79 χρόνια συμπληρώθηκαν από τη Μάχη της Κρήτης

79 χρόνια συμπληρώθηκαν από τη Μάχη της Κρήτης  αποτίουμε “τον ελάχιστο φόρο Τιμής στους ιδεολόγους οραματιστές και ήρωες που γέννησε το Νησί μας, οι οποίοι σφράγισαν με την ιδία τους την ζωή την ιστορία του”.

Οι έκτακτες συνθήκες που βιώνουμε λόγω της Covid -19, μας στερούν τη δυνατότητα να γιορτάσουμε την 79η επέτειο της Μάχης της Κρήτης. Μας στερούν τη δυνατότητα να αποτίσουμε φόρο τιμής σε αυτούς που θυσιάστηκαν για να απολαμβάνουμε εμείς σήμερα την ελευθερία μας και να καμαρώνουμε για την κρητική καταγωγή μας.

Με ευγνωμοσύνη και υπερηφάνεια στρέφομε πάντα την σκέψη μας, στους Κρήτες που διέσωσαν την τιμή  και την υπόσταση του τόπου μας, μαχόμενοι για το ύψιστο αγαθό της Ελευθερίας. 

Η μάχη της Κρήτης αποτελεί ένα από τα πιο συγκλονιστικά κεφάλαια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς σε αυτή παίζεται η τελευταία πράξη του γερμανοελληνικού πολέμου.

Το 1941 η Κρήτη προσθέτει τη δική της σελίδα στο διαρκή αγώνα του ελεύθερου κόσμου εναντίον των δυνάμεων της τυραννίας και του ναζισμού. Βρετανοί, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί και Έλληνες στρατιώτες έδωσαν, μαζί με τον περήφανο Κρητικό λαό, τη μάχη για την Ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Η κατάληψη της Κρήτης θεωρήθηκε αρχικά πολύ δύσκολη και μάλιστα ο Χίτλερ δίσταζε να αναλάβει μία αεροπορική εισβολή στο νησί, η οποία ήταν η μόνη λύση για την κατάκτησή του.

Γράφει ο Γιάννης Παντερμαράκης

«Η λεβεντιά 'ναι μια πληγή που πάντα αίμα τρέχει

θεέ μου και πώς τηνε βαστά εκείνος που την έχει»

(Κρητική μαντινάδα)

Τα ιστορικά γεγονότα ξυπνούν μνήμες και αξίες, που μπορούν να γίνονται δύναμη των μαζών για το τράβηγμα της εξέλιξης της κοινωνίας προς τα μπρος. Οταν όμως πρόκειται για γεγονότα «ηρωικά κατορθώματα», τότε ορθώνονται φωτεινά αναλλοίωτα σύμβολα στους αιώνες. Τέτοια κατορθώματα μόνο οι λαοί που πιστεύουν στο δίκιο και τη λευτεριά μπορούν να τα πετύχουν. Ο κρητικός λαός το 'δειξε πολλές φορές στην ιστορία του πως ακόμη και στις ήττες, ο ίδιος ήταν νικητής.

«Τον αντρειωμένο μην τον κλαις», λέει το ριζίτικο τραγούδι και οι Κρητικοί το 'ξεραν καλά όταν έγραφαν το δικό τους έπος, πριν από 78 χρόνια, το Μάη του 1941, στην πρώτη μάχη ενάντια στους χιτλερικούς κατακτητές. Αυτήν που έμεινε στην ιστορία ως «Μάχη της Κρήτης».

Για τη μάχη της Κρήτης έχει γραφτεί πως ήταν μια «παράξενη» μάχη. Τι ήταν αυτό που την έκανε να φαίνεται παράξενη; Η καθολική σχεδόν συμμετοχή και ο άφθαστος ηρωισμός του κρητικού λαού στη μάχη.

