Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, Αναστάσιος Γιαννουλάτος

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter
Η Ορθόδοξη Εκκλησία σε όλο τον κόσμο θρηνεί την κοίμηση του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, κ. Αναστάσιου Γιαννουλάτου, μίας εκ των χαρισματικότερων και πλέον φωτισμένων φυσιογνωμιών της σύγχρονης Ορθοδοξίας. Ο μακαριστός έφυγε από τη ζωή αυτή στις 7 Ιανουαρίου 2024 αφήνοντας πίσω του μία κληρονομιά αγάπης, πίστης και αγώνα για την αναβίωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αλβανία, καθώς και μια βαθιά επιρροή στη διεθνή ορθόδοξη κοινότητα.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, γνωστός για τη θεολογική του εμβρίθεια, την ανθρωπιστική του δράση και την ακούραστη προσφορά του, υπήρξε ένας εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων της Ορθοδοξίας στον κόσμο του 20ου και 21ου αιώνα. Η ζωή και το έργο του αποτέλεσαν μια ζωντανή μαρτυρία της χριστιανικής αγάπης και διακονίας προς τον συνάνθρωπο, ιδιαίτερα σε περιόδους δοκιμασιών και ανασφάλειας.

Η αναγέννηση της Εκκλησίας στην Αλβανία
Όταν ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ανέλαβε την ηγεσία της Εκκλησίας της Αλβανίας το 1992, η χώρα βρισκόταν σε κατάσταση πλήρους πολιτειακής, θεσμικής και κοινωνικής καταστροφής μετά από δεκαετίες δικτατορίας η οποία είχε καταστρέψει σχεδόν κάθε θρησκευτική δομή. Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην χώρα είχε μείνει χωρίς ιερείς, χωρίς ναούς και χωρίς θεμέλια. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ανέλαβε το σχεδόν αδύνατο έργο της ανασυγκρότησης, ξεκινώντας από το μηδέν.
Με απίστευτη επιμονή και πίστη, οργάνωσε εκ νέου την Εκκλησία, ανακατασκεύασε ναούς, ίδρυσε θεολογικές σχολές και υποστήριξε ανθρωπιστικά προγράμματα που βοήθησαν χιλιάδες ανθρώπους. Η δράση του δεν περιορίστηκε μόνο στην πνευματική αναγέννηση, αλλά επεκτάθηκε και στην κοινωνική διακονία, προσφέροντας βοήθεια σε όλους, ανεξάρτητα από θρησκεία ή εθνικότητα.

Ζωντανή μαρτυρία Αγάπης
Ο +Αναστάσιος υπήρξε ένας ακούραστος κήρυκας της χριστιανικής αγάπης και ταπεινοφροσύνης. Σε ένα από τα πλέον γνωστά αποφθέγματά του ανέφερε ότι «Η αγάπη είναι η συνεκτική δύναμη, η ανακεφαλαίωση όλων των αρετών. Εκφράζεται ως μυστική κίνηση του Θεού προς τον άνθρωπο και του ανθρώπου προς τους συνανθρώπους του και τον αγαπώντα Θεό. Η αγάπη, ζυμωμένη με την ταπεινοφροσύνη, είναι η ωραιότερη και ισχυρότερη δύναμη. Η αγάπη είναι μια ασύλληπτη παγκόσμια δύναμη, θα τολμούσα να πω, κάτι σαν τη βαρύτητα• η αγάπη κρατάει σε μυστική αέναη συνοχή όλα τα λογικά όντα• είναι η ακατάλυτη ενέργεια του Θεού, «Ὅστις ἀγάπη ἐστί». Οσο για τον συνοπτικό τίτλο της ζωής μου, θα μπορούσε να είναι: Ψίθυρος αγάπης και ευχαριστίας μέσα στην αιωνιότητα για τον Αιώνιο». Η αγάπη αυτή δεν παρέμεινε απλώς στα λόγια. Ενσαρκώθηκε στη ζωή του ως φύση του είναι του.
Είχα την τύχη να τον γνωρίσω το 1999 όταν βρέθηκα στην Αλβανία για ένα ρεπορτάζ σε μία εποχή που η Αλβανία αντιμετώπιζε βαθιές κοινωνικές, πολιτειακές και οικονομικές προκλήσεις που δοκίμαζαν την συνοχή και ανθεκτικότητα της κοινωνίας και των θεσμών της χώρας.
Η πρώτη εικόνα που έχω στο μυαλό μου είναι όταν πήγα στην Αρχιεπισκοπή να τον γνωρίσω και τον είδα σε ένα εργοτάξιο να έχει μαζέψει τα μανίκια του ράσου τού και να βοηθά τους εργάτες της οικοδομής επί του έργου τους. Έμεινα άφωνος και δεν μπορώ να θυμηθώ πόση ώρα καθόμουν εκεί παρατηρώντας τον. Το δεύτερο «σοκ» ήρθε όταν τον είδα να φέρνει και να προσφέρει κολατσιό στους εργάτες του εργοταξίου.
Η απλότητα και ανθρώπινη υπόστασή του γεμάτη αγάπη έχει μείνει βαθιά χαραγμένη μέσα μου καθώς δεν είναι μία εικόνα που απαντάς εύκολα σε αυτά τα επίπεδα της Εκκλησίας.

