Σεμίνα Διγενή: «Οι απείθαρχοι»

γράφει ο Παναγιώτης Κολέλης

«Είναι διαρκώς περιστρεφόμενο, με κατακόκκινο χρώμα στην πρόσοψή του. […] Επίσης, ανασαίνει. Αντιδρά σε ερεθίσματα. Έχει σφυγμό». Περί τίνος πρόκειται; Σίγουρα για κάτι ζωντανό, με παλμό, γεμάτο ένταση, που αλληλεπιδρά με το περιβάλλον γύρω του. Μοιάζει να είναι κάτι μεγαλειώδες, αρκετά ογκώδες, κάπως επιβλητικό, που προκαλεί τον σεβασμό και το δέος των περαστικών.

Είναι ο ουρανοξύστης που έχτισε η δημοσιογράφος και συγγραφέας Σεμίνα Διγενή, με ιδιαίτερη φροντίδα, στο βιβλίο της Οι απείθαρχοι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κάκτος. Είναι κόκκινος, ένα χρώμα που υποδηλώνει ζωή, πάθος, επανάσταση, επαγρύπνηση και ευαισθησία. Πιθανότατα το χρώμα να μην είναι επιλογή της συγγραφέως, αλλά των ίδιων των ενοίκων του ουρανοξύστη – όλοι άνθρωποι που εμφορούνται από διάθεση να δημιουργήσουν, να προσφέρουν και να βιώσουν ασυναγώνιστες εμπειρίες. Δεν φοβούνται τα λάθη, τις αδυναμίες, την ανάγκη που παρουσιάζεται ορισμένες φορές να ξεκινήσουν από την αρχή. Δείχνουν διαθέσιμοι για όλα, έτοιμοι να αντεπεξέλθουν σε κάθε δυσκολία που θα παρουσιαστεί, σε κάθε εμπόδιο που θα εμφανιστεί απροσδόκητα στον δρόμο τους. Έχουν πίστη στον εαυτό τους και φροντίζουν καθημερινά να αναμετριούνται με τα όριά τους, ιχνηλατώντας άγνωστα μονοπάτια ή δημιουργώντας παλίμψηστα από τις εσωτερικές αντιφάσεις και τις αμφιταλαντεύσεις τους.

Σίγουρα, δεν πρόκειται για ένα εύκολο εγχείρημα. Η σύνθεση εκατό ετερόκλητων χαρακτήρων που εκτείνονται από τον Νίτσε, τον Ουγκό και τον Μπόουι μέχρι τον Βέγγο, τον Αϊνστάιν και τον Λένιν, περιλαμβάνοντας ακόμα και ανθρώπους που έφυγαν πρόσφατα από τη ζωή, όπως ο Τάκης Σπυριδάκης, ο Μηνάς Χατζησάββας και ο Χρήστος Σιμαρδάνης, μοιάζει με μια επικίνδυνη ακροβασία, που απαιτεί όχι μόνο προσοχή, αλλά και υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης και αυτογνωσίας.

Η αντανάκλαση κάθε μεμονωμένου χαρακτήρα που βγαίνει μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέφτη που έχει δημιουργήσει η συγγραφέας αφήνει διαφορετικά αποτυπώματα, ανεξίτηλα ίχνη, φωνές που εκπέμπουν σε άλλη ένταση, που αν τις ενώσει κανείς όλες μαζί θα οδηγηθεί πιο κοντά στο πραγματικό νόημα της ζωής. Θα συνειδητοποιήσει δικές του αβελτηρίες και αβλεψίες, προσωπικές ματαιώσεις του, ανολοκλήρωτα σχέδια, αλλά και όνειρα που παραμένουν ακόμα βαθιά ριζωμένα μέσα του. Θα δει τον εαυτό του να απογυμνώνεται από οτιδήποτε περιττό ή ανούσιο, συζητώντας γι’ αυτό, προκειμένου να το ξορκίσει οριστικά από την προσωπική του επικράτεια. Μερικές φορές θα νιώσει να παλινδρομεί ανάμεσα στη ζωή όπως είναι σήμερα και σε περασμένες αναμνήσεις. Θα αισθανθεί μελαγχολία για όσα δεν έγιναν και προσμονή για όσα πρόκειται να συμβούν, ισορροπώντας κάπου ανάμεσα στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον.

«Τι σημασία έχει πόσες ερωτικές πανωλεθρίες υποστήκαμε ή προκαλέσαμε; Σημασία έχει το πώς αναδυθήκαμε απ’ αυτές…» αναφέρει η Μαρλέν Ντίτριχ, η γυναίκα που γοήτευσε όσο καμία άλλη τον Αμερικανό συγγραφέα Έρνεστ Χέμινγουεϊ.

