Βαθύ ρήγμα σε κοινωνία και πολιτική

Ευσημα από έξω για τη«Βόρεια Μακεδονία», οργή και διχασμός μέσα

Ο Αλέξης Τσίπρας παρακολουθεί τις ομιλίες του Κυριάκου Μητσοτάκηστη Βουλή πότε με ύφος απόμακρο και ανέκφραστο και πότε προσηλωμένος και ειρωνικός. Την περασμένη Πέμπτη ήταν ανήσυχος στο κάθισμά του. Ακούγοντας τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης έσβηνε και έγραφε στις σελίδες της ομιλίας του, στοίβαζε δίπλα τους τα σημειώματα που έφταναν σωρηδόν από το επιτελείο του, μελετούσε τα έγγραφα που του έδειχνε ο Γιώργος Κατρούγκαλος. Οταν ήρθε η ώρα να μιλήσει, ανέβηκε στο βήμα με έναν παραφουσκωμένο φάκελο από τον οποίο εξείχαν χαρτιά ακατάστατα – συνήθως είχε μπροστά του τακτοποιημένες ομιλίες τις οποίες σπανίως συμβουλευόταν. Οση προχειρότητα είχε η προετοιμασία του, τόσο καθαρό ήταν το πλαίσιο του νέου δικομματισμού που προέκυψε από τη σύγκρουσή του με τον πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας: Οι «τολμηροί προοδευτικοί» απέναντι στους «υποκριτές συντηρητικούς». Ο κ. Μητσοτάκης, ωστόσο, φιλοδοξεί να μεταφέρει το παιχνίδι σε άλλο γήπεδο, θέτοντας το ερώτημα: Ποιος θα κυβερνήσει καλύτερα τη χώρα; Μια ετερόκλητη συμμαχία λαϊκιστών ή μια συμπαγής παράταξη με μεταρρυθμιστική προσήλωση;

8.000 λέξεις άνευουσίας   

Ο Πρωθυπουργός χρησιμοποίησε 8.000 λέξεις για να αναφερθεί στην ιστορία τουΜακεδονικού, στην «ατολμία», στην «αδράνεια», στην «αναβλητικότητα» και στην«υποκρισία» των προηγούμενων κυβερνήσεων, σε αυτά που έλεγε ο Ευάγγελος Αβέρωφ το 1959, στοαπόρρητο περιεχόμενο του «πακέτου Πινέιρο»· αλλά όχι στην ουσία της συμφωνίαςτων Πρεσπών, την οποία ελάχιστα υπερασπίστηκε, παρότι την έφερε για κύρωση στηΒουλή. Μίλησε μόνο για την αναγκαιότητα της λύσης που κατάφερε να πετύχει στηδεδομένη χρονική και γεωπολιτική συγκυρία και έψεξε τον κ. Μητσοτάκη, ο οποίοςβάσισε την κριτική του σε επτά συγκεκριμένα επιχειρήματα, ότι ανέδειξε «εξαιρετικώς δευτερεύοντα και περίπλοκα νομικά ζητήματα ωςκεντρικά επιχειρήματα κατά της συμφωνίας».

Με τη συντριπτική πλειονότητα των πολιτών να αντιτίθεται στη συμφωνία τωνΠρεσπών και τα επιχειρήματά του να μην μπορούν να προσπελάσουν το μέτωπο όσωνχαρακτήριζε «ακραίους» και «μακεδονομάχους», την Πέμπτη αναγνώρισε ότι στοσυλλαλητήριο «συγκεντρώθηκαν χιλιάδεςδιαδηλωτές που στην πλειοψηφία τους δεν είχαν σχέση με τους ακραίους οι οποίοιεπιτέθηκαν στο Κοινοβούλιο». Ηταν ίσως η μόνη του επιλογή να εμφανιστεί ωςυπεύθυνος ηγέτης σε μια ιστορικά κρίσιμη στιγμή. Την υπεράσπιση της συμφωνίαςανέλαβαν ο Γιώργος Κατρούγκαλος και ο Νίκος Κοτζιάς, ο οποίοςυποστήριζε τον Πρωθυπουργό θερμότερα και από τον πιο ιδεολογικά στρατευμένοβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ.

