Πρόεδρος Αναστασιάδης: Τραβά «κόκκινη γραμμή»

Εκ βαθέων συνέντευξη στους, Ανδρέας Πιμπίσιης, Ανδρούλα Ταραμουντά, Κώστας Βενιζέλος, Φρίξος Δαλίτης

Μήνυμα προς τον ΓΓ του ΟΗΕ και τη διεθνή κοινότητα πώς δεν πρόκειται να αποδεχθεί προαπαιτούμενα που αξιώνει η τουρκική πλευρά για επανέναρξη του διαλόγου, στέλλει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Στη συνέντευξή του στον «Φ», ο Νίκος Αναστασιάδης απαντά στις νέες προκλητικές τουρκικές παράνομες ενέργειες στην περίκλειστη περιοχή Αμμοχώστου. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης τονίζει ότι έχει κόκκινες γραμμές με ζητούμενο πάντα ενός λειτουργικού, βιώσιμου και ομόσπονδου κράτους εντός των παραμέτρων των ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ. Απαντήσεις δίνει και στις προτροπές προερχόμενες από το ΑΚΕΛ για αξιοποίηση της πρότασης του που αφορά το δέλεαρ του φυσικού αερίου προς την Άγκυρα, παραπέμπει στη σύγκλιση για τη διαχείριση όσο και για τον διαμοιρασμό των εσόδων. Την ίδια ώρα, δηλώνει την αποφασιστικότητα της Κυβέρνησης να προχωρήσει σε μέτρα ως απάντηση των τουρκικών κινήσεων στην Αμμόχωστο.  

- Είχατε δηλώσει πριν την άφιξη Ερντογάν ότι αν κάνει κίνηση στην Αμμόχωστο θα είναι η ταφόπλακα του Κυπριακού. Έχει κάνει την κίνηση. Τι απαντάτε;

- Θεωρώ ότι αυτό που έγινε, είναι το πρώτο βήμα για να ακολουθήσουν τα επόμενα. Είναι ένας είδος υπαγωγής της περίκλειστης πόλης υπό το παράνομο καθεστώς. Όντως, η τυχόν εμμονή σε αλλαγή του στάτους της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, χωρίς αμφιβολία εξουδετερώνει ένα από τα σημαντικά διαπραγματευτικά κεφάλαια που περιλαμβανόταν στο πλαίσιο Γκουτέρες και αφορά τις εδαφικές αναπροσαρμογές. Το κεφάλαιο δηλαδή που κατ΄ εξοχήν αφορά τη δική μας πλευρά, τους πρόσφυγες μας. Είναι επίσης κάθετα αντίθετο με τους χάρτες που ανταλλάξαμε και συνεπώς εν τη ουσία είναι μια σαφής ένδειξη των τουρκικών προθέσεων όσον αφορά την αποδοχή επιστροφής υπό κατοχή εδαφών. Συνεπώς αυτή τη στιγμή, εκείνο που κάνουμε, είναι να αντιδρούμε με τα όσα απαιτούνται διαβήματα προς τον οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών και  την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και φαίνεται οι προσπάθειες μας να βρίσκουν ανταπόκριση μέσα από τις ανακοινώσεις σημαντικών χωρών όσον αφορά τη νέα παράνομη κίνηση της Τουρκίας. Ευελπιστώ και για μία ισχυρή δήλωση του Προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας. 

- Θεωρείτε ότι με τα διαβήματα μπορεί να αρθούν οι παράνομες ενέργειες;

- Δεν ζω με ψευδαισθήσεις. Εκείνο το οποίο έχει σημασία όμως είναι να καταδικαστούν οι νέες επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας, προκειμένου να αναχαιτιστούν ή να αποκοπούν περαιτέρω βήματα που να οδηγήσουν σε αυτό που είπα. Δηλαδή στον τερματισμό κάθε ελπίδας επίλυσης του Κυπριακού. Διότι ένα από τα κεφαλαιώδη ζητήματα είναι και οι εδαφικές αναπροσαρμογές, χωρίς να αγνοώ το περιουσιακό, τις εγγυήσεις, τα κατοχικά στρατεύματα και σωρεία άλλων θεμάτων που παραμένουν προς επίλυση.

- Προφανώς εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα, δεν αρκούν οι φραστικές καταδίκες. Θα πρέπει να υπάρξει κόστος στην Τουρκία για να κάνει αναπροσαρμογή των σχεδιασμών της.

- Δεν διαφωνώ μαζί σας. Τα προβλήματα, όμως, που αντιμετωπίζουμε, είτε αφορούν τη διεθνή κοινότητα είτε την ΕΕ εν πολλοίς εξαρτώνται από τα συμφέροντα της κάθε μιας των χωρών που μετέχουν σε αυτούς τους οργανισμούς. Δεν είναι ένα φαινόμενο σημερινό. Είναι μία διαχρονική διεθνής πρακτική των κρατών, ασχέτως των υποστηρικτικών δηλώσεων. Την ώρα που επιβάλλεται να πάρουν κάποια μέτρα, αρχίζουν να μετρούν και ποιο θα είναι το όφελος και ποιο το κόστος στην οικονομία και στα συμφέροντα της χώρας τους. Υποστηρικτικές θέσεις έχει υιοθετήσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στο παρελθόν, με αυστηρή μάλιστα γλώσσα, πλην όμως όταν καλούνταν να υιοθετήσουν κυρώσεις, δεν γινόταν κατορθωτό να διαμορφωθεί η ομοφωνία που απαιτείται προκειμένου να ληφθούν τέτοιες αυστηρές κυρώσεις που θα προκαλέσουν κόστος στην Τουρκία. Δυστυχώς αυτή είναι η πραγματικότητα.