Ο στρατηγός Καφάτος γράφει ότι: «Ητο απίστευτον να βλέπει κανείς τον ηρωικόν λαόν της πόλεως των Χανίων πάσης ηλικίας συγκεντρωμένον κατά μάζας εις τον περί το Ωδείον χώρον, ακάλυπτον υπό τη βροχή των βλημάτων των πολυβόλων, αψηφούντα τον θάνατον, τρίζοντα τους οδόντας, με τους γρόνθους συνεσφιγμένους, και ζητούντα όπλα από τους Αγγλους ίνα πολεμήσουν τον επιδρομέα».

Ο διοικητής Χωροφυλακής Ηρακλείου Μ. Πιτικάκης, στο βιβλίο του «Θύελλα στην Κρήτη», γράφει: «Εκατοντάδες άοπλοι πολίτες, κάθε ηλικίας, στην είδηση πως έπεσαν αλεξιπτωτιστές κοντά στα τείχη, συγκεντρώνονται στην "Πόρτα των Χανιών", έξω απ' το μπεντένι. Όλοι τρέχουν σαν από σύνθημα στις "Πόρτες"... Τι πάνε να κάνουν άοπλοι όπως είναι, μέσα στη φωτιά και τη βροχή του πυρωμένου σίδηρου των όλμων, των πολυβόλων, των χειροβομβίδων και των αεροπλάνων;.. Πάνε να φράξουν το δρόμο στον εχθρό. Πώς; Τους είναι αδιάφορο. Με τα χέρια, με τα πόδια, θα τον απωθήσουν. Τα κορμιά τους θα βάζουν εμπόδιο... Ζητάνε όπλα».

Ανδρες, γυναίκες, γέροι, παιδιά, πολέμησαν τα τμήματα των αλεξιπτωτιστών, τους «ομπρελάδες», όπως τους έλεγαν, ακόμη και με μαχαίρια, τσεκούρια, αξίνες και πέτρες, χωρίς ούτε στιγμή να δειλιάσουν.

Εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι η άμυνα της Κρήτης στηρίχτηκε πρωτίστως στον πατριωτισμό των Ελλήνων, στον ηρωισμό των κατοίκων του νησιού και όσων είχαν φτάσει ως εκεί με την πρόθεση να πολεμήσουν έστω και για μια σπιθαμή λεύτερης ελληνικής γης. Ο ελληνικός λαός, ο λαός της Κρήτης, άνδρες, γυναίκες, ακόμη και παιδιά, αγωνίστηκαν με αυταπάρνηση και αυτοθυσία. Γι' αυτό και οι κατακτητές, όταν κατέλαβαν το νησί, προέβησαν σε πρωτοφανείς ωμότητες. Μέχρι τον Αύγουστο του 1941 υπολογίζεται ότι εκτέλεσαν πάνω από 2.000 πατριώτες και ξεθεμελίωσαν ολόκληρα χωριά και κωμοπόλεις -όπως η Κάνδανος- επειδή οι κάτοικοί τους είχαν αντισταθεί στη φασιστική επιδρομή. Μ' αυτού του είδους την πρωτοφανή τρομοκρατία ήθελαν να αποτρέψουν το ενδεχόμενο να υπάρξουν μιμητές στο μέλλον. Μάταια, όμως. Μιμητές υπήρξαν.

Ο ελληνικός λαός πήρε το αίμα των παιδιών του πίσω, οργανώνοντας την Εθνική του Αντίσταση κατά της φασιστικής κατοχής. Από τις αρχές Ιουνίου 1941 δημιουργούνται πλήθος από αντιστασιακές οργανώσεις σε ολόκληρη την Κρήτη, όπως του Μανώλη Μπαντουβά στον Αγ. Σύλλα, του Πετρακογιώργη στις Καμάρες, η ομάδα του Αδάμη Κρασανάκη στη Δίκτη, η Οργάνωση Ανωγείων, η οργάνωση του Ραφτόπουλου στη Βιάννο, η Οργάνωση του Αντ. Γρηγοράκη στον Κρουσώνα, η Οργάνωση του Γ Κατσιά στα Σφακιά, η οργάνωση του Μάντακα στα Λευκά όρη, του Γιώργη Κατσιρντάκη στα Χουστουλιανά, κ.α.

ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΑΧΗΣ  ΚΡΗΤΗΣ  (20 – 31 ΜΑΙΟΥ 1941)

Ο Χίτλερ λογάριαζε να καταλάβει την Κρήτη σε 24 ώρες. Χρειάστηκαν οκτώ ημέρες, που καθόρισαν την εξέλιξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

28 Οκτωβρίου 1940 Κήρυξη ελληνοϊταλικού πολέμου.

Νοέμβριος 1940 Η άμυνα της Κρήτης αναλαμβάνεται από τους Βρετανούς. Η 5η Μεραρχία Κρητών μεταφέρεται στην Αθήνα.

15 Απριλίου 1941 Μετά από αλλεπάλληλες συσκέψεις, αποφασίζεται η κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς.  Σύμφωνα με το σχέδιο Στούντετ και την απόφαση του Χίτλερ εκδίδεται η υπ’ αριθμόν 28 διαταγή γενικών κατευθύνσεων (ντερεκτίβα) για την υπό συνθηματική ονομασία MERKUR ( ΕΡΜΗΣ) επιχείρηση για την κατάληψη της Κρήτης. Με σκοπό της χρησιμοποίηση της Νήσου Κρήτης σαν αεροπορική βάση εναντίον της Αγγλίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Στο β’ 15ήμερο του Απριλίου σχεδιάζεται η μεταφορά Ελληνικών και Βρετανικών δυνάμεων από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Κρήτη.

23 Απριλίου: Η Ελληνική  Κυβέρνηση μεταφέρεται στην Κρήτη.

25 Απριλίου: Αποβιβάζεται στην Κρήτη συμμαχική  δύναμη, που αποτελείται από όγκο της 5ης Νεοζηλανδικής Ταξιαρχίας.

28 Απριλίου: Σύσκεψη στα Χανιά , υπό την προεδρία του Έλληνα πρωθυπουργού Εμμανουήλ Τσουδερού για την Στρατιωτική κατάσταση της νήσου. Επίσης πήραν μέρος Έλληνες και Βρετανοί αξιωματικοί .

29 Απριλίου: Έρχεται στην Κρήτη με το επιτελείο του ο Στρατηγός Φράυμπεργκ , διοικητής της Νεοζηλανδικής Μεραρχίας , ο οποίος την άλλη μέρα αναλαμβάνει την διοίκηση των ελληνοβρετανικών δυνάμεων της Νήσου.

14 Μαΐου: Αρχίζουν οι συστηματικοί βομβαρδισμοί της νήσου για την προπαρασκευή των επιθέσεων.

18 Μαΐου: Προσγειώνονται στα αεροδρόμια της Αττικής οι σχηματισμοί των Γερμανικών αεροπλάνων.

20 Μαΐου: Αρχίζει η επίθεση. Την 6:30 πρωινή οι σταθμοί επιτηρήσεως αναφέρουν την προσέγγιση αεροσκαφών. Λίγο αργότερα σφοδροί βομβαρδισμοί ακούγονται στα Χανιά . Ακολουθεί η πτώση την 7:30 πρωινή των αλεξιπτωτιστών ενώ στους τομείς Ρέθυμνο και Ηρακλείου οι αλεξιπτωτιστές θα πέσουν μετά το μεσημέρι.

21 Μαΐου: Οι Γερμανοί εξακολουθούν να ρίχνουν το κύριο βάρος στο Μάλεμε. Η μοίρα του αγγλικού στρατού χτυπά γερμανική νηοπομπή 18 μίλια έξω από τα Χανιά . Βυθίζονται 15 διάφορων ειδών σκάφη και πνίγονται 4.000 Γερμανοί.