Η βία και τα χημικά

Ο κ. Τσίπρας ξεκίνησε την ομιλία του καταγγέλλοντας τα περιστατικά βίαςκατά βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ και κατηγορώντας τον κ. Μητσοτάκη ότι στοχοποίησεαυτούς «που έχουν διαφορετική άποψηστο ελληνικό Κοινοβούλιο για ένα κρίσιμο εθνικό θέμα. Δεν θα σας ακολουθήσουμε στη στρατηγική της έντασης».

Η ειρωνεία της Ιστορίας τονιζόταν από την ανάμνηση των έξαλλωναντιμνημονιακών εκδηλώσεων των στελεχών και των οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ πριν από το2015, αλλά άγγιζε και τις αισθήσεις όσων βρίσκονταν στη Βουλή· οι εκρήξεις απότα δακρυγόνα και τις βομβίδες κρότου-λάμψης που έπεφταν στη συγκέντρωσηδιαμαρτυρίας έξω από το Κοινοβούλιο ακούγονταν μέχρι την αίθουσα της Ολομέλειαςκαι στους διαδρόμους ήταν αισθητή η μυρωδιά των χημικών. Ο κ. Τσίπρας μπορεί ναάλλαζε μανδύες με μοναδική ευκολία τα προηγούμενα χρόνια, αλλά ένα εθνικό θέμαδεν προσφέρεται για ριζικές μεταμορφώσεις – ιδίως από εκείνον που επένδυσε στη δημαγωγία, στονλαϊκισμό, στον διχασμό και στους μικροπολιτικούς τακτικισμούς προκειμένου νααναρριχηθεί και να συγκρατηθεί στην εξουσία.

Η εθνική συναίνεση

Ακόμα και αν την ύστατη ώρα προέβαλε μετριοπαθή και υπό άλλες συνθήκεςαποδεκτά επιχειρήματα. Επικαλούμενος, μάλιστα, τη φράση του Διονύσιου Σολωμού «εθνικό είναι το αληθές», την οποία χρησιμοποιούσε συνεχώς ο Ευάγγελος Βενιζέλος όταν πριν απότις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 προσπαθούσε να πείσει ότι δεν υπήρχε άλλοςδρόμος για τη χρεοκοπημένη Ελλάδα από τη στήριξη των εταίρων μέσω τωνμνημονίων, τα οποία θα ήταν αδύνατον να καταργηθούν με έναν νόμο και ένα άρθρο.«Θα γλείφετε εκεί που φτύνατε» είχε προειδοποιήσει τον κ.Τσίπρα.

Αν ο Πρωθυπουργός ήθελε εθνική συναίνεση στο Μακεδονικό, θα μπορούσε να τηνεπιδιώξει από την έναρξη της διαπραγμάτευσης με την κυβέρνηση των Σκοπίων,συζητώντας με τους υπόλοιπους πολιτικούς αρχηγούς οι οποίοι δήλωναν πρόθυμοι νασυνδράμουν στη λύση του προβλήματος. Οχι κατά την ψήφιση της συμφωνίας τωνΠρεσπών, έχοντας εργαλειοποιήσει το ζήτημα και έχοντας απέναντί του τηνΚοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ ήσυχη, όχι από αίσθηση εθνικού καθήκοντος,όπως είπε, αλλά ηττημένη. Οι βουλευτές ξέρουν τι πιστεύουν οι ψηφοφόροι τουςκαι μπορούν να ερμηνεύσουν καλύτερα από κάθε άλλον το 95,6% των συμμετεχόντωνστη δημοσκόπηση της Rass (για το in.gr), οι οποίοι στο ερώτημα «Θέλετε το κόμμα που θα ψηφίσετε να υπερψηφίσει ή να καταψηφίσειτη συμφωνία των Πρεσπών;» απάντησαν «Να καταψηφίσει».

