Ένωση Επτανήσων με την Ελλάδα και Νεότεροι Χρόνοι

Τα πριν την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα

Η Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα ήταν ανέκαθεν ο διακαής πόθος όλων των κατοίκων των Ιονίων νήσων, ιδιαίτερα μετά τη Γαλλική επανάσταση που βοήθησε σημαντικά στην αφύπνηση των λαών και στη δημιουργία Ελληνικής εθνικής συνείδησης.

Από τα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας, που επίσημα ονομαζόνταν προστασία αλλά ουσιαστικά ήταν κατοχή, υπήρξαν έντονες αντιδράσεις.
Οι Επτανήσιοι ευφορούμενοι από τις επαναστατικές ιδέες της εποχής που γέννησε η Γαλλική επανάσταση, αποδείχτηκαν ανυπότακτοι και τα νησιά έγιναν πολλές φορές εστία ένοπλων και αιματηρών εξεγέρσεων.

Ειδικά οι Κεφαλλονίτες ποτέ δεν έμειναν ήσυχοι και αποτελούσαν μόνιμο πρόβλημα για το Βρετανικό στέμμα που έψαχνε τρόπους να απαλλαγεί.

Το 1848 στην Κεφαλλονιά ξεκίνησε επανάσταση που δεν μπόρεσε να κατασταλεί από τον Αγγλικό στρατό με αποτέλεσμα να ξαναφουντώσει το 1849 και να εξελιχθεί σε κανονική ένοπλη αντιπαράθεση.

Τα επαναστατικά κινήματα των Επτανήσων βρήκαν την πολιτική τους έκφραση μέσα από το κόμμα των Ριζοσπαστών, σκοπός των οποίων δεν ήταν μόνο η Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα αλλά και ο δημοκρατικός μετασχηματισμός της κοινωνίας, μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στον 19ο αιώνα και σε καθεστώς φεουδαρχίας όπου οι λαοί δεν είχαν ούτε αυτά που σήμερα είναι αυτονόητα.

Αντίπαλοι των Ριζοσπαστών εκτός από τους Άγγλους ήταν και οι ντόπιοι ευγενείς οι οποίοι διαχρονικά συνεργάζονταν με τους όποιους κατακτητές και πολέμησαν με λύσσα οποιοδήποτε κίνημα προσπαθούσε να δημιουργήσει εθνική συνείδηση, είχαν δημιουργήσει κόμμα με σημαία τους την παραμονή της Αγγλικής κυριαρχίας, το κόμμα των ανθενωτικών ή λεγόμενων υποχθονίων.

Όσο πλησίαζαν τα κρίσιμα χρόνια της Ένωσης, οι ανθενωτικοί ευγενείς προσπάθησαν να δημιουργήσουν εντυπώσεις παρουσιάζοντας κατασκευασμένα υπομνήματα ότι δήθεν οι Επτανήσιοι ήταν αντίθετοι με την Ένωση.

Οι ανθενωτικοί ευγενείς(υποχθόνιοι) για να μην εκτίθενται οι ίδιοι χρησιμοποιούσαν στις μηχανοραφίες τους τον αρχηγό τους τον δικηγόρο Αθανάσιο Παραμυθιώτη, έναν λαϊκής καταγωγής καιροσκόπο που κατάφερε να σπουδάσει και να γίνει πλούσιος αστός.

Και με όργανα βολεμένους χωριάτες με μεγάλη επηρροή σε μεγάλα χωριά της Κέρκυρας όπως την Κορακιάνα, το μεγαλύτερο χωριό με σχεδόν 2.500 κατοίκους και τους Κυνοπιάστες των 880 κατοίκων προσπάθησαν να ξεγελάσουν τους αφελείς χωριάτες αποσπώντας ή εξαγοράζοντας υπογραφές με τις οποίες συνέτασσαν ψεύτικα υπομνήματα υπέρ της διατήρησης της Αγγλικής προστασίας.

Στην Κορακιάνα ο φούρναρης Παναούτσος Μεταλληνός φοβούμενος ότι με την ένωση θα έχανε τις 1000 λίτρες ψωμί που πούλαγε καθημερινά στον Εγγλέζικο στρατό ήταν φανατικός Αγγλόφιλος.

Παίρνει λοιπόν ο Παναής μια λευκή κόλλα χαρτί και αρχίζει από σπίτι σε σπίτι να απαιτεί από τους χωριάτες να βάλουν την υπογραφή τους.
Αν κάποιος τολμούσε να τον ρωτήσει για ποιο λόγο η υπογραφή, του υπενθύμιζε τα χρέη του και τον απειλούσε να του φέρει το χωροφύλακα.

Έτσι ο Παναούτσος που τόπαιζε και άρχοντας του χωριού, κατάφερε να μαζέψει υπογραφές σχεδόν από όλους τους κατοίκους που άλλος λίγο άλλος πολύ όλοι του χρωστούσαν λεφτά.

