια στους δρόμους.

Η Σημασία του Βραβείου
Η απονομή του Νόμπελ Φυσικής στον Geoffrey Hinton δεν αποτελεί μόνο αναγνώριση των επιστημονικών του επιτευγμάτων, αλλά και της ευρύτερης σημασίας της τεχνητής νοημοσύνης για την ανθρώπινη πρόοδο. Παρά το γεγονός ότι το Νόμπελ Φυσικής συνήθως απονέμεται για επιτεύγματα στους παραδοσιακούς τομείς της φυσικής, όπως η αστροφυσική ή η σωματιδιακή φυσική, η φετινή απονομή επιβεβαιώνει ότι η τεχνολογία αιχμής, όπως η AI, έχει πλέον εισέλθει στο ίδιο επίπεδο αναγνώρισης με τα πιο κλασικά πεδία.
Η βράβευση αυτή εγείρει επίσης ερωτήματα για το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης. Παρά τα τεράστια οφέλη που προσφέρει, η AI εγείρει ηθικά και κοινωνικά διλήμματα, όπως το ζήτημα της απώλειας θέσεων εργασίας λόγω της αυτοματοποίησης ή οι κίνδυνοι που απορρέουν από τη χρήση της AI σε στρατιωτικές εφαρμογές, μα πάνω απ’ όλα τον ρόλο του στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ο ίδιος ο Hinton έχει προειδοποιήσει για τους κινδύνους της ανεξέλεγκτης εξέλιξης της τεχνητής νοημοσύνης, ζητώντας μεγαλύτερη προσοχή στη ρύθμιση της τεχνολογίας.

Ο Καναδάς στο προσκήνιο της έρευνας για την AI
Η απονομή του Νόμπελ στον Geoffrey Hinton υπογραμμίζει τον ρόλο του Καναδά ως παγκόσμιου ηγέτη στην έρευνα για την τεχνητή νοημοσύνη. Το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, όπου ο Hinton διδάσκει, έχει αναδειχθεί σε ένα από τα σημαντικότηερα κέντρα έρευνας της AI, ενώ η χώρα έχει επενδύσει σημαντικά κεφάλαια στη δημιουργία ενός ισχυρού «οικοσυστήματος» για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης στην διεθνή σκηνή.
Σήμερα κατέχει την έδρα Καναδικής Έρευνας στη μηχανική μάθηση και είναι σύμβουλος στο πρόγραμμα Learning in Machines & Brains στο Canadian Institute for Advanced Research. Το 2023, και μετά από δέκα χρόνια συνεργασίας, παραιτήθηκε από την Google για να μπορεί να εκφράζει ελεύθερα τις ανησυχίες του σχετικά με τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης παρά το γεγονός ότι διαδραμάτισε καίριο ρόλο στη διαμόρφωση του τομέα.
Ο Δρ. Hinton υπήρξε και καθηγητής του Ilya Sutskever, πρώην επικεφαλής επιστήμονας της OpenAI, της εταιρείας που δημιούργησε το ChatGPT.
Είναι ο έκτος καναδός που λαμβάνει το βραβείο Νομπέλ φυσικής.

‍