Η μαγιά για τησυνέχεια

Με την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών από 153 βουλευτές η κυβέρνησηΤσίπρα εισέπραξε αμέσως τα εύσημα από το ΝΑΤΟ, την Κομισιόν και τον πρόεδρο τουΕυρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ. Αυτή θα μπορούσε να είναι η μαγιά για ένα κόμμα με νέαφυσιογνωμία, που έχοντας απαλλαγεί από τον Πάνο Καμμένο προσεγγίζει, με όχηματη συμφωνία των Πρεσπών, τους μετριοπαθείς κεντρώους ψηφοφόρους, οι οποίοιπιστεύουν ότι το Μακεδονικό θα έπρεπε με κάποιον τρόπο να λυθεί.

Αλλά, όπως είπε ο κ. Βενιζέλος στην ομιλία του, ο κ. Τσίπρας χρησιμοποίησε «εξαρχής το ζήτημα του ονόματος ως εργαλείο για τη μετατόπισή τουαπό την αδελφική συνεργασία με τον κ. Καμμένο, που έγινε δήθεν σεαντιμνημονιακή βάση, στο πεδίο της δήθεν νέας Κεντροαριστεράς. ΠοιαςΚεντροαριστεράς, και μάλιστα νέας; Της βασισμένης στην ενδοκυβερνητικήαποστασία τεσσάρων βουλευτών των ΑΝΕΛ και στην κυρία Παπακώστα. Αυτά είναι τακοινοβουλευτικά θεμέλια της νέας Κεντροαριστεράς του κ. Τσίπρα».

Ανω – κάτω τα κόμματα

Ο Πρωθυπουργός, όμως, κατάφερε να διαλύσει την Κοινοβουλευτική Ομάδα τουΠοταμιού και να υποχρεώσει τον Σταύρο Θεοδωράκη, που ψήφισε υπέρ της συμφωνίας, να δηλώσειότι «η πρώτη αρετή ενός πολιτικούείναι η θυσία!»· να εξαφανίσει τους Ανεξάρτητους Ελληνες εξοργίζοντας τονκ. Καμμένο, ο οποίος τον κατηγορεί για προδοσία της συμμαχικής και προσωπικήςτους σχέσης· να αποκόψει τον Θανάση Θεοχαρόπουλο και ένακομμάτι της ΔΗΜΑΡ από το ΚΙΝΑΛ εξοργίζοντας τη Φώφη Γεννηματά, η οποίαζήτησε δεύτερη φορά τον λόγο για να του πει: «Εσείς ούτεσοσιαλιστής είστε, ούτε τα συμφέροντα της χώρας προστατέψατε. Κάθε φορά πουδιαπραγματεύεστε η χώρα χάνει!»· να ανοίξει μέτωπο με το ΚΚΕ υπονοώντας ότι προδίδουν τηνιστορία τους όταν θέτουν ζήτημα αλυτρωτισμού, εισπράττοντας απαξιωτικέςχειρονομίες από τους βουλευτές του Κομμουνιστικού Κόμματος για τις οποίες δενέδειξε να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα.