Κατόπιν συνέταξε ένα υπόμνημα που έλεγε περιληπτικά ότι οι Κορακιανίτες ήταν αντίθετοι με την Ένωση με την Ελλάδα και αποκυρήσουν τους Ενωτικούς, το οποίο υπόμνημα έστειλε με τη βοήθεια του Παραμυθιώτη στην Ιόνιο βουλή.

Ο αρχηγός των ανθενωτικών των επτανήσων ο Λευκαδίτης Σπύρος Βαλαωρίτης μαθαίνει το γεγονός και φτάνει στην Κέρκυρα.
Εδώ σε συνεργασία με τον τοπικό αρχηγό Παραμυθιώτη και τον Δημήτριο Κουρκουμέλη πολιτικό των Ανθενωτικών αποφασίζουν να εξαγοράσουν υπογραφές από τους Κυνοπιαστινούς κάτι που αν πετύχαινε θα γινόνταν και σε όλα τα μεγάλα χωριά.

Ο Βαλαωρίτης δίνει 1000 λίρες στον Παραμυθιώτη και αυτός σηκώνεται και πάει ο ίδιος στους Κυνοπιάστες.

Εκεί συναντιέται με 10 χωρικούς “νοικοκυραίους”, τους δίνει ένα άσπρο χαρτί και από μια λίρα στον καθένα λέγοντας τους να μαζέψουν καμιά πενηνταριά υπογραφές σε αυτό το χαρτί.
Οι χωρικοί όταν είδαν τις λίρες μόνο που δεν πέσανε να τον προσκυνήσουν.
Όταν μερικοί ρώτησαν για ποιο λόγο οι υπογραφές, τότε ο Παραμυθιώτης έκανε πως θυμώνει.

Α να σας πω, πολλές κουβέντες δε θα κάμουμε, αν δε θέλετε δώστε μου πίσω τις λίρες να βρω άλλους να το κάνουν.
Μα τι λες αφεντικό; να σου δώσουμε τις λίρες; και δε μαζεύουμε 200 υπογραφές καλύτερα;

Με αυτό τον τρόπο και γρήγορα γρήγορα μέσα στα καφενεία του χωριού μάζεψαν 100 υπογραφές σε λευκό χαρτί και με τι κόστος; μόνο 10 λίρες, αυτές που πήραν οι μπράβοι αφού ο Παραμυθιώτης τσέπωσε τις 990 από τις 1000 που πήρε.

Και δεν έμεινε εκεί, ζήτησε από τον αρχηγό Βαλαωρίτη άλλες 500 πως δήθεν δεν έφτασαν και είχε σκοπό να ζητήσει και άλλες 10.000 από τον Άγγλο αρμοστή όταν θα πήγαιναν να τον συναντήσουν για να εφαρμόσουν το ίδιο σχέδιο και στα υπόλοιπα χωριά.

Φυσικά το χρήμα έρρε άφθονο αφού θα το πλήρωναν αργότερα οι ίδιοι οι αφελείς χωριάτες γιατί αυτές οι δαπάνες δίνονταν υπό μορφή δανείου, νοικοκυρεμένα πράμματα!!!

Το χαρτί συμπληρώθηκε αργότερα και παρουσιάστηκε σαν υπόμνημα των Κυνοπιαστινών εναντίον της Ένωσης!

Όλες αυτές οι μηχανορραφίες και τα κατασκευασμένα υπομνήματα δημιούργησαν σύγχιση στους κόλπους των Ενωτικών, αλλά και άσχημες εντυπώσεις στην Ευρώπη γενικά αφού πολλοί υποχθόνιοι φρόντισαν όλα αυτά να δημοσιευτούν στις μεγαλύτερες Ευρωπαϊκες εφημερίδες.

Ο Ριζοσπάστης Κωνσταντάς κατάλαβε τη μηχανοραφία και αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του διαλύοντας τις όποιες αμφιβολίες σχετικά με τη θέληση του Κερκυραϊκού λαού.

Επισκέφτηκε το χωριό της Κορακιάνας και συγκέντρωσε τους κατοίκους.
Δεν τους μίλησε για εθνικές συνειδήσεις, μητέρες Πατρίδες, Ελληνισμό κλπ, αλλά συλλαμβάνοντας ακριβώς την ψυχολογία τους, τους έθεσε ένα και μόνο ερώτημα:
Θέλετε να γίνετε κύριοι των χωραφιών σας που τώρα ανήκουν στους αρχόντους; Τότε δηλώστε τώρα ότι είσαστε υπέρ της Ένωσης!

Αυτό ήτανε, συμφώνησαν όλοι και έτσι αποκαλύφτηκε η πλεκτάνη του φούρναρη Παναούτσου Μεταλληνού.