22 Μαΐου: Καταλαμβάνεται το χωριό Μάλεμε από τους Γερμανούς . Απόπειρα ανακαταλήψεως του αεροδρομίου από τις ελληνοβρετανικές δυνάμεις αποτυχαίνει. Ο υποστράτηγος Ρίγκελ , διοικητής των γερμανικών δυνάμεων στην Κρήτη, προσγειώνεται με το επιτελείο του στην δυτική όχθη του Ταυρωνίτη.

23 Μαΐου: Το αντιτορπιλικό “Ντικόι” παίρνει από την Αγία Ρούμελη το βασιλιά και την ακολουθία του, ενώ οι Γερμανοί κινούνται προς την Κάντανο.

25 Μαΐου: Καταλαμβάνεται η Κάντανος.

26 Μαΐου: Καταλαμβάνεται ο Γαλατάς.

27 Μαΐου: Αποβιβάζεται στη Σούδα το απόσπασμα των καταδρομών του συνταγματάρχη Λεϋμόκ απο 750 άνδρες που έπαιζε το ρόλο οπισθοφυλακής των βρετανικών δυνάμεων στα Χανιά . Από τον αρχιστράτηγο της Μέσης ανατολής στέλνεται στο διοικητή των Δυνάμεων Κρήτης η διαταγή για την εκκένωση και καταλαμβάνεται η πόλη των Χανίων .

27/5/41 Ο αρχιστράτηγος Μέσης Ανατολής Ουέιβελ αποφασίζει την εκκένωση του νησιού. Στέλνονται πλοία. Πέφτουν τα Χανιά.

28 Μαΐου 1941 Ιταλικά στρατεύματα, προερχόμενα από τα Ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα, αποβιβάστηκαν στην Σητεία και στη συνέχεια κατέλαβαν όλο το Νομό Λασιθίου. Διοικητής ήταν ο Ιταλός Στρατηγός Άγγελος Κάρτας, που έκανε έδρα του νομού τη Νεάπολη.

28 Μαΐου : Οι Άγγλοι εκκενώνουν το Ηράκλειο.

29 Μαΐου : Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν Ηράκλειο και Ρέθυμνο.

30 Μαΐου 1941 Ο διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στρατηγός Φράιμπεργκ αποχωρεί από την Κρήτη.

31 Μαΐου 1941 Το τελευταίο Βρετανικό πλοίο παραλαμβάνει μέρος των συμμαχικών στρατευμάτων. Οι δυνάμεις που δεν κατορθώνουν να επιβιβαστούν και που ο αριθμός τους ανέρχεται σε 5.500 άτομα περίπου, παραδίδονται, συλλαμβάνονται ή καταφεύγουν στα βουνά της Κρήτης.

Το πρωί της 1ης Ιουνίου 1941 έληξε η μάχη της Κρήτης η γερμανική σβάστικα κυματίζει στο Νησί, η κατοχή απλώνεται σ’ αυτό και ταυτοχρόνως αρχίζει και η υψηλόφρονη αντίσταση του Κρητικού λαού

Οι ωμότητες των Γερμανών στην Κρήτη

Κατά κοινή ομολογία οι βαρβαρότητες και οι βανδαλισμοί των Γερμανών του Χίτλερ υπερέβησαν κάθε όριο πολεμικής σκληρότητας. Είναι φρικιαστικά όλα όσα διέπραξαν σε βάρος του Κρητικού λαού, επειδή είχε το θάρρος να τους πολεμήσει, όταν ήρθαν να του πάρουν τον τόπο του και να του στερήσουν την Ελευθερία του, που του είχαν εξασφαλίσει οι πρόγονοί του με αμέτρητες θυσίες και ποταμούς αίματος. Σωστά η ιστορία τούς στιγμάτισε, τους ονόμασε εγκληματίες πολέμου, χαρακτήρισε τα εγκλήματά τους ως ιδιαίτερα ειδεχθή και παρέδωσε τις απάνθρωπες πράξεις τους στην παγκόσμια περιφρόνηση και όνειδος.

