Σκέψεις από το Φανάρι

Η μαγνητική δύναμη του Οικουμενικού Πατριαρχείου

This article, authored by Archon Evagelos Sotiropoulos, was originally published, in English, by the U.S. Archons of the Ecumenical Patriarchate - Protecting the Future of Faith, who we acknowledge and sincerely thanks.

Ο εορτασμός της Θρονικής Εορτής του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη είναι μια βαθιά διορατική και πνευματικά ικανοποιητική εμπειρία.
Ταξίδεψα στο Φανάρι για τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου Αποστόλου και έφυγα με μια ανανεωμένη, τολμώ να πω, ελπιδοφόρα προοπτική.
Είδα από πρώτο χέρι, τη μαγνητική δύναμη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αλλά, με ποια δυναμική ασκεί το Πατριαρχείο αυτή τη δύναμη;
Μήπως μέσω των δραστηριοτήτων και δράσεων που χρηματοδοτούνται ή υποστηρίζονται από το κράτος; Προφανώς όχι.
Μήπως μέσω οικονομικών συνεργασιών ή εξαγοράς ευνοιών; Και πάλι όχι.
Η εμπειρία μου με διδάσκει ότι η μαγνητική δύναμη του Οικουμενικού Πατριαρχείου τροφοδοτείται από δύο κινητήριες δυνάμεις: την αγάπη και την προσφορά.
Η δύναμη της αγάπης σε συνδυασμό με την αφοσίωση στην προσφορά εμποτίζει τις δράσεις του Φαναρίου, οι οποίες με τη σειρά τους προσελκύουν ανθρώπους - ορθόδοξους και μη - από όλο τον κόσμο.
Πριν εμβαθύνω σε μερικά παραδείγματα από την εμπειρία μου κατά τη διάρκεια της Θρονικής εορτής, θα ήταν φρόνιμο να αντιμετωπίσω εκ των προτέρων την περίπτωση να θεωρηθώ ρομαντικός όσον αφορά την γνώμη μου για το Φανάρι.
Ο Χριστός είπε ότι όποιος θέλει να είναι πρώτος πρέπει να είναι δούλος όλων (βλ. Ματθ. 20:26).
Ο Άγιος Ιωάννης ο Απόστολος και Θεολόγος γράφει ότι ο Θεός είναι αγάπη (πρβλ. Α΄ Ιωάννου 4:15).
Αυτοί δεν είναι οι θεμελιώδεις πυλώνες της χριστιανικής ζωής; Να αγαπάμε, να υπηρετούμε και να θυσιαζόμαστε για τους άλλους, όπως ο Ιησούς Χριστός θυσιάστηκε στον Σταυρό για τη σωτηρία όλων;
Κάποιοι μπορεί να πουν ότι αυτό είναι σωστό και ορθό στη θεωρία, αλλά η πραγματικότητα στον εικοστό πρώτο αιώνα, της σκληρής εξουσίας, της πραγματικής πολιτικής και της τεχνικής των κρατών, υπαγορεύει το αντίθετο.
Ίσως ναι, αλλά πρέπει να ξαναθυμηθούμε τα λόγια του Ιησού: «Αποδώστε στον Καίσαρα όσα ανήκουν στον Καίσαρα, και στον Θεό όσα ανήκουν στον Θεό» (Μάρκος 12:17).
Σε έναν ταραχώδη κόσμο, για τι διψούν και τι ποθούν οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί -και μάλιστα οι άνθρωποι καλής θέλησης-, από τους πνευματικούς ηγέτες; Δεν είναι η αγάπη και η θυσία, όπως δίδαξε ο Κύριος;
Η αγάπη, το απλό αλλά ταυτόχρονα ακατανόητο αυτό φαινόμενο, γίνεται παράδειγμα στο Φανάρι και συγκεκριμένα μέσα από το πρόσωπο του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Ο Παναγιώτατος έχει δώσει τη ζωή του στην υπηρεσία της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας και έχει θυσιάσει πολλά κατά τη διάρκεια της ιστορικής του διακονίας και της θητείας του ως Οικουμενικός Πατριάρχης.