- Το ξέρουν προφανώς αυτό οι Τούρκοι και το αξιοποιούν δεόντως…

- Το ξέρουν όχι μόνο από την Κύπρο αλλά και από τις παραβιάσεις στο Αιγαίο, τις επεμβάσεις στη Λιβύη, στη Συρία, στο Ιράκ, το Νακόρνο Καραμπάχ κ.λπ. Όλοι καταδικάζουν τις τουρκικές ενέργειες, όλοι θεωρούν ότι η Τουρκία έχει υπερβεί τα εσκαμμένα, πλην όμως παραμένουν σε δηλώσεις. Και είναι εξόφθαλμο ότι οι μεν χώρες του ΝΑΤΟ, με το πρόσχημα ότι πρέπει να κρατήσουν την Τουρκία ως ένα ισχυρό σύμμαχο εντός του οργανισμού, η δε άλλη δύναμη που είναι η Ρωσία, θα ήθελε να δει να διασπάται το ΝΑΤΟ και υπάρχει ένας ανταγωνισμός, μέσα από τις πράξεις, ενέργειες ή προσφορές για να κερδίσουν έναν υπερφίαλο ηγέτη, ο οποίος έχει την εντύπωση ότι μπορεί να αναστήσει την οθωμανική αυτοκρατορία.

- Άρα οι δυνατότητες ανατροπής των τουρκικών σχεδιασμών είναι ανύπαρκτες;

- Όχι, δεν είπα κάτι ανάλογο, θεωρώ ότι  υπάρχουν όρια. Πιστεύω ότι σταδιακά και με τα διαβήματα που γίνονται αλλά και τις αυθαίρετες ενέργειες του Ερντογάν, εκτιμώ ότι κάποια στιγμή ο Τούρκος Πρόεδρος είτε θα υποχρεωθεί να αναθεωρήσει τις πολιτικές του ή θα ευρεθεί χωρίς αμφιβολία εκτεθειμένος σε κυρώσεις. Είτε τούτες αφορούν το Κυπριακό, είτε αφορούν τις παρασπονδίες όπως τις βλέπουν οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, είτε κάτι που αφορά τη Ρωσία.  

- Το Κυπριακό φαίνεται να αλλάζει πεδίο μετά το Κραν Μοντάνα. Το είπε ή το άφησε να εννοηθεί και ο ΓΓ του ΟΗΕ με κάποιες αναφορές του, η κ. Σπέχαρ δήλωσε ότι τα ψηφίσματα του ΣΑ δεν πρέπει να τα βλέπουμε περιοριστικά, οι Τούρκοι θεωρούν ότι έχει κλείσει ο κύκλος των συζητήσεων… 

- Αυτό λέχθηκε, εάν θυμάστε, αμέσως μετά το Κραν Μοντάνα. Είχε πει ότι οι συζητήσεις πλέον πρέπει να γίνουν πάνω σε άλλη βάση. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλαμε για επανέναρξη του διαλόγου. Θυμάστε τότε την προσπάθεια για να βρεθούν κάποιες παράμετροι που θα μας οδηγούσαν σε ουσιαστικές συνομιλίες. Από το 2018 έγιναν μία σειρά ενεργειών που καταδεικνύουν  ότι δεν έχουμε παραλείψει τίποτε που μπορούσε να γίνει, προκειμένου να ενθαρρύνουμε τον ΓΓ να συγκαλέσει ένα νέο κύκλο συνομιλιών στη βάση των όσων είχαν συζητηθεί, των συγκλίσεων αλλά και εκεί όπου είχαμε μείνει κατά το τέλος της Συνόδου για την Κύπρο στο Κραν Μοντάνα. Δυστυχώς, η Τουρκία με διάφορα προσχήματα, κατόρθωσε να επιτύχει τη δημιουργία κενού διαπραγματεύσεων, για να εμφανιστεί στην άτυπη Σύνοδο της Γενεύης με τη θέση ότι η βάση λύσης πρέπει να είναι τα δύο κράτη. Κάτι το οποίο ήταν ανέκαθεν ο στόχος της. Είτε η δημιουργία «ανεξαρτήτου τουρκοκυπριακού κράτους», είτε ο έλεγχος της νέας κατάστασης πραγμάτων, μέσα από τις αξιώσεις που προέβαλλε, μετατρέποντας την Κυπριακή Δημοκρατία εν τη ουσία, σε προτεκτοράτο της Άγκυρας.