Η κληρονομιά που αφήνει πίσω του
Η ζωή του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου υπήρξε μια ζωντανή απόδειξη της δύναμης της πίστης και της αγάπης. Όπως ο ίδιος ανέφερε: «Είμαι απλώς ένα κερί αναμμένο μπροστά σε μια εικόνα. Φωτίζω, για να μπορεί ο κόσμος να βλέπει την εικόνα. Μια μέρα το κερί μου θα σβήσει. Όταν συμβεί αυτό, κάποιος άλλος πρέπει να έρθει και να ανάψει το δικό του κερί μπροστά στην εικόνα. Αυτό που έχει σημασία είναι η εικόνα και όχι το κερί που την φωτίζει».
Αυτό κληροδότησε στην ανθρωπότητα και δεν περιορίζεται μόνο στην Αλβανία αλλά εκτείνεται σε ολόκληρη την Ορθόδοξη Εκκλησία και τη διεθνή κοινότητα. Ο μακαριστός Αναστάσιος υπήρξε ένας άνθρωπος που προωθούσε τη διαλεκτική και τη συνεργασία μεταξύ των χριστιανικών δογμάτων και των θρησκειών με ανυπέρβλητο σεβασμό και αγάπη.

Βιογραφικό Σημείωμα
Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος (κατά κόσμον Αναστάσιος Γιαννουλάτος) γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1929 στο Πειραιά. Πτυχιούχος και διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ σπουδάζοντας Θρησκειολογία, Ιεραποστολική και Εθνολογία.
Ομότιμος καθηγητής Ιστορίας των Θρησκειών στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (1991-2024), επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (2005-2024). Διετέλεσε Επίτιμος Διδάκτωρ Θεολογίας ή Φιλοσοφίας 19 πανεπιστημίων, πανεπιστημιακών σχολών ή τημάτων (Ελλάδος, ΗΠΑ, Ρουμανίας, Κύπρου, Γεωργίας, Αλβανίας, Ιταλίας). Υπήρξε επίσης Επίτιμος Συγκλητικός της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (Αυστρία 2019-2024), Επίτιμος Πρόεδρος της «Παγκοσμίου Διασκέψεως των Θρησκειών για την Ειρήνη» (2006-2024), Επίτιμος Καθηγητής του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (2020-2024) και ίδρυσε την οργάνωση «Σύναξη», με στόχο την προώθηση της διαλόγου μεταξύ Χριστιανισμού και άλλων θρησκειών.
Το 1992, εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, όπου ανέλαβε το έργο της ανασυγκρότησης της Ορθόδοξης Εκκλησίας μετά από δεκαετίες κομμουνιστικής καταπίεσης. Η προσφορά του αναγνωρίστηκε διεθνώς, ενώ έλαβε πολλά βραβεία και τιμητικές διακρίσεις για την ανθρωπιστική και πνευματική του δράση.

‍