Η επιχείρηση διχασμούτης ΝΔ και ο ρόλος Καραμανλή – Σαμαρά

Αυτό που δεν κατάφερε να πετύχει ο Αλέξης Τσίπρας, μολονότι υπήρξε οπρωταρχικός του στόχος, ήταν να διχάσει τη Νέα Δημοκρατία. Για τη στάση και ταεπιχειρήματα της αξιωματικής αντιπολίτευσης σημειώθηκε πολλές φορές διχογνωμίαστην Πειραιώς. Αλλοι ζητούσαν πιο σκληρή γραμμή, άλλοι εξέφραζαν μετριοπαθείςαπόψεις. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατάλαβε εγκαίρως ότι έπρεπε να μετακινηθεί προςτην απόρριψη της διαφαινόμενης συμφωνίας για το Μακεδονικό αν ήθελε νασυμβαδίσει με την κοινή γνώμη και να κρατήσει το κόμμα του ενωμένο. Το γεγονόςότι την κρίσιμη ώρα παρέμειναν στοιχισμένοι πίσω από το «όχι στη συμφωνία τωνΠρεσπών» ο Κώστας Καραμανλής, ο Αντώνης Σαμαράς, η Ντόρα Μπακογιάννη, ο ΝίκοςΔένδιας αποτελεί προσωπική επιτυχία του κ. Μητσοτάκη.
Ο κ. Καραμανλής καθυστέρησε να μιλήσει για το θέμα, προκαλώντας δυσφορία στηνκαραμανλική βάση. Αυτή τη φορά εξέδωσε γραπτή δήλωση στην οποία, αν και δεναναφέρεται όπως και άλλες φορές στον πρόεδρο του κόμματος, σημείωνε ότι «ηκριτική της Νέας Δημοκρατίας για την προκείμενη συμφωνία είναι ισχυρή καιπλήρως τεκμηριωμένη». Επιπλέον διατύπωσε, με τον τρόπο του, αιχμές κατά του κ.Τσίπρα αναφερόμενος σε «διαπραγμάτευση υπό όρους αδικαιολόγητης βιασύνης.Οφειλε η κυβέρνηση να σεβαστεί την ευαισθησία και να αφουγκραστεί τις εύλογεςανησυχίες της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών, αλλά και να διαμορφώσει με δικήτης πρωτοβουλία συνθήκες στοιχειώδους εθνικής συνεννόησης. Δεν είναι επιτρεπτόεθνικά θέματα τέτοιας σημασίας να οδηγούν σε οξύτητα που ευνοεί διχαστικόκλίμα».

Αλλαγή στάσης

Δεν αποτελεί μυστικό ότι ο πρώην πρωθυπουργός έβλεπε με συμπάθεια τον κ.Τσίπρα, έναν νέο πολιτικό που ήρθε από το πουθενά και έφερε τα πάνω κάτω στοπολιτικό σύστημα. Η νίκη του κ. Μητσοτάκη στις εσωκοματικές εκλογές με καθαρόμέτωπο κατά του ΣΥΡΙΖΑ και ο τρόπος που πολιτεύτηκε ο κ. Τσίπρας τον έκαναν νααλλάξει στάση. Παρότι έχει δεχθεί κατηγορίες από τον χώρο της Κεντροαριστεράςότι το περιβάλλον του λειτουργεί ως κρυφή συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ, εκείνοςαποκήρυξε τον Ευάγγελο Αντώναρο και την Κατερίνα Παπακώστα και διεμήνυσε στουςοπαδούς του ότι «ο Κυριάκος πρέπει να έχει την ευκαιρία του».

Η περίπτωση του κ. Σαμαρά είναι πολύ διαφορετική. Στήριξε τον κ. Μητσοτάκηστη μάχη για την ηγεσία της ΝΔ, η κριτική του για επιμέρους χειρισμούς σεδιάφορα ζητήματα έμενε στις προσωπικές τους συζητήσεις και διατήρησε τοδικαίωμα στην άποψή του χωρίς εσωτερικές αναταράξεις. Στο Μακεδονικό είχε τηνπιο σκληρή γραμμή κατά της συμφωνίας των Πρεσπών και μαζί του ένα μεγάλοκομμάτι της δεξιάς παράταξης. Δεν το διεκδίκησε όμως για να το στερήσει από τονκ. Μητσοτάκη, όπως είπε ο κ. Τσίπρας σημειώνοντας στην ομιλία του ότι οπρόεδρος της ΝΔ «διαφοροποιήθηκε από τον κ. Σαμαρά, μην του πάρει και όλο τοκόμμα, του έχει πάρει τα 2/3!», αλλά για να μην του επιτρέψει να μετακινηθεί προςάλλα διαμερίσματα της «δεξιάς πολυκατοικίας», διερύνοντας παράλληλα τοακροατήριο του κόμματος. Δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο ότι ο κ. Καμμένος,που κατηγόρησε τον Αλ. Τσίπρα και τον Νίκο Βούτση ότι έχουν σχέδιο διάλυσης τηςΚΟ των ΑΝΕΛ και έχοντας μείνει πολιτικά μετέωρος, δήλωσε ότι τον εκφράζει ηομιλία του κ. Σαμαρά.