- Υπάρχουν σκέψεις να υπάρξει μετακίνηση και από δικής μας πλευράς, από τη ΔΔΟ ή από το κεκτημένο των μέχρι σήμερα συνομιλιών, ούτως ώστε να σπάσει το αδιέξοδο; 

- Η οποιαδήποτε κίνηση αποδοχής των αξιώσεων της Άγκυρας και του εκπροσώπου της στα κατεχόμενα, θα είναι εκτροπή από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και των όρων εντολής του ΓΓ του ΟΗΕ. Το έχω καταστήσει σαφές και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης Ιουνίου, παρισταμένου και του ΓΓ του ΟΗΕ ότι το κοινό έδαφος δεν θα έπρεπε να το αναζητά, διότι αυτό υπάρχει ή εμπεριέχεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και στους όρους εντολής του ΓΓ. Το επανέλαβα την επομένη στην κατ’ ιδίαν συνάντηση μας. Συνεπώς, θα ήτο ευκολότερο εις εμέ, προκειμένου να παρεμβάλω κώλυμα στην επανέναρξη του διαλόγου, να δηλώνω ότι δεν προσέρχομαι στο διάλογο εάν δεν υλοποιήσουν τα ψηφίσματα και διατηρήσουν το καθεστώς της Αμμοχώστου, ή αν δεν τερματιστούν οι εγγυήσεις και αποχωρήσουν τα κατοχικά στρατεύματα. Σε μια ανάλογη περίπτωση, θα κατηγορούμαστε ότι θέτουμε προαπαιτούμενα. Το ακούω και από το εσωτερικό μέτωπο αυτό, δυστυχώς. Συνεπώς δεν μπορεί να θέλουν οι Τούρκοι να εγείρουν συνεχώς θέματα που μόνο η μία πλευρά ωφελείται, χωρίς ποτέ να υπάρχει η ευαισθησία για τις ανησυχίες και της ελληνοκυπριακής κοινότητας. 

- Σας κατηγορούν ότι ουσιαστικά εσείς ξεκινήσατε να ξετυλίγετε το νήμα μίας άλλης λύσης…

- Το έχω κατ’ επανάληψη διαψεύσει. Αυτό το οποίο έγινε είναι ότι στην προσπάθεια να αποφευχθεί αυτό το οποίο θα μετέτρεπε την Κύπρο σε προτεκτοράτο, δηλαδή η μία θετική ψήφος για όλες τις αποφάσεις, υποβλήθηκε η πρόταση για την αποκέντρωση εξουσιών. Δηλαδή αυξημένη αυτονομία των δύο πολιτειών έτσι ώστε να μειωθούν τα θέματα που αποφασίζει η κεντρική κυβέρνηση. Η θετική ψήφος να ασκείται, μόνο εάν η πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο, θα επηρέαζε αρνητικά τα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Παρά το γεγονός ότι το 2014 είχε σαφέστατα συμφωνηθεί ότι ούτε η κεντρική κυβέρνηση επιτρέπεται να παρεμβαίνει στα εσωτερικά της μίας ή της άλλης εκ των δύο συνιστωσών πολιτειών ή ουδεμία εκ των δύο πολιτειών, θα είχε το δικαίωμα παρέμβασης εις τις εξουσίες της κεντρικής κυβέρνησης ή άλλου συνιστώντος κρατιδίου. Αυτή η πρόταση που είναι απολύτως συνεπής με όσα συζητούσαμε, κακοπροαίρετα, ερμηνεύεται από ορισμένους ότι οδηγεί σε εκτροπή από τη βάση λύσης του Κυπριακού.

- Αυτή τη στιγμή υπάρχει η εμμονή της Τουρκίας, την οποία επανέλαβε και ο κ. Ερντογάν κατά την επίσκεψη του: είτε να συναινέσουμε με προαπαιτούμενο την κυριαρχική ισότητα, είτε δεν θα πάμε σε συνομιλίες. Τι θα κάνουμε σε αυτή την περίπτωση; Στο παρελθόν σε ανάλογες περιπτώσεις, αυτή που υποχωρούσε ήταν η ελληνοκυπριακή πλευρά.

- Το έχω καταστήσει σαφές ότι δεν τίθεται θέμα να δεχτώ προαπαιτούμενα για να πάω σε συνομιλίες. Από την ώρα που όπως ζητούν, θα γίνει αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας, ή κυριαρχία ενός παράνομου μορφώματος, οι συνομιλίες θα είναι καταδικασμένες να αποτύχουν. Στόχος τους είναι τα δύο κράτη. Πού θα κάνουν υποχωρήσεις; Στα στρατεύματα; Αφού θα είναι κυρίαρχο κράτος θα μπορούν να φιλοξενούν όποιους θέλουν. Στο θέμα των εγγυήσεων; Θα πουν ότι οι εγγυήσεις είναι μόνο για το δικό τους κρατίδιο, αλλά την ίδια ώρα δεν θα παύουν να αποτελούν απειλή για το άλλο κρατίδιο. Ή στα θέματα των εδαφικών αναπροσαρμογών για τα οποία βλέπουμε πως συμπεριφέρονται σήμερα στην Αμμόχωστο; Δεν θα αποδεχθούν την οποιαδήποτε εδαφική αναπροσαρμογή με αποτέλεσμα να οδηγήσουν σε αδιέξοδο. Θα είναι τέτοιες οι αξιώσεις τους όσον αφορά τους τρόπους διακυβέρνησης που θα οδηγήσουν σε μία λύση μη λειτουργική, για να είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει.

