Τα μεγάλα σχέδια των ΗΠΑ για τη Θεσσαλία

Διαρκής αναβάθμιση της αμερικανικής παρουσίας στην 110 Πτέρυγα Μάχης και στο Στεφανοβίκειο.

Φωτάκη Αλεξάνδρα

Η παροχή «διευκολύνσεων» στις ΗΠΑ, η οποία προβλέπεται στη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) Αθήνας – Ουάσιγκτον και που ανανεώθηκε τελευταία φορά το 2021 επί της ουσίας επ’ αόριστον, συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη προσοχή όσον αφορά τις βάσεις που παραχωρούνται σε Σούδα και Αλεξανδρούπολη. Που είναι και οι δύο μεγαλύτερες. Κυρίως γιατί σε αυτές θεωρήθηκε ότι στρέφει την προσοχή της η Τουρκία.
Οι βάσεις σε Λάρισα και Στεφανοβίκειο πέρασαν μάλλον κάτω από το ραντάρ στην Αθήνα, αλλά όχι και στην Αγκυρα, αφού ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνηθίζει να αναφέρεται όχι μόνο σε αυτές, αλλά στο σύνολο των «διευκολύνσεων» που έχουν συμφωνηθεί, κατηγορώντας τις ελληνικές κυβερνήσεις ότι μετατρέπουν τη χώρα σε αμερικανικό στρατόπεδο.
Τα drones στη Λάρισα
Στη Λάρισα, στην αεροπορική βάση της 110 Πτέρυγας Μάχης, στο πλαίσιο των όσων προβλέπει η MDCA, από τις 12 Νοεμβρίου μεταστάθμευσαν οκτώ αμερικανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) MQ-9 REAPER. Δεν είναι η πρώτη φορά. Η μεταστάθμευση γίνεται περιοδικά από το 2018.
Οπως έχουν διευκρινίσει επανειλημμένα στρατιωτικές πηγές, χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από τις αμερικανικές δυνάμεις, ενώ δεν υπάρχει – επί του παρόντος – κανένα σχέδιο ή πρόγραμμα συνεκπαίδευσης. Ωστόσο, τόσο η αύξηση του αριθμού τους (ξεκίνησαν να είναι δύο και έφτασαν τα οκτώ) αλλά και οι εργασίες που πραγματοποιούνται στην αεροπορική βάση της Λάρισας έχουν προκαλέσει ενδιαφέρον και σενάρια για σχεδιασμούς με προοπτική «μονιμότητας» που δεν αφορούν μόνο τα συγκεκριμένα αεροσκάφη. Αλλωστε η ανανέωση της MDCA επ’ αόριστον δικαιολογήθηκε με αυτό ακριβώς το αφήγημα. Οτι οι ΗΠΑ θέλουν να έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν στις βάσεις στις οποίες τους παρέχονται «διευκολύνσεις» απαλλαγμένες από χρονοδιαγράμματα ανανέωσης και με μια συμφωνία που θα παρέχει εύρος χρόνου.
Η απόφαση των ΗΠΑ να επενδύσουν περισσότερο στην αεροπορική βάση της Λάρισας και να την αναβαθμίσουν, με στόχο τη δημιουργία της μόνιμης βάσης της διοίκησης της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας Ευρώπης – Αφρικής (USAFE – AFAFRICA), χαρακτηρίζεται ειλημμένη σύμφωνα με δημοσιεύματα τοπικών εφημερίδων («Ελευθερία»), ενώ έχει προκαλέσει και την αντίδραση της Επιτροπής Ειρήνης Λάρισας, που σε σχετική ανακοίνωσή της (19.10.2022) έχει επισημάνει πως οι Αμερικανοί έχουν επενδύσει «πολλά εκατομμύρια δολάρια για να αναβαθμίσουν την αεροπορική βάση με νέα υπόστεγα και κτίρια υποστήριξης», μετατρέποντας τη Θεσσαλία σε μια «αμερικανο-νατοϊκή βάση».