Η Σεμίνα Διγενή στο δεύτερο βιβλίο της κάνει ένα πιο στέρεο βήμα προς τη μυθοπλασία, κατασκευάζοντας πιο πολύπλευρους χαρακτήρες, ενώ παράλληλα συνθέτει με δεξιοτεχνία ένα σφιχτοδεμένο περιβάλλον που δεν χωλαίνει και δεν λοξοδρομεί από την ανάγκη να διηγηθεί μια ιστορία που μας αφορά όλους. Χρησιμοποιώντας κατά βάση τον διάλογο και τις γνώσεις που έχει αποκομίσει καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας της, εναλλάσσει συνεχώς το δραματικό στοιχείο με τη συναισθηματική ανεμελιά και το γκροτέσκο χιούμορ, μέσα από τη βοήθεια γεύσεων, τραγουδιών, συναισθημάτων, ερωτημάτων, γνωμικών, μιμήσεων και γενικότερα μιας σουρεαλιστικής επίστρωσης που καταλαμβάνει το βιβλίο από την αρχή μέχρι το τέλος.

 Αυτή η τρέλα είναι που αλλάζει άρδην συνήθως τις συνθήκες δόμησης του κόσμου μας.

Ξεχωριστό κομμάτι του αποτελεί το γεγονός πως η συγγραφέας γίνεται εξομολογητική, προσθέτοντας στην αφήγηση προσωπικά της βιώματα – τη σχέση της με τους γονείς της, τις ψυχολογικές διακυμάνσεις της, τα αγχωτικά deadlines στην εργασία της, τα φασολάκια της γιαγιάς της, κ.ά. Αυτό κάνει το βιβλίο πιο ευαίσθητο, με τον αναγνώστη να αισθάνεται όχι μόνο μεγαλύτερη οικειότητα αλλά και περισσότερο απελευθερωμένος. Πάνω στις ζωές των άλλων προβάλλει τη δική του ζωή, με τις προσωπικές του ανάγκες, επιδιώξεις και περιορισμούς. Πλάθει καινούργιες εικόνες, αναμορφώνει όσες δεν του αρέσουν, καταχωνιάζει βαθιά αυτές που τον στεναχωρούν ή του θυμίζουν κατάρτια που έσπασαν από τον δυνατό αέρα.

Παράλληλα, η Σεμίνα Διγενή έχει χτίσει το κάθε κεφάλαιο με τέτοιον τρόπο, ώστε να τελειώνει κάθε φορά και με μια διαφορετική λέξη, που υποδηλώνει άλλοτε μια συναισθηματική κατάσταση και άλλοτε σκόρπιες σκέψεις, εικασίες, συμπεράσματα, εννοιολογικές κατακλείδες ή ακόμα και χαρακτηριστικά που διέπουν τον σύγχρονο κόσμο. Αν, μάλιστα, κάποιος φροντίσει να τα ενώσει όλα μαζί, μπορεί στο τέλος να δει να διαμορφώνεται δίπλα στον ουρανοξύστη και ένα δέντρο –κόκκινο κι αυτό– με ζουμερούς καρπούς, προορισμένους να τους απολαμβάνει όλος ο κόσμος. Κι αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά του συγκεκριμένου βιβλίου με τα υπόλοιπα: τα δημιουργήματα και οι εμπνεύσεις των πρωταγωνιστών του δεν διατίθενται αποκλειστικά για λίγους και εκλεκτούς.

Είναι στιγμές που αναρωτιέται κανείς αν θα μπορούσε να ζήσει μέσα σε αυτόν τον ιδιότυπο ουρανοξύστη, αν θα κατάφερνε να συμβιώσει με τόσο προβεβλημένους, αλλόκοτους, ετερόδοξους ανθρώπους, με πρόσωπα που εξέλιξαν, αν μη τι άλλο, τον τρόπο αντίληψης και διαμόρφωσης του κόσμου. Δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό το ερώτημα και δεν μπορεί να τη δώσει ούτε η συγγραφέας, που ήρθε σε επαφή με αρκετά τέτοια πρόσωπα στη ζωή της.

Αυτή την απάντηση ανασκαλεύει μέσα στο βιβλίο της και η ίδια, όχι μόνο ψάχνοντας να βρει τι κέρδισε και τι έχασε από την τριβή μαζί τους, αλλά και προσπαθώντας να υπολογίσει προς τα πού γέρνει τελικά η πλάστιγγα. Μάλλον προς την «απειθαρχία», προς την ανάγκη να συνεχίσει να αμφιβάλλει, να αναρωτιέται και να ψάχνει για όλα εκείνα που θα κάνουν τη ζωή της πιο αρμονική και πιο πλήρη. Κι αυτό, θέλοντας και μη, είναι ένα ταξίδι μακρύ και επίπονο, χωρίς διαλείμματα, προφάσεις και δικαιολογίες, που για να πετύχει θα πρέπει να ακολουθήσουμε τη συμβουλή που μας δίνει μέσα στο βιβλίο ο Ρόμπιν Γουίλιαμς: «Σου έχει δοθεί μια μικρή σπίθα τρέλας. Δεν πρέπει να τη χάσεις». Αυτή η τρέλα είναι που αλλάζει άρδην συνήθως τις συνθήκες δόμησης του κόσμου μας.

Οι απείθαρχοι
Σεμίνα Διγενή
Κάκτος
424 σελ.
ISBN 978-960-382-395-7
Τιμή €19,08