Τα επόμενα βήματα σεΒρυξέλλες και ΝΑΤΟ

Ο κ. Μητσοτάκης αναγνωρίζει ότι η συμφωνία των Πρεσπών είναι δεσμευτική γιατην Ελλάδα. «Το Διεθνές Δίκαιο καθιστά δυσμετάβλητη κάθε τροποποίησή της, καθώςδιαθέτει μεγαλύτερη ισχύ από κάθε νόμο. Τυχόν παραβίασή της μπορεί να σημαίνειδιεθνή απομόνωση και Διεθνές Δικαστήριο για τη χώρα μας. Το βάρος που θααναλάβει η επόμενη κυβέρνηση είναι τεράστιο» σημείωσε.
Ωστόσο, όπως τόνισε, το θέμα δεν έχει λήξει για τη ΝΔ. Και αυτό, επειδή ηεπόμενη κυβέρνηση δεν μπορεί να εμποδίσει την είσοδο της γειτονικής χώρας στοΝΑΤΟ, η πορεία της ένταξής της όμως στην ΕΕ θα είναι μακρά και επίπονη. Οπρόεδρος της ΝΔ ξεκαθάρισε ότι αν εκλεγεί πρωθυπουργός αρνείται να ερμηνεύσειτο άρθρο 2 της συμφωνίας ως συμφωνία της Ελλάδας για αυτόματη είσοδο τωνΣκοπίων στην ΕΕ. «Η διαδικασία ένταξης των Σκοπίων στην ΕΕ δεν σχετίζεται με τησυμφωνία των Πρεσπών. Η Ελλάδα θα διατηρήσει στο ακέραιο όλα τα δικαιώματα πουαπορρέουν από την ιδιότητα του κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Δηλαδή, τοδικαίωμα να διαπραγματεύεται, να ανοίγει και να κλείνει επιμέρους κεφάλαια,ανάλογα με τα εθνικά και τα κοινοτικά συμφέροντα. Η Ελλάδα θα μπορεί ανά πάσαστιγμή να βάλει βέτο στη διαδικασία ένταξης των Σκοπίων στην ευρωπαϊκήοικογένεια και αυτό το δικαίωμα της πατρίδας μας αρνούμαι να το απεμπολήσω»δήλωσε και πρόσθεσε: «Θα αγωνιστώ με όλες μου τις δυνάμεις για να αμβλύνω τιςαρνητικές συνέπειες που είναι βέβαιο ότι θα προκύψουν από μια προβληματικήσυμφωνία».

Συναίνεση

Τι σημαίνει αυτό; Η ΝΔ θα συναινέσει στην έναρξη της ενταξιακής διαδικασίαςτης Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ. Θα απαιτήσει όμως να αξιολογείται χωριστά κάθεένα από τα 32 ενταξιακά κεφάλαια που απαιτούνται προκειμένου να ολοκληρωθεί ηδιαδικασία και να ελέγχεται αν πληρούνται οι προϋποθέσεις που έχει θέσει η ΕΕ,οι οποίες είναι αντικειμενικές και σκληρές, π.χ. για τους οικονομικούς δείκτες.Επιπλέον, θεωρεί απαράδεκτη την πρόβλεψη της συμφωνίας των Πρεσπών ότι ηγειτονική χώρα από το άνοιγμα κάθε κεφαλαίου και για πέντε χρόνια θα μπορεί ναχρησιμοποιεί το υφιστάμενο όνομά της, «Δημοκρατία της Μακεδονίας», σταεσωτερικά της έγγραφα.