Η Ιστορία δεν γράφεται πάντα με τις μεγάλες ιδέες αλλά είναι λίγο πιο πεζή, γράφεται με τα συμφέροντα, είτε μικρά είτε μεγάλα.

Αυτά τα ιστορικά και ευτράπελα περιγράφονται με ακρίβεια στο μυθιστόρημα «Το παραμύθι της Ηλιώς» του ιστορικού και λογοτέχνη Σπύρου Κατσαρού.

Προετοιμασίες για την Ένωση των Επτανήσων

Αρχικός στόχος των Βρετανών ήταν η παραχώρηση στην Ελλάδα όλων των νησιών εκτός από την Κέρκυρα, αλλά η ιστορική εξέλιξη των πραγμάτων τους ξεγέλασε κατά κάποιο τρόπο και το 1864 τα παραχώρησαν όλα.

Αυτό που ζητούσαν οι Άγγλοι ήταν να προστατεύσουν τους παραδοσιακούς συμμάχους τους Τούρκους από κάθε επεκτατική βλέψη της Ελλάδας, και μετά την έξωση του Όθωνα τα πράγματα διευκολύνθηκαν.

Η Ελληνική εθνοσυνέλευση στις 10 Δεκεμβρίου του 1862, φρόντισε να ευχαριστήσει τους Άγγλους φηφίζοντας να δοθεί ο θρόνος σε πρόσωπο της αρεσκείας τους.
Ο Γεώργιος ο Α! νεαρός πρίγκηπας της Δανίας και νέος βασιλιάς της Ελλάδας θεωρήθηκε αρκετά φιλειρηνικός από τους Άγγλους που έτσι βρήκαν την ευκαιρία να απαλλαγούν από την “προστασία” των Επτανήσων.

Το καλοκαίρι του 1863 διαλύθηκε το κοινοβούλιο της Επτανησιακής πολιτείας και προκυρήχθηκαν εκλογές για τις 19 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου.
Στην πρώτη τους συνεδρίαση οι νεοεκλεγέντες κλήθηκαν να απαντήσουν στο ερώτημα της ένωσης με την Ελλάδα.
Η απάντηση τους με το ψήφισμα της 23ης Σεπτεμβρίου του 1863 ήταν ομόφωνη:

«Αι νήσοι Κέρκυρα, Κεφαλληνία, Ζάκυνθος, Λευκάς, Ιθάκη, Κύθηρα, Παξοί και τα εξαρτήματα αυτών ενούνται μετά του βασιλείου της Ελλάδος, όπως εσαεί αποτελώσιν αναπόσπαστον αυτού μέρος εν μιά και αδιαιρέτω πολιτεία, υπό το συνταγματικόν σκήπτρον της Αυτού Μεγαλειότητος του βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου του Α’ και των διαδόχων αυτού».

Αναπόφευκτα η απόφαση της συνθήκης του Λονδίνου στις 29 Μαρτίου του 1864 δεν μπορούσε να ήταν άλλη από: Τα νησιά παραχωρούνται στην Ελλάδα ως προίκα στον Γεώργιο.
2 μήνες αργότερα, στις 21 Μαΐου του 1864 ο Έλληνας πρωθυπουργός Θρασύβουλος Ζαΐμης, παραλαμβάνει τα Επτάνησα από τον τελευταίο Άγγλο αρμοστή Στορξ σε επίσημη τελετή στην Κέρκυρα.

Η Ειρωνεία για τους Άγγλους ήταν ότι επί βασιλείας του Γεωργίου Α, αργότερα και με πολεμικές επιχειρήσεις η Ελλάδα απέσπασε από την Τουρκία την Ήπειρο, τη Μακεδονία και σχεδόν όλα τα νησιά του Αιγαίου!

Η Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα στις 21 Μαΐου 1864

Στις 21 μαϊου του 1864 η μέχρι τότε Αγγλοκρατούμενη Κέρκυρα και μαζί όλα τα Επτάνησα μετά τη συμφωνία του Λονδίνου και με το ψήφισμα της Ιονίου Βουλής ενώνονται οριστικά με την Ελλάδα.

Στην πραγματικότητα ήταν ένα δώρο του Βρετανικού στέμματος προς τον τότε νέο βασιλιά της Ελλάδας Γεώργιο A’.

Η Συμφωνία του Λονδίνου έγινε σύμφωνα με τις επιταγές της Αγγλικής διπλωματίας και τη σύμφωνη γνώμη των τότε μεγάλων δυνάμεων, ενώ η Ελλάδα δεν συμμετείχε καν στις συνομιλίες.

Η δε ψηφοφορία στην Ιόνιο βουλή έγινε για τα προσχήματα και μόνο, η απόφαση ήταν ειλημμένη.

