Χαρτογραφώντας τις ελληνικές επιχειρήσεις του Τορόντο

Αλέξανδρος Μπαλάσης, Υπ. Διδάκτωρ Ιστορίας York University

Το 1922, στο βιβλίο του Ελληνοκαναδικός Οδηγός, ο Ηρακλής Παπαμανώλης, περιγράφοντας τον Καναδά στους υποψήφιους μετανάστες από την Ελλάδα, τονίζει πως «οι Έλληνες του Καναδά καταγίγνονται ως επί το πλείστον εις εργασίας ζαχαροπλαστείων, εστιατορίων, κινηματογράφων, μπιλιάρδων, μικρών εστιατορίων, πιλοκαθαριστηρίων». Πράγματι, από τις αρχές του 20ού αιώνα, οι Έλληνες μετανάστες δραστηριοποιήθηκαν έντονα σε διάφορους τομείς, με τον τομέα της εστίασης να κυριαρχεί. Από τις επιθέσεις εναντίον των ελληνικών εστιατορίων το 1918 μέχρι και την κοινή ιστορία των μεταπολεμικών μεταναστών, οι οποίοι για να κερδίσουν τα πρώτα τους δολάρια στον Καναδά εργάστηκαν ως «πιατάδες», τα εστιατόρια αποτέλεσαν τη χαρακτηριστικότερη ελληνική επιχείρηση στην πόλη. Ωστόσο, πόσο ακριβές είναι το παραπάνω απόσπασμα για την ιστορία της ελληνικής επιχειρηματικότητας στο Τορόντο;

Το ερευνητικό έργο «Χαρτογραφώντας τις ελληνικές επιχειρήσεις του Τορόντο» αναδεικνύει την ιστορία της ελληνικής επιχειρηματικής δραστηριότητας στο Τορόντο από τη δεκαετία του 1910 έως και τη δεκαετία του 1960. Το έργο διεξάγεται στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Έλληνες στον Καναδά: Μια Ψηφιακή Δημόσια Ιστορία», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Social Sciences and Humanities Research Council του Οντάριο και το Ίδρυμα Ελληνικής Κληρονομιάς και τελεί υπό την αιγίδα του Αρχείου Ελληνοκαναδικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Υορκ.
Ο διαδραστικός χάρτης απεικονίζει τις ελληνικές επιχειρήσεις της πόλης κατηγοριοποιημένες ανά δεκαετία και τύπο επιχείρησης. Παράλληλα, όπου αυτό είναι δυνατό, ο χάρτης παρέχει σύγχρονες με την εποχή φωτογραφίες των επιχειρήσεων και προφορικές μαρτυρίες από ιδιοκτήτες, υπαλλήλους ή πελάτες, οι οποίες αντλούνται από τη Συλλογή Προφορικής Ιστορίας του Αρχείου Ελληνοκαναδικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Υορκ.
Με τη χρήση σύγχρονων εργαλείων Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS), το πρόγραμμα καταγράφει, αποτυπώνει και προβάλλει περισσότερες από 900 εγγραφές ελληνικών καταστημάτων, εστιατορίων, χώρων διασκέδασης, συνεργείων αυτοκινήτων, ταξιδιωτικών γραφείων και πολλών άλλων επιχειρήσεων, καλύπτοντας επτά δεκαετίες. Οι εγγραφές έχουν τοποθετηθεί σε χάρτες της εποχής τους, εξασφαλίζοντας τη μεγαλύτερη δυνατή ιστορική ακρίβεια στην αποτύπωση. Για τη συλλογή των διευθύνσεων και των ονομάτων χρησιμοποιήθηκαν ελληνικοί κατάλογοι επιχειρήσεων, τα πρώτα λευκώματα της Ελληνικής Κοινότητας του Τορόντο, εφημερίδες, καθώς και αρχειακό υλικό που δώρησε στα Αρχεία Ελληνοκαναδικής Ιστορίας ο κ. Μιχάλης Μουρατίδης.

