Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, μια πύλη εισόδου στην Ιστορία της συμπρουτεύουσας

Επισκέπτεσαι την συμπρωτεύουσα για το Σαββατοκύριακο ή αποφάσισες να κάνεις μια σταση στο δρόμο σου για Χαλκιδική; Όποιος και αν είναι ο τελικός προορισμός σου, αξίζει να επισκεφθείς το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης.

Δίκαια το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, της μεγαλύτερης πόλης του ελληνικού Βορρά και πατρίδας των μεγάλων Μακεδονικών δυναστειών, συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα της χώρας.

Όλα τα εκθέματα του Μουσείου, από τον «Θησαυρό των Πετραλώνων», που χρονολογείται από την 3η χιλιετία π.Χ. -ναι, καλά διάβασες, χιλιετία!- μέχρι αντικείμενα από την εποχή που η Μακεδονία ήταν επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, περιγράφουν παραστατικά την ιστορία της πρώιμης ανθρώπινης ύπαρξης και των αρχαίων πολιτισμών, όπως επίσης την πορεία της οικονομικής, κοινωνικής και εμπορικής άνθησης που οδήγησε την πόλη της Θεσσαλονίκης στη σύγχρονη ακμή της.

Εδώ μπορείς να θαυμάσεις αντικείμενα και μνημεία που ανακαλύφθηκαν στην ευρύτερη περιοχή (συμπεριλαμβανομένης της περιοχής του Ολύμπου και του Όρους του Άθου). Μέσα από αυτά θα δεις, πώς εξελίχθηκε η επεξεργασία του λίθου και της μεταλλοτεχνίας, για την οποία φημιζόταν η περιφέρεια αυτή –κυρίως η επεξεργασία του χρυσού- και η οποία γνώρισε την κορύφωσή της με τα περίφημα χρυσά στεφάνια των Μακεδόνων.

Όλα αυτά θα τα δεις με οπτικοακουστικές επεξηγήσεις και οθόνες αφής που ζωντανεύουν τις ιστορίες πίσω από τα ευρήματα. Και είναι βέβαιο, πως το μουσείο όχι μόνο θα σε εντυπωσιάσει, αλλά βγαίνοντας θα δεις την Θεσσαλονίκη με εντελώς άλλο μάτι.

ΜΗ ΧΑΣΕΙΣ

Το Μουσείο καλύπτει ένα μεγάλο εύρος ιστορίας (και προϊστορίας). Ακόμα και αν δεις μόνο τις μόνιμες συλλογές του θα νιώσεις ότι κάθε σπιθαμή της μακεδονικής γης έχει εξερευνηθεί για να σου διηγηθεί την μακραίωνη ιστορία της.

Προϊστορική Μακεδονία 

Ταξίδεψε στην εποχή της προϊστορικής Μακεδονίας μέσα από εκθέματα όπως ο το κρανίο των Πετραλώνων, το οποίο ανακαλύφθηκε σε μια σπηλιά στην Χαλκιδική και -όπως λένε-η ηλικία του ξεπερνά τα 200,000 χρόνια. Μαζί, ανακάλυψε τη Νεολιθική περίοδο και μέσα από συναρπαστικά εκθέματα, όπως ο θησαυρός των Πετραλώνων (συλλογή από εργαλεία και όπλα), γνώρισε την εποχή του Χαλκού, μαθαίνοντας λεπτομέρειες της ζωής του πρώιμου ανθρώπου, όπως το κυνήγι, το ψάρεμα, η εκτροφή ζώων, η κατασκευή εργαλείων, το εμπόριο και ο σχηματισμός των πρώτων κοινωνιών.

Η γένεση των πόλεων 

Συχνά περιγράφεται ως μια σκοτεινή περίοδος της ιστορίας: η εποχή του Σιδήρου (1100-700 π.Χ.) έρχεται στο φως μέσα από τις τελευταίες ανασκαφές, που μαρτυρούν σημαντικές αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική ζωή των αποικιών της εποχής. Σε αυτό το πλαίσιο η Μακεδονία φαίνεται να ανήκει σε ένα ευρύτερο δίκτυο ανταλλαγής αγαθών και γνώσεων, κυρίως όσο αφορά στον τομέα της μεταλλουργίας. 

Από τον 7ο αιώνα π.Χ. μέχρι την ύστερη αρχαιότητα 

Τα χρόνια της εξέλιξής της από ανεξάρτητο βασίλειο σε επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας -αυτή είναι η εποχή της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής άνθισης της Μακεδονίας. Εκατοντάδες ευρήματα ζωντανεύουν την ιστορία των σημαντικών για την τοπική ανάπτυξη θεσμών που και ρίχνουν φως σε διάφορες πλευρές της οργάνωσης της καθημερινής ζωής  -το στρατό, την εκπαίδευση, τον αθλητισμό, τη γεωργία, τις τέχνες, το εμπόριο και φυσικά, για τις λατρευτικές συνήθειες της εποχής. Στα σημαντικότερα εκθέματα της συλλογής ανήκει το γενικό διάταγμα επιστράτευσης του βασιλιά Φιλίππου του Ε’ το 197 π.Χ., το οποίο καλούσε όλους τους άνδρες από 15 έως 50 ετών να πολεμήσουν ενάντια στους Ρωμαίους. Εξίσου σημαντικό εύρημα είναι η μαρμάρινη πόρτα του μακεδονικού τύμβου της Αγίας Παρασκευής. Ένα περίτεχνο ταφικό μνημείο, που καταδεικνύει την ικανότητα των Μακεδόνων στην κατασκευή τάφων και τις ιδιαίτερες συνήθειες τους στον ενταφιασμό της αστικής ελίτ.