Μεγάλη σημασία για τις ΗΠΑ
Τα κατασκοπευτικά MQ-9 REAPER, σύμφωνα με την ανακοίνωση, θα μείνουν στη Λάρισα έναν χρόνο, παρ’ όλα αυτά η επένδυση που υλοποιείται και έχει τραβήξει την προσοχή επιβεβαιώνει ότι η 110 Πτέρυγα Μάχης λειτουργεί ως κόμβος υποστήριξης και διασποράς αμερικανικών αεροπορικών δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή. Και επιβεβαιώνει τη δική της σημασία για τις ΗΠΑ. Το πώς θα αξιοποιηθεί στην τελική μορφή της να μένει να αποδειχθεί και τα σενάρια να αναφέρονται σε μεταστάθμευση εκεί μοιρών μαχητικών από τις ΗΠΑ προκειμένου να λάβουν μέρος σε ασκήσεις στην Ευρώπη, ιπτάμενα τάνκερ κ.λπ. Το αμερικανικό προσωπικό που απασχολείται εκεί υπολογίζεται στα 150 άτομα. Παράλληλα, δεν είναι μύθος ότι τα σενάρια που έχουν πυροδοτηθεί για αναβάθμιση της βάσης κινούν το ενδιαφέρον και της τοπικής οικονομίας, που το βλέπει σαν μια ευκαιρία, με όσους γνωρίζουν τις εξελίξεις να καλούν τους υπεραισιόδοξους σε αυτοσυγκράτηση.
«Διευκολύνσεις» και στο Στεφανοβίκειο
Πέραν της Λάρισας οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν «διευκολύνσεις» που προβλέπονται στη MDCA και στο Στεφανοβίκειο. Στην έδρα της 1ης Ταξιαρχίας Αεροπορίας Στρατού έχουν εγκατασταθεί προσωπικό και ελικόπτερα UH-60 Black Hawk της 1ης CAB (Ταξιαρχία Αεροπορίας Στρατού) της Αεροπορίας Στρατού των ΗΠΑ. Δυνάμεις οι οποίες συμμετέχουν σε συνεκπαιδεύσεις και επιδείξεις δυνατοτήτων με ελληνικές δυνάμεις από καιρό εις καιρόν.
Να σημειωθεί ότι οι εν λόγω εγκαταστάσεις λόγω και της αμερικανικής παρουσίας έχουν στοχοποιηθεί ρητορικά από την πλευρά της Ρωσίας, μετά και την εισβολή στην Ουκρανία. Και αυτό γιατί τα κατασκοπευτικά MQ9 REAPER – τα οποία θα ενδιαφερόταν και η Ελλάδα να αποκτήσει – θεωρείται ότι μπορούν να ελέγχουν στις επιχειρήσεις τους την ευρύτερη περιοχή και στοχεύουν και τη Μαύρη Θάλασσα.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η περιοχή και για τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις, αφού η 110 Πτέρυγα Μάχης της Λάρισας είναι η βάση των F-16, όπως και η 111 Πτέρυγα Μάχης στη Νέα Αγχίαλο. Επίσης, στο στρατόπεδο Γεωργούλα στον Βόλο βρίσκεται και η 32η Ταξιαρχία Πεζοναυτών.

INFO
Τι ισχύει για τη MDCA
Η τελευταία ανανέωση της MDCA έγινε τον Οκτώβριο του 2021 με τον ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν να σημειώνει ότι «οι αμερικανικές δυνάμεις στην Ελλάδα θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε περισσότερες τοποθεσίες». Η συμφωνία έχει ισχύ για πέντε χρόνια και στη συνέχεια «θα παραμείνει σε ισχύ εκτός εάν τερματιστεί από κάποιο από τα μέρη με γραπτή ειδοποίηση προς το άλλο μέρος δύο χρόνια πριν διά της διπλωματικής οδού». Τον Νοέμβριο του 2021 ο Ερντογάν δήλωνε ότι «οι αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις στην Ελλάδα είναι τόσο πολλές που δεν μπορούν να μετρηθούν. Η Ελλάδα έχει γίνει πρακτικά φυλάκιο της Αμερικής».