Η ιστορική χαρτογράφηση προσφέρει για πρώτη φορά μια λεπτομερή εικόνα των επαγγελματικών δραστηριοτήτων που ανέπτυξαν οι Έλληνες μετανάστες στο Τορόντο. Επιπλέον, παρέχει πολύτιμα δεδομένα σε ερευνητές, φοιτητές και κάθε ενδιαφερόμενο που επιθυμεί να εξερευνήσει την ελληνική ιστορία του Τορόντο. Ωστόσο, η σημασία της δεν περιορίζεται μόνο στην ελληνική κοινότητα, καθώς αναδεικνύει τη γενικότερη συμβολή των μεταναστών στη διαμόρφωση του αστικού τοπίου του Τορόντο.

Το έργο αυτό δεν αποτελεί απλώς μια ιστορική καταγραφή. Φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως ένα εργαλείο που θα ενισχύσει τη μνήμη της ελληνικής κοινότητας του Τορόντο και θα προωθήσει τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της. Ταυτόχρονα, το έργο συνεχίζεται δυναμικά, με στόχο τη συλλογή και παρουσίαση περισσότερων δεδομένων, ώστε να καλύψει ολόκληρο τον 20ό αιώνα. Σας καλούμε, λοιπόν, να συμμετέχετε ενεργά σε αυτήν την προσπάθεια, προσφέροντας φωτογραφίες και ιστορικά στοιχεία από επιχειρήσεις που έχουμε ή δεν έχουμε ακόμα εντοπίσει.

Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας μέσω του email μας hhfgca@yorku.ca.

Mapping Greek Businesses in Toronto

Alexandros Balasis, PhD Candidate in History, York University

In 1922 Hercules Papamanolis, in his Greek-Canadian Guide describing Canada to potential immigrants from Greece, wrote that “the Greeks in Canada are mostly engaged in confectioneries, restaurants, cinemas, billiard halls, small restaurants, and hat cleaning businesses.” Indeed, from the early 20th century, Greek immigrants were active in various sectors, with the restaurant industry being particularly dominant. From the attacks on Greek restaurants in 1918 to the shared history of postwar immigrants, who worked as “dishwashers” to earn their first dollars in Canada, restaurants were the dominant Greek business in the city. However, does the above extract fully capture the history of Greek entrepreneurship in Toronto?

The “Greek Businesses in Toronto Mapping Project” highlights the history of Greek business activity in Toronto from the 1910s to the 1960s. This project is part of the research program “Greeks in Canada: A Digital Public History,” a Partnership Development Grant funded by the Social Science and Humanities Research Council with the Hellenic Heritage Foundation as the partner and belongs to the digital collections of York University’s HHF Greek Canadian Archives.
The project created an interactive map that displays Greek businesses in the city, categorized by decade and business type. Additionally, when possible, it displays contemporary photos of the businesses, and oral testimonies from owners, employees or customers, drawn from the interviews housed at the HHF Greek Canadian Archives Oral History collection.
Using modern Geographic Information Systems (GIS) tools, the project records, maps, and displays over 900 entries of Greek stores, restaurants, entertainment venues, garages, travel agencies, and many other businesses, covering seven decades. The entries are placed on base maps from the corresponding periods, ensuring the highest possible historical accuracy in the mapping. The addresses and names were gathered from Greek business directories, the first yearbooks of the Greek Community of Toronto, newspapers, and archival material that has been donated to the Greek Canadian Archives by Mr. Michalis Mouratidis.

This mapping provides for the first time a detailed picture of the professional activities developed by Greek immigrants in Toronto. Furthermore, it offers valuable data for researchers, students, and anyone interested in exploring the Greek history of Toronto. However, its significance extends beyond the Greek community, as it highlights the broader contribution of immigrants in shaping the urban landscape of Toronto.
This project is not just a historical record; it aims to serve as a tool to strengthen the memory of the Greek community in Toronto and promote the preservation of its cultural heritage. At the same time, this project continues, aiming to collect and present more data to cover the entire 20th century. We invite you to participate in this effort by providing photos and historical information from businesses we have or have not yet identified.

You can contact us via our email at  hhfgca@yorku.ca.

Photoraph caption: Η φωτογραφία  είναι το εσωτερικό του Letros Restaurant  στην οδό 95 King St. W. το 1936 (City of Toronto Archives, Fonds 1034, Item 177).

‍