Λήψη μέτρων για Τατάρ και άλλα πρόσωπα του κατοχικού καθεστώτος

- Πέραν από τις κινήσεις που κάνουμε για να αποσπάσουμε υποστήριξη από τρίτους, υπάρχουν στο σχεδιασμό κινήσεις για μονομερείς ενέργειες από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας για να απαντήσουμε στην τουρκική κίνηση;

- Υπάρχει ένας προβληματισμός για κάποια μέτρα τα οποία θέλουμε να είναι και σύννομα, δηλαδή να συνάδουν με το Σύνταγμα και με το πρωτόκολλο της Πράσινης Γραμμής. Δεν θέλουμε να βρεθούμε στη θέση που είναι σήμερα η Τουρκία. Όμως θεωρώ ότι κάποια μέτρα μπορούν να υιοθετηθούν και εάν κάποιοι θέλουν να τα αμφισβητήσουν ας προσφύγουν στα Δικαστήρια.

- Αναφέρεστε σε περιορισμούς στα οδοφράγματα;

- Όχι. Αναφέρομαι στην αφαίρεση των ταξιδιωτικών εγγράφων. Δεν μπορεί κάποιος ο οποίος δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και ισχυρίζεται ότι έχει δικό του κράτος να κατέχει το διαβατήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας, να προπαγανδίζει υπέρ της απόσχισης, υπέρ της διχοτόμησης της χώρας, την ώρα που το Σύνταγμα προβλέπει ότι θα πρέπει να είσαι πιστός στις συνταγματικές διατάξεις και να υπερασπίζεσαι την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας σου.

- Μιλάτε για τον κ. Τατάρ;

- Και όχι μόνο. Υπάρχει ολόκληρος κατάλογος ονομάτων.

- Και όταν μιλάτε για προσφυγή στη Δικαιοσύνη, εννοείτε από τους επηρεαζόμενους;

- Βεβαίως. Εάν θεωρήσουν ότι είναι παράνομη η ενέργεια μας, ας προσφύγουν στα δικαστήρια για να δικαιωθούν. Μιλούμε για πρόσωπα ή αξιωματούχους του παρόντος κατοχικού καθεστώτος και όχι για το σύνολο των Τουρκοκυπρίων.

Με καλούν να αναιρέσω τις συγκλίσεις και τη συμφωνία για φ. αέριο…

- Είμαστε πάντως μακριά από του να ξεκινήσουμε συνομιλίες;

- Δεν βλέπω ούτε στην έκθεση του ΓΓ του ΟΗΕ να αναφέρεται έστω ως πρόθεση να συγκαλέσει συνομιλίες. Να σημειώσω ότι ο ΓΓ στη Γενεύη, είχε εισηγηθεί τον διορισμό ειδικού αντιπροσώπου που θα εργαστεί για να υπάρξει ζεύξη θεμάτων. Δηλαδή ποιο θεωρεί η ελληνοκυπριακή πλευράς ως ένα το σημαντικοτέρων θεμάτων, ποιο η τουρκοκυπριακή πλευρά, να αντιμετωπιστούν συνδυασμένα. Ή ακόμη μια καλή βάση θα μπορούσε να είναι δέσμη θεμάτων όπως ήταν το πλαίσιο το οποίο κατετέθη στο Κραν Μοντάνα για να υπάρχει μία αλληλοεξάρτηση των ζητημάτων κατά τη συζήτηση αλλά πάντα με δεδομένο πώς τίποτε δεν συμφωνείται εάν δεν συμφωνηθούν τα πάντα.

- Οι κινήσεις στην Αμμόχωστο, αλλά και γενικότερα οι κινήσεις από πλευράς Τουρκίας για αλλαγή της βάσης λύσης, ξεκίνησαν αμέσως μετά το Κραν Μοντάνα. Μήπως δεν έγινε σωστή εκτίμηση των κινδύνων ότι μπορούσαμε να φτάσουμε μέχρι εδώ;

- Εννοείτε ότι στο Κραν Μοντάνα έπρεπε να δεχτούμε αυτά που η Τουρκία προέβαλλε, ανεξάρτητα  από το τι ο ΓΓ του ΟΗΕ στην έκθεση του της 28η Σεπτεμβρίου αναφέρει ρητά; Ο ίδιος ο ΓΓ αναφέρει ότι είχε σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά τις εσωτερικές πτυχές. Και αναφέρεται ιδιαίτερα στη διακυβέρνηση, την κατανομή αρμοδιοτήτων και την αποτελεσματική συμμετοχή. Εκεί όπου λείπει η αντικειμενικότητα από την έκθεση του ΓΓ και δεν διστάζω να το πω, είναι εκεί που καταγράφει ότι οι εγγυήτριες δυνάμεις ήταν θετικές, κάτι που είναι εντελώς ξένο προς την πραγματικότητα, αφού η Τουρκία επέμενε στη διατήρηση των εγγυήσεων με δικαίωμα αναθεώρησης και όχι με ημερομηνία κατάληξης, ενώ η Ελλάδα ήθελε την κατάργηση των εγγυήσεων και την αποχώρηση των στρατευμάτων. Πού συνέβαλε θετικά η Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη; Υπενθυμίζω πως ο λόγος διακοπής των διαπραγματεύσεων στο Κραν Μοντάνα, ήταν ακριβώς η εμμονή της Τουρκίας στη διατήρηση των εγγυήσεων και στη μόνιμη παρουσία κατοχικών στρατευμάτων. Συνεπώς, έπρεπε να αποδεχθώ κάτι που θα μετέτρεπε την Κύπρο ή τους Τουρκοκύπριους ως ελεγχόμενο μέρος της Τουρκίας; Ενδεχομένως να επέτρεπαν να λειτουργήσει για κάποιο χρονικό διάστημα το σύστημα, αλλά ό,τι συνέβη με την ανάδειξη του Τατάρ, θα γινόταν εν συνεχεία για ανατροπή ή μη λειτουργία του κράτους  και ως αποτέλεσμα θα ήταν η κατάρρευση. 