Το πέρασμα των Ναζί από την Κρήτη συνοδεύτηκε με στάχτη και αίμα, συντρίμμια και ερείπια, ερήμωση και συμφορά, όλεθρο και δάκρυα. Χωριά ολόκληρα έκαψαν, βομβάρδισαν και ισοπέδωσαν και τα κήρυξαν «νεκρή ζώνη». Πόλεις κατέστρεψαν και λεηλάτησαν, οικογένειες ξεκλήρισαν, αρρώστους και παράλυτους, κωφάλαλους και ανάπηρους σκότωσαν πάνω στα κρεβάτια τους και ανήλικα παιδιά στις αγκαλιές των μανάδων τους. Χιλιάδες παιδιά άφησαν ορφανά και χιλιάδες μάνες έντυσαν στα μαύρα και τις πότισαν ανείπωτη θλίψη.

Σύμφωνα με εξακριβωμένα στοιχεία, σ’ όλη την Κρήτη καταστράφηκαν ολοσχερώς 12.913 οικίες και 11.518 μερικώς. Επίσης, έπεσαν στη Μάχη ή εκτελέστηκαν στη διάρκεια της Κατοχής συνολικά 6.593 άντρες, 1.118 γυναίκες και 869 παιδιά.

Τέλος, έμειναν ορφανά από πατέρα 12.515 παιδιά, από μητέρα 4.457 και από τους δύο γονείς 1.951 παιδιά.

Αυτός είναι ο τρομερός απολογισμός των καταστροφών και των θυμάτων που άφησαν οι Ναζί στην Κρήτη. Έτσι, το νησί των γενναίων έγινε νησί της συμφοράς που οι αναμορφωτές του κόσμου και της νέας τάξης πραγμάτων στην υφήλιο, όπως αυτοαποκαλούνταν οι Ναζί, το βούτηξαν στο βαρύ πένθος και το μετέτρεψαν σε σωρούς ερειπίων. Η Κρήτη όλη θύμιζε ένα νέο Αρκάδι, ένα καινούργιο ολοκαύτωμα κι ένα απέραντο νεκροταφείο από χιλιάδες νιοσκαμμένους τάφους. Τάφους αμάχων, τάφους εκτελεσθέντων για αντίποινα, τάφους πολεμιστών Ελλήνων, τάφους συμμάχων και τάφους Γερμανοϊταλών. Δίκαια ειπώθηκε ότι «η Κρήτη είναι ο μικρότερος χώρος της Γης με τις μεγαλύτερες θυσίες στον απελευθερωτικό και συμμαχικό αγώνα».

Αλλά ας δούμε κάποιες φρικιαστικές γερμανικές ωμότητες στην Κρήτη.

Μετά το τέλος της Μάχης της Κρήτης την 1η Ιουνίου 1941 στο χωριό Αστέρι, πρώην κοινότητα Χαμαλευρίου, γίνεται από τους Γερμανούς η πρώτη ομαδική εκτέλεση σε όλη την Ευρώπη εκτός μάχης, όπου εκτελούνται 12 άνθρωποι, άμαχοι πολίτες..

Η Σφαγή στο Κοντομαρί στις 2 Ιουνίου 1941αφορά στην εκτέλεση των αρρένων χωρικών από απόσπασμα Γερμανών αλεξιπτωτιστών, που είχε δημιουργηθεί για αυτόν το σκοπό.