Θεσσαλονίκη, μητρόπολη της Μακεδονίας 

Η συλλογή είναι αφιερωμένη στην αρχαία πόλη από την ίδρυσή της το 315 π.Χ. μέχρι τον πρώιμο 4ο αιώνα μ.Χ. Σίγουρα θα σου κεντρίσουν το ενδιαφέρον τα απομεινάρια του εξελιγμένου υδρευτικού δικτύου της πόλης, όπως επίσης τα ευρήματα που σχετίζονται με την οργάνωση της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής. Και σίγουρα, μαζί με τα πιο γνωστά ευρήματα θα γνωρίσεις και άλλα, λιγότερο γνωστά μνημεία της πόλης. Στα σημαντικότερα εκθέματα της συλλογής ανήκει το άριστα διατηρημένο άγαλμα του Αυγούστου, του πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα (24 π.Χ.-12 μ.Χ.) και η μικρή αψίδα του Γαλέριου, η οποία στέγαζε έναν μικρό ναό στα χρόνια της ηγεμονίας του Γάιου Γαλέριου Βαλέριου Μαξιμινιανού, Ρωμαίου Καίσαρα που χάρισε στη Θεσσαλονίκη τα περίφημα κτίρια των ανακτόρων της. 

Ο χρυσός των Μακεδόνων 

Η τέχνη της μεταλλοτεχνίας γνώρισε μεγάλη άνθιση στη Μακεδονία, όχι μια αλλά δύο φορές. Αρχικά στα ύστερα Αρχαϊκά και τα πρώιμα Κλασσικά και μετά στα Κλασσικά και πρώιμα Ελληνιστικά χρόνια. Η δεξιοτεχνία των Μακεδόνων μεταλλουργών είναι αξιοθαύμαστη, όπως θα μπορέσεις να διαπιστώσεις και εσύ παρατηρώντας τη λεπτομέρεια στα χρυσά στεφάνια και τις ταφικές συλλογές (όπλα, αγγεία και κοσμήματα). Ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα αυτής της συλλογής είναι ο Κρατήρας του Δερβενίου (οστεοφυλάκιο και τεφροδόχο σκεύος), ένα σπουδαίο έργο τέχνης από τον 4ο αιώνα π.Χ., το οποίο απεικονίζει τον ιερό γάμο του Διονύσου με την Αριάδνη και μαζί τους, ένα πλήθος από Σάτυρους και Μαινάδες. Στη συγκεκριμένη συλλογή ανήκει και ο Πάπυρος του Δερβενίου, από το 340-320 π.Χ., ο οποίος εκτός από το αρχαιότερο βιβλίο στην Ευρώπη, εγγράφηκε από την UNESCO στον κατάλογο "ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ" ήδη από το 2015. Το πρώτο μέρος του περιγράφει λατρευτικές πρακτικές που σχετίζονται με τη ζωή της ψυχής μετά θάνατον, ενώ το δεύτερο περιλαμβάνει ορφικό ύμνο. 

Υπαίθριες εκθέσεις 

Αγρός, οικία, κήπος, τόπος

Τα εκθέματα αυτής της συλλογής είναι ευρήματα από τον 2ο έως τον 4ο αιώνα μ.Χ., εποχή άνθισης της Θεσσαλονίκης, όπως σαρκοφάγοι και βωμοί από τα νεκροταφεία της πόλης. Ακόμα μπορείς να δεις μια αναπαράσταση πλούσιας, αστικής κατοικίας από τα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία περιλαμβάνει αυθεντικά μωσαϊκά δάπεδα και ανακατασκευές τραπεζαρίας, υπνοδωματίων, κουζίνας και χώρου υποδοχής.

Μνήμη και λίθοι

Βρίσκεσαι στο τμήμα του Μουσείου που επικεντρώνει στο διάστημα από τον 1ο έως τον 7ο μ.Χ. αιώνα και ειδικότερα στο πως χρησιμοποιούσαν βασιλιάδες και αυτοκράτορες την πέτρα για να κοινοποιήσουν νόμους και διατάγματα. Μαζί, θα δεις πως της έδιναν μορφή οι Μακεδόνες τεχνίτες για να κατασκευάσουν ναούς, δημόσια κτήρια και φυσικά, αγάλματα ηρώων και θεών, αλλά και προτομές αρχόντων και επιφανών πολιτών.