- Ναι αλλά από το 2018 γίνονταν ενέργειες στην Αμμόχωστο…

- Από την πρώτη στιγμή είχαμε αντιδράσει και κρούσαμε τον κώδωνα του κινδύνου. Επισημαίναμε παντού και  από τα πρώτα βήματα πως οι ενέργειες και αποφάσεις τους προετοίμαζαν μία νέα πολιτική όσον αφορά και τις εδαφικές αναπροσαρμογές αλλά και την μορφή λύσης του κυπριακού προβλήματος. Δεν περιοριστήκαμε σε καταγγελίες. Είναι σωρεία ενεργειών που έκτοτε έγιναν,  αλλά δυστυχώς εις ώτα μη ακουόντων, του ΓΓ μη εξαιρουμένου ή των εδώ αντιπροσώπων του που τον ενημέρωναν κατά τρόπο που δεν ήταν αντικειμενικός.

 - Είναι γνωστό όμως το πώς αντιδρά η διεθνής πολιτική σκηνή και σε αυτή την φάση οι πιέσεις να ασκηθούν πάλι πάνω σας. Ακούγεται ακόμα και από πολιτικούς ηγέτες εδώ  ότι θα έπρεπε να δώσετε πολιτική ισότητα, να κάνετε κίνηση για το φυσικό αέριο προκειμένου να επανέλθετε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Έχετε κόκκινες γραμμές σε αυτές τις πιέσεις που αναμένεται να ασκηθούν πάνω σας; 

- Η δική μου κόκκινη γραμμή είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει μία λύση που να στηρίζεται στα ψηφίσματα, να οδηγεί σε λειτουργικό, βιώσιμο και ομόσπονδο κράτος. Βιώσιμο και λειτουργικό και όχι θνησιγενές και να οδηγεί σε αυτό που η Τουρκία έκανε ξεκάθαρο και με τις προτάσεις που κατέθεσε στην άτυπη διάσκεψη στη Γενεύη. Να υποχωρήσω σε τι;  Να αποδεχθώ τι από αυτά; Όσον αφορά αυτά που καλούμαι να πράξω, να υπενθυμίσω ότι για τον φυσικό πλούτο υπήρξε σύγκλιση τόσο ως προς τη διαχείριση ως και προς τον διαμοιρασμό των εσόδων. Το 2015 η σύγκλιση επαναβεβαιώθηκε με τον κ. Ακιντζί. Πέραν αυτού και προκειμένου να μην υπάρχει αμφιβολία ότι οι Ελληνοκύπριοι θα ήτο ποτέ δυνατό να σφετεριστούν τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, έγινε το Εθνικό Ταμείο Υδρογονανθράκων. Υπέβαλα την πρόταση τον Αύγουστο του 2019 για το άνοιγμα καταπιστευτικού λογαριασμού, με δικαίωμα των Τουρκοκυπρίων ακόμα και πριν τη λύση να αποσύρουν χρήματα. 

Ο  μόνος όρος που θέσαμε ήταν ότι η Τουρκία θα αναγνώριζε το σύνολο της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας πράγμα που στην πραγματικότητα θα ήταν προς όφελος και των τουρκοκυπρίων. Επομένως είναι αυτό που είπα προηγουμένως. Κάθε φορά ανοίγουν ένα θέμα και το κάνουν για να κερδίσουν κάτι. Δεν είναι για πάρε- δώσε, δεν είναι για διαπραγμάτευση, όχι για να δώσουν. 

Σε ό,τι αφορά την πολιτική ισότητα, να θυμίσω πως η μόνη γραπτή και ολοκληρωμένη πρόταση που κατατέθηκε στο Κραν Μοντανά, ήταν η δική  μου, η οποία μάλιστα χαιρετίστηκε από τον ΓΓ του ΑΚΕΛ. Ο ίδιος ο ΓΓ του ΟΗΕ στην έκθεση του, αναγνωρίζει και καταγράφει επίσης το ότι στα ζητήματα διακυβέρνησης, και ιδιαίτερα στο ζήτημα της αποτελεσματικής συμμετοχής υπήρξε σημαντική πρόοδος. Παρέμειναν ελάχιστα εκκρεμή ζητήματα αναφέρει.

Συνεπώς, από τη μια ζητούν την κυριαρχία από την άλλη πρέπει να γίνει η συμφωνία δίκαιου διαμοιρασμού, ενώ υπάρχει σύγκλιση, υπάρχει συμφωνία. Για αυτό άλλωστε και ο ΓΓ του ΟΗΕ δεν το περιέλαβε ως πρόβλημα στα έξι σημεία του πλαισίου που υπέβαλε στο Κραν Μοντάνα. 