Το σχέδιο για τη δημιουργία ναυστάθμου στον Αλμυρό
Η παρουσία της 32ης Ταξιαρχίας στον Βόλο έχει γεννήσει τη συζήτηση για το αν πρέπει να δημιουργηθεί ναύσταθμος στον Αλμυρό Βόλου. Ενα έργο που υποστηρίζεται από τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ προκειμένου να φιλοξενεί τα αρματαγωγά με στόχο τη μεταφορά των πεζοναυτών όπου χρειαστεί.
Η απόφαση για την ένταξη της Πράξης «Μελέτες για την κατασκευή Ναυτικής Βάσης (ΝΒ) Παγασητικού», με Κωδικό ΟΠΣ 5198281 (MIS), στο τομεακό πρόγραμμα Ανάπτυξης του υπουργείου Εθνικής Αμυνας (ΤΠΑ ΥΠΕΘΑ) 2021-2025 και στον άξονα προτεραιότητας «Λιμενικές υποδομές» έχει αναρτηθεί στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ. Και σύμφωνα με αυτή, το ΓΕΕΘΑ σε συνεργασία με το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού (ΓΕΝ) καλούνται να συγκεντρώσουν εγκαίρως τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία διευθέτησης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των εκτάσεων που θα εκτελεστεί η δράση, με ημερομηνία ολοκλήρωσής της να έχει τεθεί η 10η Αυγούστου 2025.
Στόχος, όπως προαναφέρθηκε, είναι να εξυπηρετεί την 32η Ταξιαρχία Πεζοναυτών. Η τοποθεσία θεωρείται κατάλληλη για την πρόσβαση των πεζοναυτών στα πεδία βολής και στις περιοχές που απαιτεί η εκπαίδευσή τους και η βάση μπορεί να τους εξυπηρετήσει «χωρίς να χάνεται πολύτιμος χρόνος». Οπαδός του εν λόγω σχεδίου έχει δηλώσει επανειλημμένα ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος, ο οποίος είχε αναφερθεί σε αυτό και στο Συνέδριο Ναυτικής Ισχύος τον περασμένο Δεκέμβριο, εντάσσοντάς το στον ευρύτερο σχεδιασμό για την αναβάθμιση των ναυτικών υποδομών και μιλώντας για τη «δημιουργία ναυστάθμου στον Αλμυρό του Βόλου όπου θα ναυλοχούν τα αρματαγωγά μας δίπλα ακριβώς στη φυσική τους συνέχεια, δηλαδή στην 32η Ταξιαρχία Πεζοναυτών».Κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί ότι το έργο θα έδινε και οικονομική πνοή στην περιοχή. Παρ’ όλα αυτά, τα «αλλά» είναι πολλά. Η δημιουργία ναυστάθμου στον Αλμυρό έχει αρκετούς σφοδρούς επικριτές που κάνουν λόγο για σχέδια επί χάρτου χωρίς επιχειρησιακά κριτήρια, υπογραμμίζοντας και το οικονομικό κόστος. Αφού ένας ναύσταθμος απαιτεί υποδομές, προσωπικό και συνεργεία. Αξίζει μια τέτοια δαπάνη για αυτόν τον σκοπό;
Δεδομένου ότι μέχρι την έναρξη υλοποίησης του σχεδίου μεσολαβεί σειρά γεγονότων, οι συζητήσεις και οι διαφωνίες με ανταλλαγή επιχειρημάτων αναμένεται να συνεχιστούν…