Η Συμφωνία παράδοσης των Ιονίων νήσων προέβλεπε πολύ βαρείς όρους για την Ελλάδα που ανέλαβε και δέχτηκε να πληρώσει πολλές αποζημιώσεις προς ξένες κυβερνήσεις, εταιρείες και ιδιώτες.

Δεν έλειψαν δε και οι διαφωνίες, κυρίως λόγω του φόβου ότι τα Επτάνησα θα έχαναν την καλή οικονομική τους θέση αφού θα ενώνονταν με ένα φτωχό κράτος.

Ήταν από τα πιο σημαντικά σημεία καμπής στην ιστορία της Κέρκυρας, η μακραίωνη πορεία της Κέρκυρας μέσα από κατακτήσεις, εξαρτήσεις, καταστροφές και χιλιόχρονους αγώνες τελείωσε, όπως τελείωσε και η ακτινοβολία της σαν πρωτεύουσας των Ιονίων νήσων.

Οι επιπτώσεις της Ένωσης

Από τότε η ιστορική πορεία της Κέρκυρας και των Ιονίων νήσων είναι κοινή με αυτήν της Ελλάδας.

Το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος δεν μπορούσε να αντέξει δυο πόλους πνευματικού και οικονομικού πλούτου, στη μάχη της με την Αθήνα η Κέρκυρα έχασε και μέσα σε 40 χρόνια μετατράπηκε σε μια συνηθισμένη Ελληνική επαρχιακή πόλη.

Και αυτό έγινε με την απομάκρυνση από τα νησιά πολλών σημαντικών υποδομών, όπως τα τότε εργοστάσια ηλεκτρισμού της Κέρκυρας που μεταφέρθηκαν στον Πειραιά, το κλείσιμο του Ιονίου πανεπιστημίου, την κατάργηση της Ιονίου βουλής με τη σύγχρονη υποβάθμιση του κτιρίου της, τις αλλαγές στο τότε ακμάζον τραπεζικό σύστημα των Ιονίων και πολλά άλλα.

Συμπερασματικά και μετά από μερικά χρόνια φάνηκε εκ των πραγμάτων ότι η ένωση ήταν καταστροφική ειδικά για την Κέρκυρα, η οποία από ακμάζουσα πρώην πρωτεύουσα κατάντησε από τις φτωχότερες και πιο παραμμελημένες περιοχές της Ελλάδας.

Οι νεότεροι χρόνοι

Ήταν πολύ αργότερα και κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα όταν λόγω της φυσικής ομορφιάς, του εύφορου εδάφους, της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και της ενεργητικότητας των Κερκυραίων το νησί ανέκαμψε οικονομικά αρχικά με μια άνθηση της τοπικής βιομηχανίας που βασίζονταν σε γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και αργότερα με την άνθηση του τουρισμού.

Σήμερα, αν και εν μέσω της οικονομικής κρίσης που άδικα και κακόβουλα επιβλήθηκε στην Ελλάδα, η Κέρκυρα βρίσκεται πάντα, τουλάχιστον σε οικονομικό επίπεδο, ένα σκαλί πάνω από την υπόλοιπη Ελλάδα.

Η οικονομία του νησιού τώρα βασίζεται σχεδόν ολοκληρωτικά στον τουρισμό αλλά το νησί έχει μεγάλες δυνατότητες να στηρίξει την οικονομία του και σε άλλους τομείς, το πλούσιο έδαφος και οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του είναι υπεραρκετές για να στηρίξουν αν χρειαστεί οποιαδήποτε άλλη οικονομική δραστηριότητα.

Η Κέρκυρα διατηρεί πάντα αναλλοίωτη την ιδιαίτερη της ταυτότητα, αυτό βοήθησε ώστε οι αναμνήσεις του παρελθόντος να παραμείνουν και να ενισχύονται, και είναι αυτές που κάνουν την Κέρκυρα ξεχωριστή, ένα Ελληνικό νησί διαφορετικό από τα άλλα.

Περίοδος της κατοχής

Τα Επτάνησα βρέθηκαν το 1941 κάτω από Ιταλική κατοχή, Το 1943 γνώρισαν τη σκληρότητα της Γερμανικής κατοχής, ήταν η εποχή που οι Γερμανοί προσπάθησαν να εξοντώσουν ολόκληρη την Εβραϊκή κοινότητα της Κέρκυρας.

Πολλοί Εβραίοι στάλθηκαν στα στρατόπεδα εξόντωσης των ναζί αλλά και πολλοί άλλοι σώθηκαν με τη βοήθεια ντόπιων οι οποίοι τους έκρυβαν.
Ήδη από το χειμώνα του 1944 η κατοχή είχε σχεδόν λήξει αφού τα νησιά ελέγχονταν πλήρως από το πανίσχυρο στα Επτάνησα ΕΑΜ ΕΛΑΣ.