Στις 3 Ιουνίου 1941 το χωριό Κάνδανος ισοπεδώθηκε, για να μη ξαναχτιστεί πια ποτέ.  Όσοι από τους κατοίκους της έπεσαν στα χέρια τους εξετελέσθηκαν επί τόπου και μερικοί, μάλιστα, ρίχτηκαν ζωντανοί στην πυρά και απανθρακώθηκαν. Ένα, ένα τα σπίτια της ανατινάχτηκαν με δυναμίτιδα στον αέρα». Σε μια μαρμάρινη επιγραφή είχε χαραχθεί η επιγραφή: “Εδώ υπήρχε η Κάνδανος”».

Μετά την καταστροφή της Κανδάνου τα αιμοβόρα κτήνη βάδισαν στην Παλιόχωρα στις 3η Ιουνίου την πυρπόλησαν και εκτέλεσαν –με άγριο τρόπο– 23 κατοίκους της, που για διαφόρους λόγους υγείας, γηρατειών κλπ. είχαν παραμείνει στα σπίτια τους.

Ανάλογες ωμότητες σημειώθηκαν και στα χωριά του Κέντρους στο Ρέθυμνο και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό

Εκτέλεση 36 κατοίκων στο Γερακάρι, τους εκτέλεσαν ανά πέντε και μετά την εκτέλεσή τους, έσερναν τα πτώματά τους και τα έριχναν σ’ ένα παρακείμενο σπίτι, όπου έριξαν μετά βενζίνη και έκαψαν το σπίτι μαζί με τα πτώματα.

Παρόμοια καταστροφή και ανθρώπινα θύματα είχαν και τα χωριά της επαρχίας Βιάννου και Ιεράπετρας, όπου από το απόγευμα της 14ης Σεπτεμβρίου μέχρι την 22α, 2.000 Γερμανοί στρατιώτες πυρπόλησαν 13 χωριά και 300 σπίτια και φόνευσαν 509 άντρες και γυναίκες.

Στις 14 Ιουνίου του 1942  σκότωσαν στο Ηράκλειο 50 πατριώτες που τους χώρισαν σε τριάδες και κάθε τριάδα των μελλοθανάτων την ανάγκαζαν, προτού στηθεί μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, να θάβει τους τρεις προηγούμενους εκτελεσθέντες συντρόφους της.

Οι βαρβαρότητές τους δεν έχουν τέλος Στο Καστέλι, στα Κουλουκουθιανά Χανίων, στο Κακόπετρο, στο Σταυρωμένο Ρεθύμνου, στα Πλακάλωνα Κισάμου, τα Κωσταδιανά, στον Δραπανιά, στον Αλικιανό, στον Κυρτομάδω στη Καλή Συκιά, στην Ιεράπετρα, στα Ανώγεια, στα Βορίζια, στο Αμάρι….

Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι από τις πρώτες μέρες της Κατοχής οι κατακτητές επιδόθηκαν στο σπορ της λεηλασίας. Κατά διαταγή του Χίτλερ επιτράπηκε στους αλεξιπτωτιστές να κάνουν ό,τι ήθελαν, χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν. Με τις πράξεις τους αυτές οι Γερμανοί έδιναν την εντύπωση ότι δεν επρόκειτο για ένα σύγχρονο στρατό ευρωπαϊκού κράτους αλλά για άγρια στίφη του Μεσαίωνα.

