Η προεκλογική αναμέτρηση του Καναδά: Συγκριτική αποτίμηση των δεσμεύσεων των έξι βασικών κομμάτων

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter
Η προεκλογική αναμέτρηση της 28ης Απριλίου 2025 στον Καναδά υπερβαίνει τα όρια μίας τυπικής κυβερνητικής εναλλαγής αφού πρόκειται για μια βαθιά ιδεολογική αναμέτρηση που ούτε καν αγγίζει τον πυρήνα της μεταμόρφωσης του σύγχρονου κοινωνικού συμβολαίου.
Οι έξι βασικοί κομματικοί σχηματισμοί διαμορφώνουν συγκρουόμενες οραματικές προτάσεις για το μέλλον της χώρας, εστιάζοντας σε κρίσιμα πεδία όπως το κόστος διαβίωσης, τη στέγαση, τη φορολογική πολιτική, την ενέργεια και τη δημόσια πρόνοια. Ενώ οι Φιλελεύθεροι και το NDP ενισχύουν την κρατική παρέμβαση και την κοινωνική προστασία, οι Συντηρητικοί και το People’s Party επιδιώκουν δραστικές φορολογικές ελαφρύνσεις και περιορισμό της κυβερνητικής παρουσίας στην οικονομία. Το Bloc Québécois επιμένει στην επαρχιακή αυτονομία του Κεμπέκ, ενώ οι Πράσινοι προτείνουν ένα φιλόδοξο αλλά δημοσιονομικά αμφιλεγόμενο σχέδιο πράσινης μετάβασης. Στο σταυροδρόμι της μεταπανδημικής εποχής, με πληθωριστικές πιέσεις, στεγαστική κρίση και γεωπολιτικές αναταράξεις, οι εκλογές του 2025 ενδέχεται να καθορίσουν όχι μόνο τη μορφή της επόμενης κυβέρνησης αλλά και την ταυτότητα της κοινωνικής πολιτικής στον Καναδά των επόμενων δεκαετιών.

Κόστος ζωής και φορολογία
Οι Φιλελεύθεροι του Mark Carney προτείνουν τη μείωση του χαμηλότερου φορολογικού συντελεστή κατά μία ποσοστιαία μονάδα και την ακύρωση της προγραμματισμένης αύξησης στον συντελεστή ένταξης κεφαλαιακών κερδών. Υπόσχονται ακόμη την πλήρη απαλλαγή από τον ΦΠΑ (GST) για αγορές πρώτης κατοικίας έως $1 εκατ., καθώς και την αναστολή των κανόνων που αποκλείουν όσους λαμβάνουν αποζημιώσεις από την είσπραξη επιδομάτων ανεργίας για έξι μήνες.

Οι Συντηρητικοί του Pierre Poilievre προτείνουν πιο τολμηρές μειώσεις: ο συντελεστής στο 12,75% και αύξηση του ετήσιου ορίου καταθέσεων σε TFSA κατά $5.000, εφόσον επενδυθούν σε καναδικές επιχειρήσεις. Υπόσχονται ακόμη αναβολή φορολόγησης κεφαλαιακών κερδών εάν επενδυθούν εντός Καναδά και απαλλαγή από τον GST για νέες κατοικίες έως $1,3 εκατ. Προσφέρουν φοροαπαλλαγές σε εργαζόμενους συνταξιούχους με εισόδημα έως $42.000 και επέκταση του ορίου εισφορών σε RRSP έως την ηλικία των 73. Ειδική μέριμνα παρέχεται σε τεχνίτες που ταξιδεύουν, με δυνατότητα πλήρους έκπτωσης των εξόδων διαμονής και μετακίνησης.

Το Νέο Δημοκρατικό Κόμμα (NDP) προτείνει αύξηση του αφορολόγητου στα $19.500, κατάργηση του GST σε βασικές υπηρεσίες (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες), καθώς και διπλασιασμό του Canada Disability Benefit. Προτείνουν επίσης αύξηση του επιδόματος Guaranteed Income Supplement και μεταρρυθμίσεις στην ασφάλιση ανεργίας: αύξηση ποσοστού αναπλήρωσης στο 66%, ελάχιστο επίδομα $450 την εβδομάδα και ενιαίο εθνικό όριο 360 ωρών εργασίας για την επιλεξιμότητα. Η υγειονομική πρόταση περιλαμβάνει καθολική πρόσβαση σε φαρμακευτική κάλυψη, οδοντιατρική φροντίδα και ψυχική υγεία, με απαγόρευση ιδιωτικών κλινικών αμερικανικού τύπου.

Το Bloc Québécois υιοθετεί μια προσεγγιστική στρατηγική με έμφαση στην ενίσχυση των ηλικιωμένων, προτείνοντας αύξηση 10% στο Old Age Security για ηλικίες 65–74 και φορολογικά κίνητρα για όσους παραμένουν στην εργασία. Υποστηρίζει την προσαρμογή του παιδικού επιδόματος σε μεικτές οικογένειες, μηνιαία καταβολή του GST credit όταν ο πληθωρισμός υπερβαίνει το 3% και κατάργηση του GST σε μεταχειρισμένα αγαθά. Ζητεί επίσης τη μεταφορά της αρμοδιότητας για τη φορολογική δήλωση στο Κεμπέκ.