Ο κ. Τσίπρας είχε ποντάρει στο ότι οι εταίροι που ενδιαφέρονταν για τησυμφωνία των Πρεσπών, ιδίως οι Αμερικανοί και οι Γερμανοί, θα ασκούσαν πιέσειςστον κ. Μητσοτάκη και θα τον απομόνωναν. Οι σχέσεις του πρόεδρου της ΝΔ με τιςδύο αυτές πλευρές έγιναν πολύ δύσκολες, όμως είχε φροντίσει να εξηγήσει απόνωρίς και πολλές φορές στο ΕΛΚ τους λόγους που δεν συναινεί στη συμφωνία, καιτο σταθερά μεγάλο προβάδισμά του στις δημοσκοπήσεις διευκόλυνε τις κινήσειςτου. «Δεν δίστασα να διαφωνήσω ακόμα και ανοιχτά με τους ισχυρούς εταίρους μας,όπως η καγκελάριος Μέρκελ» είπε στη Βουλή για να απορρίψει την κατηγορία πουτου απηύθυνε ο Πρωθυπουργός ότι άλλα λέει στο εξωτερικό και άλλα στο εσωτερικό.Στην επίσκεψή της στην Αθήνα, η Ανγκελα Μέρκελ δεν έκρυψε τη διαφωνία της μετον κ. Μητσοτάκη και μάλιστα στις δημόσιες δηλώσεις της. Στην ιδιωτική τουςσυνάντηση όμως φρόντισε να μην παρευρίσκονται πρόσωπα τα οποία είχαν γίνειδυσάρεστα στον συνομιλητή της το προηγούμενο διάστημα για το Μακεδονικό ζήτημα.Ηταν μια κίνηση αβροφροσύνης, αλλά και πολιτικού συμβολισμού, για το επιτελείοτου προέδρου της ΝΔ.

Επιστροφή στην οικονομία

Από την ερχόμενη εβδομάδα, η ΝΔ θα επιχειρήσει να επαναφέρει στο κέντρο τηςπολιτικής συζήτησης την ατζέντα με το κυβερνητικό της πρόγραμμα, που έμεινεστην άκρη εξαιτίας των εξελίξεων των δύο προηγούμενων εβδομάδων. Στο επιτελείοτου κ. Μητσοτάκη εκτιμούν ότι πιθανότατα οι εκλογές θα γίνουν τον Μάιο καικινούνται σαν σε προεκλογική περίοδο. Θεωρούν ότι η κυβέρνηση έχει χάσει τηλαϊκή νομιμοποίηση και μιλούν για «ψευτοδεδηλωμένη» που πήρε ο κ. Τσίπρας προδεκαημέρου, καθώς ο Κώστας Ζουράρις και ο Βασίλης Κόκκαλης δεν ψήφισαν τησυμφωνία των Πρεσπών. «Η χώρα έχει μια ετοιμόρροπη κυβέρνηση μειοψηφίας 149βουλευτών» επισημαίνουν.

Τις προσεχείς ημέρες διοργανώνουν δύο μεγάλες εκδηλώσεις για την Υγεία καιτα μεγάλα έργα υποδομών, όπως το Ελληνικό, και θα επαναφέρουν το δίλημμα ποιοςεκφράζει με συνέπεια και σοβαρότητα τον μεταρρυθμιστικό προοδευτικό χώρο: ο κ.Τσίπρας ή ο κ. Μητσοτάκης; Το ερώτημα δεν θα είναι ρητορικό, καθώς αναμένεταιεσωτερικός εκλογικός ανασχηματισμός στις Γραματείες της ΝΔ και ανάδειξηπροσώπων τα οποία θα συμβολίζουν την πλήρη αναδιάταξη του κόμματος. Στο πλαίσιοαυτό αναμένεται να ανακοινωθούν τα ονόματα των υποψήφιων βουλευτών στις νέεςΠεριφέρειες της Β’ Αθήνας, της Περιφέρειας Αττικής και πού θα μετακινηθούν όσοιεξελέγησαν με το ψηφοδέλτιο Επικρατείας. Επίσης, στελέχη του κόμματος που θαενταχθούν στα ψηφοδέλτια, όπως οι Κ. Κυρανάκης και Ν. Ρωμανός, και κατόπιν οιυποψήφιοι ευρωβουλευτές. Ονόματα δεν ανακοινώνονται ακόμη αλλά αφήνεται ναεννοηθεί ότι η διεύρυνση προς την Κεντροαριστερά θα έχει ισχυρή συμβολική αξία.

Το Βήμα – Δήμητρα Κρουστάλλη