Πρόταση Μπάιντεν για F-16 στην Τουρκία και F-35 στην Ελλάδα
Τις βαλίτσες του και την ατζέντα με τα αιτήματά του για τις ΗΠΑ ετοιμάζει ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσοβλου που, όπως δημοσιοποίησε ο ίδιος, αναμένεται να έχει συνάντηση στην Ουάσιγκτον στις 18 Ιανουαρίου με τον αμερικανό ομόλογό του Αντονι Μπλίνκεν. Το θέμα των F-16 και του αιτήματος της Αγκυρας τόσο για την απόκτηση νέων αεροσκαφών όσο και για τον εκσυγχρονισμό των παλιών αναμένεται να είναι αυτό στο οποίο ο τούρκος ΥΠΕΞ θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση, αφού το ζήτημα χαρακτηρίζεται αποφασιστικής σημασίας για το μέλλον της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Το ζήτημα κολλάει στις ισχυρές αντιρρήσεις του γερουσιαστή Ρόμπερτ Μενέντεζ, και όχι μόνο. Πληροφορίες που δημοσίευσε η «Wall Street Journal» αναφέρουν ότι ο Τζο Μπάιντεν είναι έτοιμος να ζητήσει από το Κογκρέσο έγκριση για την πώληση ύψους 20 δισ. δολαρίων νέων μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία, καθώς και για την πώληση των μαχητικών νέας γενιάς F-35 στην Ελλάδα. Οι αξιωματούχοι που μίλησαν στη «WSJ» ωστόσο τόνισαν ότι η έγκριση του Κογκρέσου για τα F-16 εξαρτάται από την υπογραφή της Τουρκίας για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο NATO. Και όπως παραδέχονται οι ίδιοι αξιωματούχοι, αν οι πωλήσεις πραγματοποιηθούν θα είναι οι μεγαλύτερες πωλήσεις όπλων των τελευταίων ετών, που επίσης έχει τη σημασία του.
Σύμφωνα με την εφημερίδα θεωρείται βέβαιο ότι πιθανές αντιδράσεις της Αθήνας για τα F-16 στην Τουρκία θα καμφθούν εφόσον ικανοποιηθεί και το δικό της αίτημα για τα F-35, ενώ υπενθυμίζει ότι το Κογκρέσο δεν έχει ποτέ μπλοκάρει πωλήσεις όπλων σε ξένη χώρα, που έχει αιτηθεί ο Λευκός Οίκος.
Στη συνάντηση Τσαβούσογλου – Μπάιντεν αναμένεται να τεθεί και το θέμα της εργαλειοποίησης από την τουρκική πλευρά της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ που έχει προκαλέσει ιδιαίτερη δυσαρέσκεια στην Ουάσιγκτον, όπως και η υπονόμευση της ενότητας του ΝΑΤΟ, με αιχμή και τις εντάσεις στα ελληνοτουρκικά.
Αμερικανοί διπλωμάτες, άλλωστε, αναγνωρίζουν στις τουρκικές δηλώσεις, που δείχνουν να απευθύνονται στην Αθήνα, μηνύματα που επί της ουσίας έχουν παραλήπτη την Ουάσιγκτον. Ερντογάν και Τσαβούσογλου έχουν ευθέως εκφράσει τη δυσαρέσκεια της Αγκυρας για τη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ και δη για την ανάπτυξη των αμερικανικών βάσεων στον ελλαδικό χώρο. Οι βάσεις σε Σούδα, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα και Στεφανοβίκειο έχουν προκαλέσει τη σφοδρή αντίδραση Ερντογάν. Αλλά και ο Τσαβούσογλου είχε διαμαρτυρηθεί παλαιότερα στον Μπλίνκεν για διατάραξη της ισορροπίας στις σχέσεις Ελλάδας – Κύπρου – ΗΠΑ – Τουρκίας.Είναι σαφές ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν στην Τουρκία έναν αναβαθμισμένο ρόλο ως διαμεσολαβητή μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ωστόσο δεν έχουν πάψει να ανησυχούν και να δυσφορούν για τις σχέσεις Ερντογάν – Πούτιν και δεν έχουν ξεχάσει τους S-400.