Οι Πράσινοι του Καναδά προτείνουν δραστική αύξηση του αφορολόγητου στα $40.000 και θέσπιση εγγυημένου εισοδήματος διαβίωσης. Επιπλέον, υποστηρίζουν την καθιέρωση καθολικής προσχολικής αγωγής, δωρεάν πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και επέκταση των πληρωμένων αδειών για οικογενειακές ανάγκες, αποβολές ή φροντίδα ηλικιωμένων.

Το Λαϊκό Κόμμα (People’s Party of Canada) επικεντρώνεται κυρίως σε πολιτικές απορρύθμισης. Προτείνει την αποκατάσταση της παραδοσιακής σύνταξης για βετεράνους, με αναδρομική ισχύ από το 2006. Απορρίπτει κάθε νέο πρόγραμμα κοινωνικής δαπάνης του Justin Trudeau (όπως daycare, φαρμακευτική και οδοντιατρική κάλυψη), ενώ προτείνει την πλήρη κατάργηση ομοσπονδιακών προγραμμάτων που επικαλύπτουν επαρχιακές αρμοδιότητες.

Στέγαση και κατοικία
Οι Φιλελεύθεροι προτείνουν την ίδρυση αυτόνομου δημόσιου φορέα ανάπτυξης κατοικίας με $25 δισ. σε χρηματοδότηση χρέους και $1 δισ. σε ίδια κεφάλαια για καναδικές εταιρείες προκατασκευασμένων κατοικιών. Παράλληλα, επενδύουν $74 εκατ. σε υποδομές στον Βορρά και $66 εκατ. σε προγράμματα στέγασης στο Nunavut, δίνοντας προτεραιότητα σε αυτόχθονες και υποεκπροσωπούμενες κοινότητες.

Οι Συντηρητικοί εστιάζουν στη ριζική αλλαγή του θεσμικού πλαισίου: σύνδεση της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης με τον αριθμό των νέων κατοικιών που κατασκευάζονται από κάθε δήμο (στόχος +15% ετησίως), πριμ για τους πιο παραγωγικούς και επιβολή «προστίμου NIMBY» σε όσους παρεμποδίζουν την οικιστική ανάπτυξη. Παράλληλα, δεσμεύονται να πωλήσουν το 15% της κρατικής ακίνητης περιουσίας για την ανάπτυξη προσιτής κατοικίας.

Το NDP επιδιώκει να διπλασιάσει το Public Land Acquisition Fund με επένδυση $1 δισ. σε πενταετία και να δεσμεύσει κάθε κατάλληλη κρατική γη για την κατασκευή 100.000 κατοικιών με ελεγχόμενο ενοίκιο έως το 2035. Δίνουν έμφαση στην επιτάχυνση εγκρίσεων, σε δάνεια χαμηλού επιτοκίου μέσω CMHC και στην απαγόρευση στους εταιρικούς ιδιοκτήτες να αγοράζουν υπάρχουσα προσιτή κατοικία. Υπόσχονται στήριξη σε «έργα στέγασης σε κίνδυνο» και προστασία των ενοικιαστών.

Το Bloc Québécois ζητεί να μεταβιβασθούν τα $1,2 δισ. του Canada Housing Infrastructure Fund χωρίς όρους στο Κεμπέκ και να αξιοποιηθούν μέσω υπάρχοντος ή νέου επαρχιακού προγράμματος. Υποστηρίζει επιστροφή GST για πρώτους αγοραστές και κατάργηση GST για υπηρεσίες σχετικές με την αγορά κατοικίας (επιθεώρηση κ.ά.).

Οι Πράσινοι τάσσονται υπέρ της απαγόρευσης αγορών μονοκατοικιών από επιχειρήσεις και την επιβολή δεσμεύσεων ώστε η κατοικία που χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους να παραμένει προσιτή επ’ αόριστον. Σχεδιάζουν προώθηση πολυγενεακών κατοικιών, κατάργηση φορολογικών προνομίων για REITs και κλείσιμο «παραθύρων» για το ξέπλυμα χρήματος μέσω ακινήτων.

Το Λαϊκό Κόμμα προτείνει ακραία μέτρα: προσωρινή διακοπή αποδοχής νέων μόνιμων κατοίκων έως ότου εξομαλυνθεί η κρίση στέγασης, ιδιωτικοποίηση ή κατάργηση της CMHC και αλλαγή του στόχου πληθωρισμού της Τράπεζας του Καναδά στο 0%. Επιδιώκει συντονισμό με τις επαρχίες για περιορισμό της κερδοσκοπίας και του ξεπλύματος από ξένους αγοραστές.

‍