Η αγάπη που έχει για τους άλλους, και η αγάπη και ο σεβασμός που έχουν οι άνθρωποι για εκείνον, ήταν βαθιά και άφθονη κατά τη διάρκεια της Θρονικής εορτής. Και η αγάπη για τον Πατριάρχη και για το Οικουμενικό Πατριαρχείο, δεν ήταν μόνο από τους Έλληνες Ορθοδόξους, όπως μπορεί να υποθέσουν κάποιοι.
Επιπλέον, μέσω της θυσίας και της ειλικρινούς δέσμευσης για χριστιανική (και μη χριστιανική) συνεργασία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο βρίσκεται στη μοναδική θέση να πρωτοπορεί σε ό,τι χρειάζεται η σημερινή κοινωνία: άνοιγμα στο διάλογο, την αυτοπεποίθηση να εμπλέκει τους άλλους χωρίς φόβο, και τη συνέπεια να κρατάμε σταθερά τις παραδόσεις της Εκκλησίας, αλλά πάντα να λέμε την αλήθεια με αγάπη (βλ. Εφεσίους 4:15).
Αυτά και άλλα χαρακτηριστικά, όπως η ιστορική και ασύγκριτη ιστορία της, υπογραμμίζουν τον οικουμενικό ρόλο και τη λειτουργία της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης.
Εάν το Φανάρι έπαυε να υπάρχει, καμία άλλη τοπική εκκλησία δεν θα μπορούσε ποτέ να το αντικαταστήσει. Όχι επειδή οι Άγιοι Πατέρες μέσω των Οικουμενικών Συνόδων επέλεξαν και επιβεβαίωσαν την εξέχουσα θέση της Κωνσταντινούπολης, ούτε επειδή είναι η Νέα (όχι η δεύτερη) Ρώμη που δεν έχει ανάγκη από τρίτη, αν και τα δύο αυτά ισχύουν, αλλά επειδή απλά δεν είναι στο DNA των άλλων, όπως λένε.
Η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, και οι εξέχουσες προσωπικότητες που ήταν επικεφαλής, συμπεριλαμβανομένου του σημερινού Πατριάρχη, την έχουν προικίσει με μια μη εθνοφυλετική αίσθηση παγκόσμιας δέσμευσης και ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων των ιεραποστολικών προσπαθειών των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, μέχρι την παγκόσμια πνευματική εμβέλεια του Αγίου Όρους - το οποίο αντλεί την εκκλησιαστική του ύπαρξη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο - μέχρι την παραχώρηση αυτοκεφαλίας σε όλες τις άλλες τοπικές εκκλησίες, εκτός από τα Παλαιά Πατριαρχεία (και την Εκκλησία της Κύπρου).
Αυτή η παγκόσμια σύνδεση ήταν εμφανής στη Θρονική γιορτή. Μετά την υπέροχη Ακολουθία του Μεγάλου Εσπερινού, πραγματοποιήθηκε στη Σχολή του Γαλατά μια συναυλία για την ειρήνη προς τιμήν της Παναγιότητάς Του, που χρηματοδοτήθηκε από την Αρχαββαεία των Βενεδικτίνων του Pannonhalma, μαζί με την ορχήστρα του Φεστιβάλ της Βουδαπέστης. Μεταξύ των εκλεκτών ερμηνευτών ήταν και ένας γεννημένος στο Ιράκ βιολοντσελίστας, ο οποίος συγκίνησε με την ερμηνεία ενός αραβικού δημοτικού τραγουδιού προς τιμήν των Αράβων θυμάτων των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Ακολούθησε η δυναμική εκτέλεση με βιολί του Καντίς, του πένθους στη μνήμη των Εβραίων θυμάτων. Τέλος, ένα κουαρτέτο ερμήνευσε ένα ζοφερό αλλά εμπνευσμένο κομμάτι ενός Ουκρανού συνθέτη στη μνήμη των αθώων ζωών που χάθηκαν κατά την απρόκλητη και παράνομη εισβολή στη χώρα αυτή. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης παρέθεσε καταληκτικές παρατηρήσεις σε τρεις γλώσσες, παραδειγματίζοντας τη δύναμη της συνεργασίας και του διαλόγου.