Συνεπώς αυτό που με καλούν είναι να αναιρέσω τις συγκλίσεις και τη συμφωνία για υδρογονάνθρακες που δεν γνωρίζω πότε και πως θα ολοκληρωθεί και να μπούμε σε μια περιπέτεια με τα θέλω της Τουρκίας. Γιατί να μπει ως προτεραιότητα και σε νέα βάση κάτι που έχει ήδη συμφωνηθεί; Δεύτερο, εάν μου εισηγούνται προτάσεις, να τις κάνουν πιο συγκεκριμένες.

Κλείνει το κεφάλαιο Προεδρίας ο Νίκος Αναστασιάδης

Κλείνει οριστικά και αμετάκλητα το κεφάλαιο τρίτης θητείας ο Νίκος Αναστασιάδης, ξεκαθαρίζοντας πως δεν πρόκειται να διεκδικήσει επανεκλογή στο προεδρικό αξίωμα σε καμία περίπτωση και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Στο Β’ Μέρος της συνέντευξής του στον «Φ», ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας βάζει τέλος στα σενάρια που διαρρέουν περί σκέψεων διεκδίκησης μίας ακόμη θητείας. 

Σχολιάζει την επόμενη μέρα και απαντά αν θα δώσει δακτυλίδι, πως δεν είναι ούτε βασιλιάς ούτε πρίγκιπας για να δώσει δαχτυλίδι χρίζοντας διάδοχο και παραπέμπει στο παγκύπριο συνέδριο του ΔΗΣΥ για αποφάσεις. Ο Νίκος Αναστασιάδης, σχολιάζει τα όσα διαδραματίστηκαν την περασμένη Κυριακή έξω από το Προεδρικό και το συγκρότημα «ΔΙΑΣ» και δηλώνει την αποφασιστικότητα της Κυβέρνησης να αντιμετωπίσει με έργα όποιες ενέργειες γίνονται ενάντια στο σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας. Αναφέρεται σε απόφαση του κράτους να στηρίξει την αποκατάσταση των ζημιών στο συγκρότημα «ΔΙΑΣ», τόσο σε σχέση με τις κτηριακές ζημιές όσο και σε σχέση με τις ζημιές των υπαλλήλων του συγκροτήματος. Μιλά ακόμη για την κυβερνητική πρόθεση εντατικοποίησης της ενημέρωσης του κοινού για τον εμβολιασμό. 

- Δέχεστε κριτική ότι στη συνολική διευθέτηση του Κυπριακού αλλά και άλλων ζητημάτων η προτεραιότητα σας είναι η προεδρική καρέκλα. Τι απαντάτε;

- Εάν οι βλέψεις μου ήταν η προεδρική καρέκλα, δεν θα υπέβαλλα εφτά μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές του 2018 γραπτές προτάσεις και επί των έξι σημείων του πλαισίου του ΓΓ του ΟΗΕ, όταν η άλλη πλευρά είχε υποβάλει μία μόνο πρόταση και αφορούσε στη διατήρηση των εγγυήσεων και τη μόνιμη παρουσία τουρκικών στρατευμάτων. Και όταν μιλούμε για μόνιμη παρουσία θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι αυτό το οποίο ελέχθη μεταξύ του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και του ΓΓ του ΟΗΕ\ εν τη ουσία ήταν δημιουργία στρατιωτικής βάσης, όχι με 650 Τούρκους στρατιώτες, όπως προβλέπουν οι συνθήκες του 1960 αλλά με 1.800. Και πέραν αυτού, το έχω δηλώσει ότι δεν πρόκειται να διεκδικήσω επανεκλογή το 2023. Και συνεπώς δεν στέκονται οι ισχυρισμοί ότι τάχα θα επιθυμούσα να παραμείνει άλυτο το Κυπριακό για να κερδίσω την εύνοια του λαού για να επανεκλεγώ. 

Αυτοί που το λένε θεωρούν άραγε ότι η πλειοψηφία των Κυπρίων δεν επιθυμεί λύση;

- Αμέσως μετά τις βουλευτικές εκλογές από συνεργάτες σας διέρρεε ότι θα πάτε για 3η θητεία… 

- Ο ίδιος υπέβαλα τροποποίηση του Συντάγματος από το 2013 ώστε να περιοριστούν οι θητείες του Προέδρου στις δύο. Αυτό έγινε κατορθωτό μετά το 2018. Η απόφαση μου είναι συνειδητή, τελική, οριστική και αμετάκλητη.

- Αν το δικαιολογούν οι συνθήκες;

- Δεν υπάρχουν δικαιολογίες.

- Θα δώσετε δακτυλίδι σε προεδρικό υποψήφιο;

- Εάν ήμουν πρίγκιπας ή βασιλιάς, θα το έκανα. Υπάρχει κόμμα με συντεταγμένες και δημοκρατικές διαδικασίες και αυτό αποφασίζει. Δεν πρόκειται με κανένα τρόπο να παρέμβω. Είναι θέμα του παγκυπρίου συνεδρίου του κόμματος η επιλογή προεδρικού υποψηφίου.

