Κληρονομιές, δωρεές, ακίνητα: Έρχεται σαρωτική μεταρρύθμιση με δύο νομοσχέδια

Κατερίνα Γερασκλή
Με στόχο την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών προχωρά στην κατάθεση δύο νέων νομοσχεδίων που έρχονται να βάλουν τέλος σε δεκαετίες γραφειοκρατίας και αναξιοποίητων ακινήτων. Οι παρεμβάσεις αυτές αφορούν τρεις βασικούς άξονες: τις σχολάζουσες κληρονομιές, τις δωρεές προς το Δημόσιο και την ευρύτερη δημόσια ακίνητη περιουσία.
Εθνικό μητρώο δωρητών και φορολογικά κίνητρα
Για τις δωρεές προς το Δημόσιο, προβλέπεται η δημιουργία Εθνικού Μητρώου Ευεργετών και Δωρητών, που θα λειτουργεί μέσω ψηφιακής πλατφόρμας. Μέσω αυτής, οι πολίτες θα μπορούν να υποβάλλουν τις προτάσεις τους για δωρεές, ενώ η Αρχή Καταπολέμησης Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες θα έχει πρόσβαση στα δεδομένα, ειδικά για δωρεές άνω των 500.000 ευρώ.
Παράλληλα, εισάγονται σημαντικά φορολογικά κίνητρα, όπως η κατάργηση του φόρου εισοδήματος (22%) για ενεργά κληροδοτήματα, καθώς και η απαλλαγή από τον φόρο δωρεάς (0,5%) προς κοινωφελή ιδρύματα.
Ριζικές αλλαγές στις σχολάζουσες κληρονομιές
Στον τομέα των σχολαζουσών κληρονομιών, δηλαδή περιουσιών που περιέρχονται στο Δημόσιο λόγω απουσίας κληρονόμων, το νέο πλαίσιο στοχεύει στην επιτάχυνση και διαφάνεια της διαδικασίας.
Βασικές καινοτομίες περιλαμβάνουν:
Αυτόματη ενημέρωση του Δημοσίου για κληρονομικά δικαιώματα μέσω διασύνδεσης με το Εθνικό Μητρώο Πολιτών και τα συστήματα του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Λειτουργία μητρώου επαγγελματιών (κηδεμόνων, εκκαθαριστών και ελεγκτών), όπου θα εγγράφονται δικηγόροι, λογιστές και ελεγκτικές εταιρείες.

Ταχεία εκκαθάριση των κληρονομιών με βάση την αξία τους.

Εκδίκαση των περιπτώσεων αμφισβήτησης του δικαιώματος του Δημοσίου από το Μονομελές Πρωτοδικείο.

Η δημόσια ακίνητη περιουσία στο μικροσκόπιο της ΕΤΑΔ
Η Ελληνική Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ) αναλαμβάνει κεντρικό ρόλο στην αξιοποίηση 36.000 ακινήτων. Ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία χαρτογράφησης, με στόχο τη δημιουργία θεματικών ομάδων ακινήτων που θα διατίθενται μέσω διαγωνισμών, με τη συμμετοχή ιδιωτών.
Ο πρώτος διαγωνισμός, που αφορά 1.000 ακίνητα, αναμένεται να προκηρυχθεί τους επόμενους μήνες, ενώ σε επόμενη φάση θα τεθεί σε εφαρμογή ειδική διαδικασία για την αξιοποίηση και των εμβληματικών ακινήτων του Δημοσίου.

Παρεμβάσεις και στο Κληρονομικό Δίκαιο
Παράλληλα με τα παραπάνω, το υπουργείο Δικαιοσύνης βρίσκεται στην τελική ευθεία για την κατάθεση προτάσεων αναθεώρησης του Κληρονομικού Δικαίου, μετά από σχεδόν 80 χρόνια ακινησίας.
Η αρμόδια επιτροπή, υπό τον καθηγητή Απόστολο Γεωργιάδη, εξετάζει καίριες αλλαγές, όπως:
Εξομοίωση του επιζώντος συντρόφου από σύμφωνο συμβίωσης με τον σύζυγο σε περιπτώσεις χωρίς διαθήκη.

Αύξηση του μεριδίου κληρονομιάς για συζύγους ή συμβιούντες.

Αποκλεισμός από την κληρονομιά σε περιπτώσεις επικείμενου διαζυγίου ή λύσης συμφώνου συμβίωσης.

Προστασία συντρόφων σε ελεύθερη σχέση, με δυνατότητα προσωρινής χρήσης της οικοσκευής ή διαμονής στην κοινή κατοικία.

Δικαίωμα σε φροντιστές ηλικιωμένων, με ενδεχόμενη αποζημίωση για την αμισθί φροντίδα που προσέφεραν.

Επιπλέον, μελετώνται μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας των ιδιόγραφων διαθηκών, η εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων ως νέου θεσμού, αλλά και παρεμβάσεις στη διαδοχή συγγενών ανιόντων βαθμού.

Οι παρεμβάσεις αυτές στοχεύουν όχι μόνο στην καλύτερη διαχείριση του δημοσίου πλούτου, αλλά και στην προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας, όπου οι ανθρώπινες σχέσεις και οι περιουσιακές μεταβιβάσεις έχουν μεταβληθεί ουσιαστικά.

‍