Το επόμενο πρωί, τελέστηκε συνοδική Θεία Λειτουργία προεξάρχοντος του Παναγιωτάτου στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Η πεντάωρη λειτουργία έμοιαζε σαν πεντάλεπτη, καθώς το θυμίαμα γέμιζε τον αέρα και οι δύο χοροί των ψαλτών μετέφεραν τους πιστούς στην υπερπλήρη εκκλησία στους ουρανούς.
Τα στασίδια ήταν γεμάτα με πολλούς μη ορθόδοξους χριστιανούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένης μιας αντιπροσωπείας από το Βατικανό με επικεφαλής τον καρδινάλιο Κουρτ Κοχ. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ανέδειξε όχι μόνο τον διεθνή χαρακτήρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά και το πώς η αγάπη και η θυσία προσελκύουν τους ανθρώπους σε ένα μέρος που δεν είναι πάντα φιλόξενο για τους χριστιανούς ή άλλους ηγέτες θρησκευτικών μειονοτήτων. Παρά το γεγονός αυτό, οι άνθρωποι κάνουν το προσκύνημα στη Βασίλισσα των Πόλεων... στο γεύμα μετά τη λειτουργία, στο τραπέζι που καθόμουν υπήρχαν άνθρωποι από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, Βούλγαροι Ορθόδοξοι από την Κωνσταντινούπολη και ένας καθολικός ιερέας από το Κονγκό.
Το Πατριαρχείο είναι ο κόμβος πολλών ομάδων επισκεπτών, όπως συμβαίνει καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Υπάρχει κάτι στο Πατριαρχείο που παρά τον ταπεινό του χαρακτήρα -ή ίσως εξαιτίας αυτού- οι άνθρωποι συρρέουν σε αυτό ως το κέντρο της Ορθοδοξίας.
Σε μια εποχή όπου οι ενέργειες ορισμένων τοπικών εκκλησιών οδηγούν δυστυχώς στην απονομιμοποίηση της παγκόσμιας Ορθοδοξίας (που είναι θέμα για άλλο άρθρο), το Φανάρι στέκεται σταθερά στην υπηρεσία της Εκκλησίας και της ενότητάς της, όπως κάνει εδώ και αιώνες.
Ανεξάρτητα από τις εσωτερικές προκλήσεις και τις εξωτερικές απειλές, το Οικουμενικό Πατριαρχείο επιμένει, και η παρουσία νέων ανθρώπων, τόσο λαϊκών όσο και κληρικών, το εμποτίζει με μια αίσθηση ελπίδας.
Από την εποχή του Πρωτοκλήτου Αποστόλου Ανδρέα, η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης έχει βιώσει αμέτρητες δοκιμασίες και θλίψεις: οι πατριάρχες της έχουν κρεμαστεί και μαρτυρήσει, τα ιδρύματά της έχουν κλείσει, οι χώροι λατρείας της έχουν βεβηλωθεί, οι πιστοί της έχουν δεχθεί επιθέσεις, έχουν εκδιωχθεί, ακόμη και θανατωθεί. Ωστόσο, αμφισβητώντας αυτές και άλλες προκλήσεις, το Πατριαρχείο - και ιδιαίτερα ο ίδιος ο Πατριάρχης - επιμένει.
Αν αυτή η θρονική εορτή δηλώνει κάτι, μέσω των πρεσβειών του Αγίου Ανδρέα θα το κάνει πάντα προς δόξαν Θεού.

‍