- Μια θλιβερή σελίδα για την ιστορία του κυπριακού κράτους ήταν τα επεισόδια της περασμένης Κυριακής…

- Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι μία όντως θλιβερή και απαράδεχτη κατάσταση η οποία έχει εκφύγει των ορίων της ελεύθερης έκφρασης. Αυτό το οποίο συνέβη την Κυριακή ήταν εις βάρος της ελευθερίας του Τύπου. Η επίθεση στο συγκρότημα Δίας το καταμαρτυρεί. Είναι η έλλειψη ανοχής σε μία άποψη που στηρίζεται σε επιστημονική καθοδήγηση και γνώση, σε σχέση με όσους αποδέχονται συνωμοσίες, καλλιεργούν δοξασίες που βασίζονται σε προφητείες ή σε αναιτιολόγητα ενδεχόμενα και αποτελούν βεβαίως μία μειοψηφία που θέλει να επιβάλει την άποψη της και στο κράτος και στους πολίτες, ωσάν να μην είναι και οι ίδιοι μάρτυρες του πόσοι αρνητές του εμβολιασμού, έχουν προσβληθεί από τον ιό, έχουν κινδυνεύσει και έχουν χάσει τη ζωή τους. Το σημαντικότερο απ’ όλα είναι η ασέβεια προς τον συνάνθρωπο. Η μη αποδοχή της επιστημονικής άποψης και η υιοθέτηση των διαφόρων θέσεων που εκφράζουν κομπογιαννίτες ή συνωμοσιολόγοι δεν είναι παρά μια πράξη ενάντια στο σύνολο, στην υγεία, στη ζωή και στην οικονομία του τόπου.

- Ακριβώς πάνω σε αυτό, μήπως θα έπρεπε να γίνει μία πιο οργανωμένη καμπάνια ενημέρωσης του κόσμου;

- Έγινε και θα γίνει ακόμα πιο εντατική ενημέρωση του κόσμου για τον εμβολιασμό. Θα έχετε προσέξει ότι διαρκώς εμπλουτίζουμε τα σχέδια μας. Αρχικά ήταν οι εμβολιασμοί μέσω ραντεβού. Στη συνέχεια προσθέσαμε τις κινητές μονάδες και πρόσφατα εγκαινιάσαμε και τα ανοικτά προγράμματα εμβολιασμών. Πηγαίνουν οι πολίτες οποιαδήποτε στιγμή το θελήσουν στα εμβολιαστικά κέντρα εμβολιάζονται και παίρνουν το ραντεβού τους για τη δεύτερη δόση. Χαμηλώσαμε το ηλικιακό όριο για τους εμβολιασμούς, και παρακολουθούμε τις διεθνείς τάσεις προκειμένου να καταστήσουμε τους σχεδιασμούς μας ακόμη πιο αποτελεσματικούς. Το γεγονός ότι η χώρα μας είναι μεταξύ των πέντε ευρωπαϊκών χωρών με την υψηλότερη εμβολιαστική κάλυψη είναι θεωρώ πολύ σημαντικό στοιχείο.

- Η Αστυνομία γιατί παρουσιάστηκε ανέτοιμη να αντιμετωπίσει τα επεισόδια; 

- Υπάρχει μία φοβία, ένας δισταγμός, εξαιτίας του ατυχούς γεγονότος που προηγήθηκε με τη χρήση του «Αίαντα» αλλά και οι συχνές καταγγελίες με το παραμικρό εις βάρος της Αστυνομίας, καθιστώντας την εν τη ουσία συνεχώς υπόλογη. Η ανησυχία ήταν ότι η παραμικρή δράση, θα αντιμετωπιζόταν ως «αστυνομοκρατία» και εκείνοι που θα την πλήρωναν θα ήταν κάποιοι απλοί αξιωματικοί και αστυνομικοί που εκτελώντας εντός του πλαισίου του νόμου τις υποχρεώσεις έναντι των υπολοίπων πολιτών, θα βρίσκονταν υπό κατηγορία. Ορθώς ο Τύπος κρίνει και επικρίνει κενά και αδυναμίες που παρατηρούνται στην Αστυνομία, αλλά την ίδια ώρα θα πρέπει να δώσει και στήριξη εκεί και όπου, δρώντας εντός του πλαισίου του νόμου, προσπαθούν να επικρατήσει η έννομη τάξη. Δεν μπορεί κανένας να καταργήσει το κράτος εν ονόματι δοξασιών.

- Πρακτικά τώρα κύριε Πρόεδρε, πώς θα καθησυχάσετε την προτροπή- πρόκληση που δεχθήκατε από τον κ. Χατζηκωστή;

- Κατανοώ τον βρασμό ψυχής. Είναι ανθρώπινο να εκφράζεται κανείς έντονα υπό τέτοιες συνθήκες. Δεν είμαι εξ εκείνων που εκλαμβάνουν ανάλογες συμπεριφορές ως προσωπική επίθεση. Η ανοχή μου είναι αρκούντως ισχυρή, ιδιαίτερα όταν κάποιος αισθάνεται αγανάκτηση. Η συνομιλία που είχαμε εν συνεχεία δεν ήταν ποσώς εχθρική, όπως πιθανώς διαφάνηκε από τις τηλεοπτικές εικόνες. Ήταν φιλικότατη. Εκείνο που έχει σημασία είναι να σταθούμε προστάτες της ελευθερίας του Τύπου, της ελευθερίας του λόγου, προστάτες των δημοσιογράφων. 