Εκείνο που δημιουργεί αποστροφή και σοκάρει πραγματικά ήταν η ασέβεια των Ναζί προς τα θεία τα ιερά και τα όσια της πίστης μας. Η βαρβαρότητά τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε χρησιμοποιούσαν τις άγιες εικόνες των εκκλησιών για σκοποβολή ή για καυσόξυλα στα μαγειρεία και, ακόμα, για να φτιάχνουν ξύλινα κιβώτια και να αποθηκεύουν μέσα τους τη λεία τους από τις λεηλασίες των σπιτιών και να τα στέλνουν στη Γερμανία. Το πιο βδελυρό και ανήκουστο βεβήλωσαν αμέτρητους ναούς, γκρεμίζοντας τα ιερά θυσιαστήρια για τον λόγο ότι εμπόδιζαν τα οχυρωματικά τους έργα. Πολλούς ναούς τους μετέβαλαν σε κοιτώνες, μαγειρεία και αίθουσες θεατρικών παραστάσεων. Το ποιο απαίσιο δε όλων, έμπαιναν στις εκκλησίες, έσπαγαν το ιερό σύμβολο του Σταυρού με τον Εσταυρωμένο, ξεγύμνωναν την Αγία Τράπεζα από τις επενδύσεις της, αποπατούσαν πάνω σ’ αυτή και μέσα στις θήκες των ιερών λειψάνων και χρησιμοποιούσαν το Άγιο Δισκοπότηρο ως ουροδοχείο! Αυτός ήταν ο πολιτισμός τους και η σχέση τους με τον Θεό. Αναφέρονται περιπτώσεις που κατέστρεψαν εκ θεμελίων τις εκκλησίες πολλών χωριών. Το θέαμα τότε ήταν αποκαρδιωτικό. Οι ιερές εικόνες, τα ιερά άμφια, το αντιμήσιο, τα εξαπτέρυγα, το Άγιο Ευαγγέλιο, τα τέμπλα σπασμένα και πεταγμένα κάτω, κάπνιζαν μέσα στα ερείπια. Και με αδιαντροπιά οι κτηνάνθρωποι αυτοί δήλωναν: «Εμείς ένα Θεό έχομε τη δύναμή μας και έναν εκπρόσωπο αυτού του θεού μας τον Χίτλερ».

Αλλά εκεί που η ζωή των άτυχων πατριωτών, που συλλαμβάνονταν από τους αιμοβόρους στρατιώτες των Ες-Ες, γινόταν μαρτυρική, ήταν οι φυλακές της Αγιάς Χανίων. Ήταν το κολαστήριο της Κρήτης, όπου πάνω από 20.000 Κρητικοί απ’ όλη την Κρήτη βασανίστηκαν σκληρά και περισσότεροι από 1.000 εκτελέστηκαν.  

Τα γνωστά θύματα της θηριωδίας των αλεξιπτωτιστών και των Ναζί, γενικά, κατά τους τρεις πρώτους μήνες της Κατοχής, έφθασαν στο Νομό Χανίων τους 1.423, στο Νομό Ρεθύμνης τους 330, στο Νομό Ηρακλείου τους 918 και στο Νομό Λασιθίου τους 213, συνολικά δηλαδή 2.884 άτομα.

Ακόμη και σήμερα δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη για τις φρικαλεότητες των Γερμανών κατά του άμαχου πληθυσμού της Κρήτης. Δεκάδες τα χωριά που ακόμη περιμένουν τη δικαίωση για το αίμα που τόσο άδικα χύθηκε από τους κατακτητές.

Παρά όμως τα βασανιστήρια και τις ωμότητες, τις φυλακίσεις, τις εκτελέσεις και τις εξορίες που υπέστησαν οι Κρητικοί, οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να κάμψουν το ηθικό τους, δεν εκμηδένισαν τη δυναμικότητά τους και δεν εξανέμισαν την υπερηφάνεια τους. Αυτό μας δίνει το δικαίωμα να υπερηφανευόμαστε ως Κρητικοί.

Κι έτσι φτάνουμε στην καρδιά στην πεμπτουσία της ιστορικής πράξης που λέγεται «Μάχη της Κρήτης» δηλαδή αν η λέξη «Έλληνες» εξακολουθεί να παραπέμπει σε αξίες πέρα από τις τρέχουσες που μας προτρέπουν να κάνουμε αυτό που μπορούμε. Μήπως δηλαδή αυτό που  μας δίδαξε ο Νίκος Καζαντζάκης. «Να κάνουμε αυτό που δεν μπορούμε» εξακολουθεί να χαρακτηρίζει την πεμπτουσία της έννοιας «Ελλάδα» αν την εξετάσει κανείς ιστορικά, φιλοσοφικά, πολιτιστικά, διαχρονικά; Μήπως δηλαδή η αξία του ΟΧΙ των Ελλήνων και στη συνέχεια του ΟΧΙ των Κρητικών έγκειται στο γεγονός ότι μπόρεσαν να πράξουν αυτό που δεν ήταν ανθρωπίνως δυνατό να μπορέσουν να πράξουν λόγω του συντριπτικού γι' αυτές συσχετισμού δυνάμεων.

Μήπως δηλαδή η ουσία των παραδόσεών μας είναι η υπέρβαση, η αποκοτιά, η θυσία στη υπεράσπιση ορισμένων αρχών απαράβατων. Απαράβατων αλλά τόσο ισχυρών, τόσο δυνατών και τόσο ζωντανών που να κάνουν τον απλό Λαό της Κρήτης να σηκωθεί και να αψηφήσει τον θάνατο, γιατί κάποια φωνή μέσα του τού έλεγε: «Ίσαμε εδώ! Από το σύνορο αυτό του Χρέους και πέρα δε θα σε αφήσω να περάσεις. Ας είσαι και δράκος. Ας είσαι και ο Χίτλερ. Ας είσαι και ο ίδιος ο διάβολος. Έτσά μ' εγώ!». Και αλίμονο μας, συμπατριώτες και φίλοι, αν σβήσει από τα χείλη μας κι από τα χείλη των γενεών που έρχονται αυτό το «Έτσαμ’ εγώ».

     Από την άποψη αυτή η Μάχη της Κρήτης δεν αποτελεί μόνο ένα στρατιωτικό ιστορικό γεγονός αλλά κυρίως μια ολόκληρη Φιλοσοφία, ένα ηθικό Σύμβολο, μια πράξη που επανατοποθετεί τον Άνθρωπο στο βάθρο του ημιθέου.

     Ειδικά στις σημερινές δύσκολες ώρες που περνάει η ανθρωπότητα με την καταπάτηση των ανθρώπινων αξιών,  την περιφρόνηση στο δίκαιο και στα δικαιώματα των λαών,  με τη σφαγή αθώων αμάχων από κάποιους σύγχρονους σιδερόφρακτους που μας οδηγούν σταθερά σε μια μέρα πλανητική νύχτα με κυρίαρχο το Νόμο του Ισχυρότερου,  το Νόμο της Ζούγκλας,  σ’ αυτές λοιπόν τις βαριές ώρες η Μάχη της Κρήτης έρχεται να μας θυμίσει ότι δεν είναι υποχρεωτικό να νικάει πάντοτε ο πιο δυνατός και ο πιο αδίστακτος. 

     Αυτό γιατί ένα βασικό στοιχείο που χαρακτηρίζει έως σήμερα τη ζωή των ανθρωπίνων κοινωνιών και των ανθρώπων γενικά είναι η ακατανίκητη έλξη τους από ιδανικά όπως η Ελευθερία,  το Δίκαιο,  η Ανθρώπινη Αξιοπρέπεια και η Ειρήνη.  Όσοι περιφρονούν αυτές τις αρχές,  όσοι μεθυσμένοι από τη δύναμή τους πιστεύουν πως θα αλλάξουν αυτές τις βασικές ανθρώπινες ιδιότητες και θα μεταβάλουν τους λαούς σε δούλους και υποτελείς,  θα έρθει η στιγμή κάποτε να μετανιώσουν για την έπαρση και την αλαζονεία τους.».  

Τιμή και δόξα στους νεκρούς και ζωντανούς ήρωες της Μάχης της Κρήτης. Ο εορτασμός της επικής αυτής επετείου, αποτελεί την καλύτερη διαβεβαίωση και υπόσχεσή μας, ότι το φωτεινό τους παράδειγμα μας οδηγεί. Ένα χρέος στην μνήμη τους.