- Το κράτος δήλωσε ότι θα είναι αρωγός στο συγκρότημα ΔΙΑΣ,  θα καλύψει και ζημιές σε οχήματα του προσωπικού;

- Όταν λέμε ότι το κράτος είναι αρωγός του συγκροτήματος δεν μιλούμε μόνο για τις εγκαταστάσεις αλλά και για τους δημοσιογράφους και του προσωπικού γενικότερα. Είναι καλά γνωστό πόσο έχουμε σταθεί στους δημοσιογράφους μέσα από τα σχέδια στήριξης των επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημίας. Και μισθούς των εργαζομένων καλύψαμε και τα έντυπα μέσα έχουν ενισχυθεί με το 60% της μισθοδοσίας πέρα του ενός έτους. Η βοήθεια μας θα είναι πάντοτε προς όλους. Θα εξετάσουμε δηλαδή την κάθε περίπτωση, μέσα στο πλαίσιο της νομιμότητας για το πώς μπορεί ένας έκαστος να βοηθηθεί.

Οι ξένοι ας ασκήσουν πιέσεις στην Τουρκία

- Μήπως επιστρέψαμε εκεί που ήμασταν πριν 40 χρόνια σε αμμοχωστοποίηση του Κυπριακού;

- Όχι. Ούτε το διανοηθήκαμε. Ούτως ή άλλως η Αμμόχωστος με βάση τα ψηφίσματα 550 και 789 ήταν είναι και θα έπρεπε να υπαχθεί εδώ και δεκαετίες υπό  ειδικό καθεστώς. Να επιστραφεί υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών, ώστε να δικαιούνται οι ιδιοκτήτες και κάτοικοι της Αμμοχώστου, να επιστρέψουν ασφαλείς υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών. Σε αυτό το πλαίσιο είναι και οι προτάσεις που υπέβαλα και διαρκώς εγείρω με κάθε ευκαιρία. Προκειμένου να δημιουργηθεί κατάλληλο ευνοϊκό κλίμα για επανέναρξη των συνομιλιών, εισηγήθηκα ουσιαστικά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Με τον σεβασμό του καθεστώτος της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, με τη λειτουργία του παρανόμου αεροδρομίου της Τύμπου -με βάση τους διεθνείς κανόνες- υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών, με τη λειτουργία της Αμμοχώστου με εποπτεία όσον αφορά τα θέματα τελωνείων και δασμών από την ΕΕ, να επιτρέπεται στα υπό κυπριακή σημαία πλοία να προσεγγίζουν τα τουρκικά λιμάνια και όσον αφορά τους υδρογονάνθρακες, επανέλαβα τις συγκλίσεις και γνωστές προτάσεις. 

Συνεπώς, εάν όσοι ενδιαφέρονται για τη λύση του Κυπριακού, ήθελαν μία αλλαγή του κλίματος αντί να μας εισηγούνται επαφές του λαού, ή συγκροτήματα ή χορωδίες κ.λπ. -που είναι θετικά, αλλά δεν οδηγούν πουθενά καθώς στη βάση του λαού ο αλληλοσεβασμός υπάρχει- καλό είναι να δουν αυτό που λείπει το οποίο δεν είναι άλλο από τη βούληση της Τουρκίας και των εγκαθέτων της για λύση.

Αναβάθμιση προγραμμάτων στήριξης των προσφύγων

- Θα κάνετε κάποια κίνηση προς τους πρόσφυγες Βαρωσιώτες προκειμένου να ελαφρυνθούν από τις πιέσεις που λεν ότι δέχονται και οι οποίες τους οδηγούν σε προσφυγή στη λεγόμενη επιτροπή; Θα τους παράσχετε κάποια κίνητρα;

- Είναι εύκολο να μοιράζεις μεγάλα λόγια. Λέχθηκε για παράδειγμα στο πλαίσιο του Εθνικού Συμβουλίου από κάποιο πολιτικό αρχηγό να γίνει ένα ειδικό ταμείο. Πρέπει όμως να υπολογίσουμε τι σημαίνει σε κόστος αλλά κυρίως σε πολιτικό μήνυμα αυτό. Μιλούμε για δισεκατομμύρια και στο τέλος θα κληθεί η Κυπριακή Δημοκρατία να πληρώσει αυτά που η Τουρκία οφείλει ως αποτέλεσμα της εισβολής και της κατοχής. Δεν πρόκειται να δώσω υποσχέσεις οι οποίες είναι αδύνατο να υλοποιηθούν και λόγω του οικονομικού κόστους και λόγω του νομικού υπόβαθρου που θα απαλλάσσει εν τη ουσία την Τουρκία από την υποχρέωση για αποζημιώσεις η οποία είναι νομικά τεκμηριωμένη και με αποφάσεις του ΕΔΑΔ. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε και θα το  κάνουμε είναι να συνεχίσουμε την αναβάθμιση των προγραμμάτων στήριξης των προσφύγων μας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στεγαστική πολιτική. Αυτά τα προγράμματα είναι διαρκώς υπό επανεξέταση και εμπλουτισμό.